Soạn bài Các thành phần biệt lập (tiếp theo) trang 31 – 33 SGK ngữ văn lớp 9 tập 2. Để học tốt hơn danh sách các bài tập trong bài Các thành phần biệt lập (tiếp theo), sau đây là hướng dẫn soạn bài và giải bài tập đầy đủ, ngắn gọn và chi tiết nhất.
Hướng dẫn soạn bài – Các thành phần biệt lập (tiếp theo).
I . Thành phần gọi – đáp
Đọc các đoạn trích sau đây (trích từ truyện ngắn Làng của Kim Lân) và trả lời câu hỏi.
a) – Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không? (in đậm từ Này)
b) – Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ?
Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau miệng trả lời:
– Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. (in đậm từ thưa ông)
Giải câu 1 – Thành phần gọi – đáp (Trang 31 SGK ngữ văn 9 tập 2)
Trong những từ ngữ in đậm trên đây, từ ngữ nào được dùng để gọi, từ ngữ nào được dùng để đáp?
Trả lời:
Từ “Này” dùng để gọi, cụm từ “Thưa ông” dùng để đáp.
Giải câu 2 – Thành phần gọi – đáp (Trang 31 SGK ngữ văn 9 tập 2)
Những từ ngữ dùng để gọi người khác hay đáp lời người khác có tham gia diễn đạt nghĩa sự việc của câu hay không?
Trả lời:
Những từ ngữ dùng để gọi người khác hay đáp lời người khác không tham gia diễn đạt nghĩa sự việc của câu. Nội dung sự việc của câu (1) nằm ở phần “bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không?”; ở câu (2), nằm ở “chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ.”.
Giải câu 3 – Thành phần gọi – đáp (Trang 31 SGK ngữ văn 9 tập 2)
Trong những từ ngữ in đậm đó, từ ngữ nào được dùng để tạo lập cuộc thoại, từ ngữ nào được dùng để duy trì cuộc thoại đang diễn ra?
Trả lời:
Từ Này được dùng để tạo lập cuộc thoại.
Từ Thưa ông được dùng để duy trì cuộc thoại đang diễn ra.
II. Thành phần phụ chú
Đọc những câu sau đây và trả lời câu hỏi.
a) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh – và cũng là đứa con gái duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi. (in đậm từ và cũng là đứa con gái duy nhất của anh)
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm. (in đậm từ tôi nghĩ vậy)
(Nam Cao, Lão Hạc)
Giải câu 1 – Thành phần phụ chú (Trang 32 SGK ngữ văn 9 tập 2)
Nếu lược bỏ các từ ngữ in đậm, nghĩa sự việc của mỗi câu trên có thay đổi không? Vì sao?
Trả lời:
Nghĩa sự vật của các câu trên không thay đổi khi lược bỏ phần từ ngữ in đậm “và cũng là đứa con gái đầu lòng duy nhất của anh”, “tôi nghĩ vậy”. Đây là thành phần phụ chú của câu, một trong những thành phần biệt lập. Nội dung chính của câu không nằm trong thành phần này. Thành phần phụ chú chỉ có vai trò bổ sung ý nghĩa cho thành phần chính.
Giải câu 2 – Thành phần phụ chú (Trang 32 SGK ngữ văn 9 tập 2)
Ở câu (a), các từ ngữ in đậm được thêm vào để chú thích cho cụm từ nào?
Trả lời:
Cụm từ “và cũng là đứa con duy nhất của anh” được thêm vào để chú thích cho cụm từ “đứa con gái đầu lòng”
Giải câu 3 – Thành phần phụ chú (Trang 32 SGK ngữ văn 9 tập 2)
Trong câu (b), cụm chủ – vị in đậm chú thích điều gì?
Trả lời:
Cụm chủ – vị “tôi nghĩ vậy” làm thành phần phụ chú trong câu (2) có tác dụng báo cho độc giả biết rằng nhận định “Lão không hiểu tôi” diễn ra trong suy nghĩ của riêng “tôi”, là suy đoán chủ quan của “tôi”, chứ chưa hẳn đã đúng.
III. Luyện tập
Giải câu 1 – Luyện tập (Trang 32 SGK ngữ văn 9 tập 2)
Tìm thành phần gọi – đáp trong đoạn trích sau đây và cho biết từ nào được dùng để gọi, từ nào được dùng để đáp. Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì? (trên – dưới hay ngang hàng, thân hay sơ)?
– Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàng hồn.
– Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
Trả lời:
Các thành phần gọi đáp: này (để gọi), vâng (để đáp). Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ trên – dưới và là quan hệ thân mật.
Giải câu 2 – Luyện tập (Trang 33 SGK ngữ văn 9 tập 2)
Tìm thành phần gọi – đáp trong câu ca dao sau và cho biết lời gọi – đáp đó hướng đến ai.
Bầu ơi thương lấy bí cùng,
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn.
Trả lời:
Thành phần gọi đáp: Bầu ơi . Đây chỉ là gọi hướng tới mọi người nói chung (bầu, bí, giàn – ẩn dụ chỉ những người trong một nước, tuy khác nhau nhưng có quan hệ gắn bó).
Giải câu 3 – Luyện tập (Trang 33 SGK ngữ văn 9 tập 2)
Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì?
a) Chúng tôi, mọi người – kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
b) Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà bình,, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khóa của cánh cửa này – các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ – gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại cho các thế hệ mai sau sẽ tùy thuộc vào những trẻ em mà chúng ta để lại cho thế giới ấy.
(Phê-đê-ri-cô May-o, Giáo dục – chìa khóa của tương lai)
c) Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm châu” thì chúng ta sẽ phải lấp đấy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ – những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất.
(Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới)
d) Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích
Hôn gặp tôi vẫn cười khúc khích
Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi).
(Giang Nam, Quê hương)
Trả lời:
a) kể cả anh (bổ sung cho chúng tôi, mọi người)
b) các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ (giải thích thêm cho những người nắm giữ chìa khóa của cánh cửa này bao gồm những ai và ai có vai trò quan trọng nhất).
c) những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới (giải thích thêm cho lớp trẻ hôm nay là ai trong tương lai).
d): có ai ngờ; thương thương quá đi thôi (thể hiện thái độ ngạc nhiên của người nói; thể hiện tình cảm thương mến của người nói).
Giải câu 4 – Luyện tập (Trang 33 SGK ngữ văn 9 tập 2)
Hãy cho biết thành phần phụ chú ở mỗi câu trong bài tập 3 liên quan đến những từ ngữ nào trước đó.
Trả lời:
a) kể cả anh – giải thích cho cụm từ mọi người; chú thích phạm vi bao quát của cụm từ này.
b) các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ – giải thích cho cụm từ Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này; cụ thể hoá ý nghĩa cho cụm từ này.
c): những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới chú thích cho cụm từ lớp trẻ, mở rộng đồng thời nhấn mạnh ý nghĩa về vai trò của lớp trẻ đối với tương lai của đất nước.
d) có ai ngờ, thương thương quá đi thôi chú thích về thái độ của người nói đối với sự việc được nói đến.
Giải câu 5 – Luyện tập (Trang 33 SGK ngữ văn 9 tập 2)
Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về việc thanh niên chuẩn bị hành trang bước vào thế kỉ mới, trong đó có câu chứa thành phần phụ chú.
Trả lời:
Đất nước ta đang bước vào một thế kỷ mới, một thời kỳ hội nhập kinh tế thế giới mới, vì vậy mỗi người đều phải chuẩn bị hành trang cho mình để vững vàng hơn khi bước vào thế kỷ này, trong đó, sự chuẩn bị của thanh niên là vô cùng quan trọng vì thanh niên là những thế hệ tương lai của đất nước. Hành trang – đó là tri thức, kĩ năng, thói quen, được coi là điều kiện cần và đủ để thanh niên có thể tự tin trước sự phát triển của khoa học kĩ thuật, của sự hội nhập kinh tế thế giới với tính kỉ luật và cường độ lao động cao. Muốn có hành trang như vậy để bước vào thế kỉ mới, thì hơn bao giờ hết thanh niên phải là những người đi tiên phong trong học tập, học tập có hiệu quả. Nhanh chóng nắm vững tri thức và kịp thời vận dụng các tri thức ấy vào sự nghiệp cộng hoá, hiện đại hoá đất nước. Chỉ có như vậy thì đất nước chúng ta mới nhanh chóng thoát khỏi tình trạng đói nghèo, lạc hậu để hội nhập với kinh tế khu vực và thế giới một cách bình đẳng, phát triển đất nước một cách bền vững. Và cũng chỉ có như vậy, thanh niên mới xứng đáng là những người chủ tương lai của đất nước.
Tham khảo thêm cách soạn khác bài Các thành phần biệt lập (tiếp theo)
I. Thành phần gọi đáp
Câu 1. Trong những từ ngữ in đậm trên đây, từ ngữ nào được dùng để gọi, từ ngữ nào được dùng để đáp?
Trả lời:
Từ dùng để gọi: Này
Từ dùng để đáp: Thưa ông
Câu 2. Những từ ngữ dùng để gọi người khác hay đáp lời người khác có tham gia diễn đạt nghĩa sự việc của câu hay không?
Trả lời:
Các từ dùng để gọi đáp không tham gia vào ý nghĩa câu
Câu 3. Trong câu (b), cụm chủ – vị in đậm chú thích điều gì?
Trả lời:
Từ “Này” được dùng để tạo lập cuộc thoại, còn từ “Thưa ông” được dùng để duy trì cuộc thoại.
II. Thành phần phụ chú
Câu 1. Nếu lược bỏ các từ ngữ in đậm, nghĩa sự việc của mỗi câu trên có thay đổi không? Vì sao?
Trả lời:
Nếu lược bỏ thành phần in đậm thì nghĩa của câu không thay đổi.
Câu 2. Ở câu (a), các từ ngữ in đậm được thêm vào để chú thích cho cụm từ nào?
Trả lời:
Trong câu (a), cụm từ “và cũng là đứa con duy nhất của anh” được thêm vào để chú thích cho cụm từ “đứa con gái đầu lòng”.
Câu 3. Trong câu (b), cụm chủ – vị in đậm chú thích điều gì?
Trả lời:
Trong câu (b), cụm chủ – vị “tôi nghĩ vậy” được dùng để chú thích cho nhận định “Lão không hiểu tôi” chỉ là suy nghĩ của riêng “tôi”, chứ chưa hẳn là đúng.
III. Luyện tập
Câu 1. Tìm thành phần gọi – đáp trong đoạn trích sau đây và cho biết từ nào được dùng để gọi, từ nào được dùng để đáp. Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì? (trên – dưới hay ngang hàng, thân hay sơ)?
Trả lời:
– Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàng hồn.
– Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
Tìm thành phần gọi đáp
– Thành phần gọi: này
– Thành phần đáp: vâng
– Quan hệ giữa giữa 2 người gọi – đáp: quan hệ trên – dưới.
Câu 2. Tìm thành phần gọi – đáp trong câu ca dao sau và cho biết lời gọi – đáp đó hướng đến ai.
Bầu ơi thương lấy bí cùng
Trả lời:
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn.
– Câu có thành phần gọi: Ơi
– Lời ca dao hướng tới toàn thể người dân Việt Nam nhằm mục đích khuyên mọi người nên yêu thương, đoàn kết với nhau.
Câu 3. Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì?
a) Chúng tôi, mọi người – kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
b) Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà bình,, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khóa của cánh cửa này – các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ – gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại cho các thế hệ mai sau sẽ tùy thuộc vào những trẻ em mà chúng ta để lại cho thế giới ấy.
(Phê-đê-ri-cô May-o, Giáo dục – chìa khóa của tương lai)
c) Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm châu” thì chúng ta sẽ phải lấp đấy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ – những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất.
(Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới)
d) Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích
Hôn gặp tôi vẫn cười khúc khích
Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi).
(Giang Nam, Quê hương)
Trả lời:
a) Thành phần phụ chú: kể cả anh
– Bổ sung giải thích cho cụm từ “mọi người”; chú thích phạm vi bao quát
b) Thành phần phụ chú: các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ
– Bổ sung – giải thích cho cụm từ “Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này”; cụ thể hoá ý nghĩa cho cụm từ này.
c) Thành phần phụ chú: những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới
– Nhấn mạnh ý nghĩa cho từ “lớp trẻ” nhằm khẳng định vị trí và vai trò của lớp trẻ
d) Thành phần phụ chú: có ai ngờ; thương thương quá đi thôi
– Thể hiện thái độ của người nói đối với sự việc được nói đến.
Câu 4. Hãy cho biết thành phần phụ chú ở mỗi câu trong bài tập 3 liên quan đến những từ ngữ nào trước đó.
Trả lời:
a. Thành phần phụ chú: “kể cả anh” liên quan tới từ “mọi người”.
b. Thành phần phụ chú: “các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ” liên quan tới từ “Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này”
c. Thành phần phụ chú: “những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới” liên quan tới từ “lớp trẻ”
d. Thành phần phụ chú: “có ai ngờ; thương thương quá đi thôi” liên quan tới từ “cô bé nhà bên”
Câu 5. Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về việc thanh niên chuẩn bị hành trang bước vào thế kỉ mới, trong đó có câu chứa thành phần phụ chú.
Trả lời:
Những buổi đầu thế kỉ XXI, đất nước từng bước công nghiệp hóa – hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, đồng thời đã gặt hái được những thành tựu bước đầu của Công cuộc Đổi Mới đất nước. Lúc này, thế hệ thanh niên càng phải khẳng định vị trí tiên phong đi đầu trong công cuộc xây dựng đất nước, mà đầu tiên là phải chuẩn bị hành trang cho cá nhân mình. Hành trang bước vào thế kỉ mới – điều cần thiết không thể thiếu chính là khâu quan trọng nhất đối với thanh niên. Thanh niên cần có ý thức chủ động chuẩn bị sức khỏe, tri thức một cách tốt nhất để có thể trước hết là học tập tốt, sau đó là tham gia xây dựng đất nước ngày một tốt đẹp hơn. Cá nhân em – một học sinh đang còn ngồi trên ghế nhà trường sẽ nỗ lực chuẩn bị mọi mặt sức khỏe, tri thức để có được một hành trang vững chắc cùng với đất nước bước vào thế kỉ mới.
(HTTPS://BAIVIET.ORG)
