Soạn bài Viết đoạn văn trình bày luận điểm trang 79 – 82 SGK ngữ văn lớp 8 tập 2. Để học tốt hơn danh sách các bài tập trong bài Viết đoạn văn trình bày luận điểm, sau đây là hướng dẫn soạn bài đầy đủ, ngắn gọn và chi tiết nhất.
Hướng dẫn soạn bài – Viết đoạn văn trình bày luận điểm.
I. Trình bày luận điểm thành một đoạn văn nghị luận
Giải câu 1 (Trang 79 SGK ngữ văn 8 tập 2)
Đọc các đoạn văn sau và trả lời câu hỏi.
a) Huống gì thành Đại La, kinh đô cũ của Cao Vương: Ở vào nơi trung tâm trời đất; được cái thế rồng cuộn hổ ngồi. Đã đúng ngôi nam bắc đông tây;
lại tiện hướng nhìn sông dựa núi. Địa thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng. Dân cư khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt; muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi. Xem khắp đất Việt ta, chỉ nơi này là thắng địa. Thật là chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước; cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời.
(Lí Công Uẩn, Chiếu dời đô)
b) Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước. Từ các cụ già tóc bạc đến các cháu nhi đồng trẻ thơ, từ những kiều bào ở nước ngoài đến những đồng bào ở vùng tạm bị chiếm, từ nhân dân miền ngược đến miền xuôi, ai cũng một lòng nồng nàn yêu nước, ghét giặc.
Từ những chiến sĩ ngoài mặt trận chịu đói mấy ngày để bám sát lấy giặc đặng tiêu diệt giặc, đến những công chức ở hậu phương nhịn ăn để ủng hộ bộ đội, từ những phụ nữ khuyên chồng con đi tòng quân mà mình thì xung phong giúp việc vận tải, cho đến các bà mẹ chiến sĩ săn sóc yêu thương bộ đội như con đẻ của mình. Từ những nam nữ công nhân và nông dân thi đua tăng gia sản xuất, không quản khó nhọc để giúp một phần vào kháng chiến, cho đến những đồng bào điền chủ quyên đất ruộng cho Chính phủ,… Những cử chỉ cao quý đó, tuy khác nhau nơi việc làm, nhưng đều giống nhau nơi lòng nồng nàn yêu nước.
(Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta)
Câu hỏi:
– Đâu là những câu chủ đề (câu nêu luận điểm) trong mỗi đoạn văn?
– Câu chủ đề trong từng đoạn được đặt ở vị trí nào (đầu hay cuối đoạn)?
– Trong hai đoạn văn trên, đoạn nào được viết theo cách diễn dịch và đoạn nào được viết theo cách quy nạp? Phân tích cách diễn dịch và quy nạp trong mỗi đoạn văn.
Trả lời:
Câu chủ đề:
– Đoạn 1: “Thật là chốn hội tụ trọng yếu … đế vương muôn đời” – Câu chủ đề mở đoạn
– Đoạn 2: Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước” – Câu chủ đề là câu mở đoạn.
– Đoạn 1 viết theo kiểu quy nạp, đoạn 2 viết theo kiểu diễn dịch.
Giải câu 2 (Trang 80 SGK ngữ văn 8 tập 2)
Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi.
Ở màn đầu chương XVIII, cảnh nhà vợ chồng địa chủ Nghị Quế, Ngô Tất Tố cho bưng vào đấy một cái rổ nhún nhín bốn chó con. […] Quái thay là Ngô Tất Tố. Mới xem, ai cũng thấy vợ chồng địa chủ cũng chỉ là như mọi người khác thích chó, yêu gia súc, tưởng người lành hoặc kẻ bất lương cũng không khác nhau gì lắm trong việc nuôi chó con. Thằng chồng le te cho chó ăn cơm, ôn tồn hỏi về chó, rồi xem tướng chó. Hắn sung sướng. Vợ hắn và hắn bù khú […] với nhau trên câu chuyện chó con. Ấy thế rồi là đùng đùng giở giọng chó má ngay với mẹ con chị Dậu đứng đấy. Đoạn này, khá lắm, bác Tố ạ! Cho thằng nhà giàu rước chó vào nhà, nó mới càng hiện chất chó đểu của giai cấp nó ra.
(Nguyễn Tuân, Truyện “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố)
Câu hỏi:
a) Hãy xem lại Ngữ văn 7, tập hai và cho biết: Lập luận là gì? Tìm luận điểm và cách lập luận trong đoạn văn trên. (Gợi ý: có phải nhà văn dùng phép tương phản hay không?)
b) Cách lập luận trong đoạn văn trên có làm cho luận điểm trở nên sáng sủa chính xác và có sức thuyết phục mạnh mẽ không?
c) Em có nhận xét gì về việc sắp xếp các ý trong đoạn văn vừa dẫn? Nếu tác giả xếp nhận xét Nghị Quế “đùng đùng giở giọng chó má ngay với mẹ con chị Dậu” lên trên và đưa nhận xét “vợ chồng địa chủ cũng… thích chó, yêu gia súc” xuống dưới thì hiệu quả của đoạn văn sẽ bị ảnh hưởng thế nào?
d) Trong đoạn văn, những cụm từ chuyện chó con, giọng chó má, thằng nhà giàu rước chó vào nhà, chất chó đểu của giai cấp nó được xếp cạnh nhau. Cách viết ấy có làm cho sự trình bày luận điểm thêm chặt chẽ và hấp dẫn không? Vì sao?
Trả lời:
Lập luận là cách nêu luận cứ để dẫn đến luận điểm. Lập luận phải chặt chẽ, hợp lý để tạo ra sức thuyết phục cho bài văn.
a) Luận điểm của đoạn văn: ” Cho thằng nhà giàu rước chó vào nhà, nó mới phát hiện chất chó đểu của giai cấp nó ra.
b) Cách lập luận: tác giả sử dụng phép tương phản để làm sáng tỏ cho luận tỏ, chính xác và tạo ra sức thuyết phục mạnh mẽ.
c) Cách sắp xếp hợp lý, nếu tác giả xếp nhận xét Nghị Quế “đùng đùng giở giọng chó má ngay ra với mẹ con chị Dậu lên trên và đưa nhận xét “vợ chồng địa chủ… thích chó, yêu gia súc” xuống dưới thì đoạn văn không đúng trình tự trước sau của sự việc, không làm bật được bản chất “chó đểu” của giai cấp nó.
d) Trong đoạn văn, những cụm từ “chuyện chó con”, “giọng chó má”, “thằng nhà giàu rước chó vào nhà”… được xếp cạnh nhau làm cho sự trình bày luận điểm thêm chặt chẽ, hấp dẫn, từ đó lộ ra bản chất thú vật của bọn địa chủ.
II – LUYỆN TẬP
Giải câu 1 – Luyện tập (Trang 81 SGK ngữ văn 8 tập 2)
Đọc hai câu văn sau và diễn đạt ý mỗi câu thành một luận điểm ngắn gọn, rõ.
a) Trước hết là cần phải tránh cái lỗi viết “rau muống” nghĩa là lằng nhằng “trường giang đại hải”(a), làm cho người xem như là “chắt chắt vào rừng xanh”.
(Hồ Chí Minh, Cách viết)
(a) Trường giang đại hải: chỉ cách nói (viết) quá dài dòng, lan man (ví như sông dài biển lớn) (trường: dài; giang: sông; đại: to, lớn; hải: biển).
b) Ngoài việc đam mê viết, cái thích thứ hai của Nguyên Hồng là được truyền nghề cho bạn trẻ.
(Nguyễn Tuân)
Trả lời:
– Luận điểm: Cần phải tránh lối viết lan man, dài dòng.
– Luận điểm b: Nhà văn Nguyên Hồng thích truyền nghề cho các bạn trẻ.
Giải câu 2 – Luyện tập (Trang 82 SGK ngữ văn 8 tập 2)
Đoạn văn sau đây trình bày luận điểm gì và sử dụng các luận cứ nào? Hãy nhận xét về cách sắp xếp luận cứ và cách diễn đạt của đoạn văn.
Tôi thấy Tế Hanh là một người tinh lắm. Tế Hanh đã ghi được đôi nét rất thần tình về cảnh sinh hoạt chốn quê hương. Người nghe thấy cả những điều không hình sắc, không thanh âm như “mảnh hồn làng” trên “cánh buồm giương”, như tiếng hát của hương đồng quyến rũ con đường quê nho nhỏ. Thơ Tế Hanh đưa ta vào một thế giới rất gần gũi thường ta chỉ thấy một cách mờ mờ, cái thế giới những tình cảm ta đã âm thầm trao cho ảnh vật: sự mỏi mệt say sưa của con thuyền lúc trở về bến, nỗi khổ đau chất chứa trên toa tàu nặng trĩu, những vui buồn sầu tủi của một con đường
(Hoài Thanh, Thi nhân Việt Nam )
Trả lời:
– Luận điểm: Tôi thấy Tế Hanh là một người tinh lắm.
– Tác giả đã trình bày các luận cứ:
+ Tế Hanh đã ghi được đôi nét rất thần tình về cảnh sinh hoạt chốn quê hương.
+ Thơ Tế Hanh đưa ta vào một thế giới gần gũi với mỗi con người.
– Hai luận cứ trên được trình bày theo một trật tự hợp lý. Tác giả xuất phát từ sự thấu hiểu Tế Hanh (tinh tế, có thể nghe những điều không hình sắc, âm thanh).
+ Nhận định cũng rất chính xác về chất thơ Tế Hanh: đưa ta vào thế giới gần gũi mà ta chỉ cảm thấy một cách mờ mờ.
+ Luận cứ thứ hai là hệ quả của luận cứ thứ nhất, điều này tạo được sự logic, hợp lý
Giải câu 3 – Luyện tập (Trang 82 SGK ngữ văn 8 tập 2)
Viết các đoạn văn ngắn triển khai ý các luận điểm sau:
a) Học phải kết hợp làm bài tập thì mới hiểu bài.
b) Học vẹt không phát triển được năng lực suy nghĩ.
Trả lời:
a) Cho luận điểm: ” Học phải kết hợp với làm bài tập mới hiểu bài”.
– Các luận cứ:
+ Học để nắm bắt tri thức, tuy vậy việc củng cố những tri thức nắm bắt được còn quan trọng hơn.
(Dẫn chứng: Có nhiều người trong học tập thu nạp được nhiều kiến thức nhưng sau một thời gian không thực hành, kiến thức bị mai một, rơi rụng).
+ Làm bài tập sẽ giúp am hiểu hơn về kiến thức.
(Chứng minh: Lý thuyết phải được soi chiếu vào bài tập, từ lý thuyết để tìm ra hướng giải quyết trong bài làm, từ đó kiến thức trở thành có ích).
+ Việc làm bài tập thường xuyên sẽ củng cố tri thức hiệu quả nhất.
(Với những người chăm chỉ làm bài tập, những kiến thức thu nhận được không chỉ củng cố tri thức hiệu quả mà còn được nâng cao, hoàn thiện hơn khi tiếp xúc với thực tế).
b) Luận điểm: ” Học vẹt không phát triển được năng lực tư duy”.
– Giải thích khái niệm: học vẹt.
( Học vẹt chỉ là nói thao thao như vẹt nhưng không hiểu mình nói gì, nhiều người chỉ cố học thuộc lòng nhưng không nắm được bản chất của vấn đề).
– Học vẹt làm cho trí não trở nên lười biếng.
Khi không sử dụng thao tác tư duy, phân tích, giải thích… các kĩ năng thiết yếu của tư duy không được rèn luyện.
Giải câu 4 – Luyện tập (Trang 82 SGK ngữ văn 8 tập 2)
Để làm sáng tỏ luận điểm “Văn giải thích cần phải viết cho dễ hiểu”, em sẽ đưa ra những luận cứ nào? Những luận cứ ấy cần được sắp xếp theo một trình tự như thế nào để tăng hiệu quả thuyết phục của đoạn văn?
Có thể tham khảo trình tự sắp xếp luận cứ trong đoạn văn sau:
Mình viết ra cốt là để giáo dục, cổ động; nếu người xem mà không nhớ được, không hiểu được, là viết không đúng, nhằm không đúng mục đích. Mà muốn cho người xem hiểu được, nhớ được, làm được, thì phải viết cho đúng trình độ của người xem, viết rõ ràng, gọn gàng, chớ dùng chữ(a) nhiều.
(Hồ Chí Minh, Cách viết)
(a) Chữ: ở đây chỉ những từ ngữ Hán Việt khó hiểu, xa lạ với nhiều người.
Trả lời:
Để làm sáng tỏ luận điểm: ” Văn giải thích cần viết cho dễ hiểu” có thể đưa ra các luận cứ sau:
– Mục đích của văn giải thích là để giải thích cho người đọc hiểu rõ vấn đề nào đó.
– Nếu viết không dễ hiểu, người đọc từ chỗ khó tiếp nhận lời văn lại càng khó để hiểu người viết muốn trình bày.
– Khi viết cần thể hiện rành mạch, giản dị, tránh lối dùng từ cầu kì, có những cấu trúc phức tạp, cản trở quá trình tri nhận.
– Ngoài ra, khi viết phải chú ý tới đối tượng tiếp nhận để sử dụng ngôn ngữ hợp lý và đạt hiệu quả cao.
→ Các luận cứ trên phải được trình bày theo một trình tự hợp lý, từ giải thích khái niệm đến sử dụng biện pháp nêu vấn đề, tiếp đó là đưa ra luận cứ chính.
Tham khảo thêm cách soạn khác bài Viết đoạn văn trình bày luận điểm
I. Trình bày luận điểm thành một đoạn văn nghị luận
Câu 1. Trả lời câu hỏi
– Đâu là những câu chủ đề (câu nêu luận điểm) trong mỗi đoạn văn?
– Câu chủ đề trong từng đoạn được đặt ở vị trí nào (đầu hay cuối đoạn)?
– Trong hai đoạn văn trên, đoạn nào được viết theo cách diễn dịch và đoạn nào được viết theo cách quy nạp? Phân tích cách diễn dịch và quy nạp trong mỗi đoạn văn.
Trả lời:
– Câu chủ đề:
a. Thật là chốn hội tụ trọng yếu của bốn phương đất nước; cũng là nơi kinh đô bậc nhất của để vương muôn đời.
b. Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước.
– Vị trí câu chủ đề:
a. Cuối đoạn
b. Đầu đoạn
– Như vậy:
+ Đoạn a viết theo lối quy nạp vì câu chủ đề nằm ở cuối đoạn.
+ Đoạn b viết theo lối diễn dịch vì câu chủ đề nằm ở đầu đoạn.
2. Trả lời câu hỏi
a) Hãy xem lại Ngữ văn 7, tập hai và cho biết: Lập luận là gì? Tìm luận điểm và cách lập luận trong đoạn văn trên. (Gợi ý: có phải nhà văn dùng phép tương phản hay không?)
b) Cách lập luận trong đoạn văn trên có làm cho luận điểm trở nên sáng sủa chính xác và có sức thuyết phục mạnh mẽ không?
c) Em có nhận xét gì về việc sắp xếp các ý trong đoạn văn vừa dẫn? Nếu tác giả xếp nhận xét Nghị Quế “đùng đùng giở giọng chó má ngay với mẹ con chị Dậu” lên trên và đưa nhận xét “vợ chồng địa chủ cũng… thích chó, yêu gia súc” xuống dưới thì hiệu quả của đoạn văn sẽ bị ảnh hưởng thế nào?
d) Trong đoạn văn, những cụm từ chuyện chó con, giọng chó má, thằng nhà giàu rước chó vào nhà, chất chó đểu của giai cấp nó được xếp cạnh nhau. Cách viết ấy có làm cho sự trình bày luận điểm thêm chặt chẽ và hấp dẫn không? Vì sao?
Trả lời:
a)– Lập luận là đưa ra những lí lẽ, dẫn chứng nhằm dẫn dắt người đọc đến một kết luận hay chấp nhận một kết luận mà người viết muốn đạt tới.
– Luận điểm: Ngô Tất Tố miêu tả thái độ của vợ chồng Nghị Quế lúc chị Dậu mang ổ chó đến bán nhằm làm nổi bật bản chất chó đểu của giai cấp thống trị.
– Cách lập luận: Tác giả sử dụng thủ pháp tương phản khi miêu tả 2 thái độ hoàn toàn khác nhau của vợ chồng Nghị Quế:
+ Đối với đàn chó thì quan tâm chiều chuộng
+ Với mẹ con chị Dậu chúng lại xử sự chó má
⇒ bộc lộ bản chất của giai cấp thống trị.
b) Cách lập luận trong đoạn văn đã làm cho luận điểm trở nên sáng tỏ, chính xác và có sức thuyết phục mạnh mẽ.
c) Cách sắp xếp ý của tác giả đã làm cho đoạn văn thêm hấp dẫn và thuyết phục.
Đưa chi tiết vợ chồng Nghị Quế yêu thích chó, khiến người ta dễ lầm tưởng với con người bọn chúng cũng đối xử tử tế, nhưng sự thật lại không phải như vậy.
Nếu tác giả đưa nhận xét: “Nghị Quế đùng đùng giở giọng chó má ngay với mẹ con chị Dậu” lên trên và đưa nhận xét “vợ chồng địa chủ cũng thích chó, yêu gia súc” xuống dưới thì tuy vẫn là đối lập nhưng hiệu quả bất ngờ sẽ giảm đi rất nhiều
d) Cách dùng từ của tác giả rất đặc biệt và sắc sảo
Những cụm từ như chuyện chó con, giọng chó má, thằng nhà giàu rước chó vào nhà,.. đã tạo nên chất giọng rất riêng, rất ấn tượng, qua đó làm cho sự trình bày luận điểm thêm chặt chẽ và hấp dẫn.
II. Luyện tập
Câu 1. Đọc hai câu văn sau và diễn đạt ý mỗi câu thành một luận điểm ngắn gọn, rõ.
a) Trước hết là cần phải tránh cái lỗi viết “rau muống” nghĩa là lằng nhằng “trường giang đại hải”(a), làm cho người xem như là “chắt chắt vào rừng xanh”.
(Hồ Chí Minh, Cách viết)
(a) Trường giang đại hải: chỉ cách nói (viết) quá dài dòng, lan man (ví như sông dài biển lớn) (trường: dài; giang: sông; đại: to, lớn; hải: biển).
b) Ngoài việc đam mê viết, cái thích thứ hai của Nguyên Hồng là được truyền nghề cho bạn trẻ.
(Nguyễn Tuân)
Trả lời:
– Cần phải viết ngắn gọn, rõ ràng.
– Nguyên Hồng vừa đam mê viết, vừa muốn truyền nghề cho các bạn trẻ.
Câu 2. Đoạn văn sau đây trình bày luận điểm gì và sử dụng các luận cứ nào? Hãy nhận xét về cách sắp xếp luận cứ và cách diễn đạt của đoạn văn.
Tôi thấy Tế Hanh là một người tinh lắm. Tế Hanh đã ghi được đôi nét rất thần tình về cảnh sinh hoạt chốn quê hương. Người nghe thấy cả những điều không hình sắc, không thanh âm như “mảnh hồn làng” trên “cánh buồm giương”, như tiếng hát của hương đồng quyến rũ con đường quê nho nhỏ. Thơ Tế Hanh đưa ta vào một thế giới rất gần gũi thường ta chỉ thấy một cách mờ mờ, cái thế giới những tình cảm ta đã âm thầm trao cho ảnh vật: sự mỏi mệt say sưa của con thuyền lúc trở về bến, nỗi khổ đau chất chứa trên toa tàu nặng trĩu, những vui buồn sầu tủi của một con đường
(Hoài Thanh, Thi nhân Việt Nam )
Trả lời:
– Luận điểm ngay trong câu đầu: “Tôi thấy Tế Hanh là một người tinh lắm.”
– Các luận cứ:
+ Tế Hanh ghi được những nét thần tình về cảnh sinh hoạt chốn quê hương
+ Thơ Tế Hanh đưa vào ta một thế giới rất gần gũi với mỗi con người.
– Cách sắp xếp luận cứ và cách diễn đạt:
+ Theo thứ tự hợp lí, luận cứ thứ 2 là hệ quả của luận cứ thứ nhất.
Câu 3. Viết các đoạn văn ngắn triển khai ý các luận điểm sau:
a) Học phải kết hợp làm bài tập thì mới hiểu bài.
b) Học vẹt không phát triển được năng lực suy nghĩ.
Trả lời:
a) Học phải kết hợp với làm bài tập thì mới hiểu bài. Học là để có những kiến thức, tiếp thu được những gì thầy cô truyền đạt đến. Đó là nhưng tri thức được nghiên cứu, tìm tòi của các thế hệ từ bao đời, tự bản thân chúng ta không học thì không thể biết hết được. Nhưng nếu chỉ thuộc lí thuyết mà không áp dụng được vào làm bài tập thì học cũng không có ích gì. Khi làm bài tập, sẽ củng cố thêm những gì mình đã học làm cho bản thân hiểu bài sâu hơn.
b) Học vẹt không phát triển được năng lực suy nghĩ. Ngày nay, không ít các bạn học sinh đang tạo cho mình một thói quen xấu đó là học vẹt. Học vẹt là học thuộc một cách máy móc, nhưng đầu óc trống rỗng không có sự hiểu biết thật sự nào. Học vẹt đôi khi có tác dụng trong một hoàn cảnh nhất định, nhưng nó không có tác dụng gì đối với sự phát triển năng lực bản thân. Học vẹt sẽ khiến con người ta không cần suy nghĩ, và như vậy sẽ không hiểu được bản chất vấn đề, con người sẽ ngày càng lười suy nghĩ, tim tòi.
Câu 4. Để làm sáng tỏ luận điểm “Văn giải thích cần phải viết cho dễ hiểu”, em sẽ đưa ra những luận cứ nào? Những luận cứ ấy cần được sắp xếp theo một trình tự như thế nào để tăng hiệu quả thuyết phục của đoạn văn?
Có thể tham khảo trình tự sắp xếp luận cứ trong đoạn văn sau:
Mình viết ra cốt là để giáo dục, cổ động; nếu người xem mà không nhớ được, không hiểu được, là viết không đúng, nhằm không đúng mục đích. Mà muốn cho người xem hiểu được, nhớ được, làm được, thì phải viết cho đúng trình độ của người xem, viết rõ ràng, gọn gàng, chớ dùng chữ(a) nhiều.
(Hồ Chí Minh, Cách viết)
(a) Chữ: ở đây chỉ những từ ngữ Hán Việt khó hiểu, xa lạ với nhiều người.
Trả lời:
Để làm sáng tỏ cho luận điểm “Văn giải thích cần phải viết cho dễ hiểu”, em sử dụng những luận cứ sau:
– Mục đích của văn giải thích là để cho người khác hiểu về một vấn đề nào đó.
– Nếu diễn đạt không tốt sẽ càng làm vấn đề trở nên rắc rối, khó hiểu hơn.
– Bởi vậy khi viết cần diễn đạt dễ hiểu, rành mạch; tránh dùng những từ ngữ quá cầu kì, trừu tượng.
⇒ Các luận cứ trên phải được sắp xếp theo trình tự hợp lí để tăng hiệu quả thuyết phục của đoạn văn.
(HTTPS://BAIVIET.ORG)
