Soạn bài Phong cách Hồ Chí Minh trang 5 – 8 SGK ngữ văn lớp 9 tập 1. Để học tốt hơn danh sách các bài tập trong bài Phong cách Hồ Chí Minh – Lê Anh Trà, sau đây là hướng dẫn soạn bài và giải bài tập đầy đủ và chi tiết nhất.
Phong cách Hồ Chí Minh
Trong cuộc đời đầy truân chuyên(2) của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tiếp xúc với văn hóa nhiều nước, nhiều vùng trên thế giới, cả ở phương Đông và phương Tây. Trên những con tàu vượt trùng dương, Người đã ghé lại nhiều hải cảng, đã thăm các nước châu Phi, châu Á, châu Mỹ. Người đã từng sống dài ngày ở Pháp, ở Anh. Người nói và biết thạo nhiều thứ tiếng ngoại quốc: Pháp, Anh, Hoa, Nga…và Người đã làm nhiều nghề. Có thể nói ít có vị lãnh tụ nào lại am hiểu nhiểu về các dân tọc và nhân dân thế giới, văn hóa thế giới sâu sắc như Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đến đâu Người cũng học hỏi, tìm hiểu văn hóa, nghệ thuật đến một mức khá uyên thâm(3). Người cũng chịu ảnh hưởng của tất cả các nền văn hóa, đã tiếp thu mọi cái đẹp và cái hay đồng thời với việc phê phán những tiêu cực của chủ nghĩa tư bản. Nhưng điều kì lạ là tất cả những ảnh hưởng quốc tế đó đã nhào nặn với cái gốc văn hóa dân tộc không gì lay chuyển được ở Người, để trở thành một nhân cách rất Việt Nam, một lối sống rất bình dị, rất Việt Nam, rất phương Đông, nhưng cũng đồng thời rất mới, rất hiện đại […].
Nhà sàn của Bác Hồ tại Phủ Chủ tịch, Hà Nội
Lần đầu tiên trong lịch sử Việt Nam và có lẽ cả thế giới, có một vị Chủ tịch nước lấy chiếc nhà sàn nhỏ bằng gỗ bên cạnh chiếc ao làm “cung điện” của mình. Quả như một câu chuyện thần thoại, như câu chuyện về một vị tiên, một con người siêu phàm(4) nào đó trong cổ tích. Chiếc nhà sàn đó cũng chỉ vẻn vẹn có vài phòng tiếp khách, họp Bộ Chính trị(5), làm việc và ngủ, với những đồ đạc rất mộc mạc đơn sơ. Và chủ nhân chiếc nhà sàn này cũng trang phục hết sức giản dị, với bộ quần áo bà ba nâu, chiếc áo trấn thủ(6), đôi dép lốp(7) thô sơ như của các chiến sĩ Trường Sơn đã được một tác giả phương Tây ca ngợi như một vật thần kì. Hằng ngày, việc ăn uống của Người cũng rất đạm bạc, với những món ăn dân tộc không chút cầu kì, như cá kho, rau luộc, dưa ghém, cà muối, cháo hoa.
Và Người sống ở đó, một mình, với một tư trang ít ỏi, một chiếc va li con với vài bộ áo quần, vài vật kỉ niệm của cuộc đời dài. Tôi dám chắc không có một vị lãnh tụ, một vị tổng thống hay một vị vua hiền nào ngày trước lại sống đến mức giản dị và tiết chế(8) như vậy. Bất giác ta nghĩ đến các vị hiền triết(9) ngày xưa như Nguyễn Trãi ở Côn Sơn hay Nguyễn Bỉnh Khiêm sống ở quê nhà với những thú vui thuần đức(10):
Thu ăn măng trúc, đông an giá
Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao…
Nếp sống giản dị và thanh đạm của Bác Hồ, cũng như các vị danh nho(11) xưa, hoàn toàn không phải là một cách tự thần thánh hóa, tự làm cho khác đời, hơn đời, mà đây là lối sống thanh cao, một cách di dưỡng tinh thần(12), một quan niệm thẩm mỹ về cuộc sống, có khả năng đem lại hạnh phúc thanh cao cho tâm hồn và thể xác.
(Lê Anh Trà, Phong cách Hồ Chí Minh, cái vĩ đại
gắn với cái giản dị, trong Hồ Chí Minh và trong văn hóa Việt Nam,
Viện văn hóa xuất bản, Hà Nội, 1990)
Chú thích:
(1) Phong cách: ở đây dùng với nghĩa là lối sống, cách sinh hoạt, làm việc, ứng xử,… tạo nên cái riêng của một người hay một tầng lớp người nao đó.
(2) Truân chuyên: gian nan, vất vả.
(3) Uyên thâm: có trình độ kiến thức rất sâu (uyên: vực sâu; thâm: sâu).
(4) Siêu phàm: vượt lên trên người thường hoặc những điều thường thấy (siêu: cao vượt lên; phàm: bình thường, tầm thường).
(5) Bộ Chính trị: ở đây chỉ cơ quan lãnh đạo cấp cao nhất của Đảng Cộng Sản Việt Nam.
(6) Áo trấn thủ: áo bông ngắn đến thắt lưng, không có tay, may chần, mặc bó sát vào người, dùng trang bị cho bộ đội trong kháng chiến chống Pháp.
(7) Dép lốp: dép cao su, tận dụng lốp ô tô cũ làm đế dép
(8) Tiết chế: hạn chế, giữ cho không vượt quá mức.
(9) Hiền triết: người có tài năng, đức độ, hiểu biết sâu rộng, được người đời tôn vinh.
(10) Thuần đức: đạo đức hoàn toàn trong sáng.
(11) Danh nho: nhà nho nổi tiếng.
(12) Di dưỡng tinh thần: bồi bổ cho sảng khoái về tinh thần, giữ cho tinh thần vui khỏe.
Hướng dẫn soạn bài – Phong cách Hồ Chí Minh
I. Tóm tắt
Bài viết phong cách Hồ Chí Minh của tác giả Lê Anh Trà ca ngợi vẻ đẹp hài hòa giữa các bình diện: truyền thống và hiện đại, dân tộc và nhân loại trong phong cách của Bác. Đó là một phong cách dung hòa giữa cái vĩ đại và cái giản dị, khiến người người đời đời kính yêu, ngưỡng mộ và tự nguyện học tập theo.
II. Bố cục
– Phần 1 (từ đầu đến “rất mới, rất hiện đại”): Vẻ đẹp hài hòa giữa nhân loại và dân tộc trong phong cách Hồ Chí Minh.
– Phần 2 (tiếp theo đến hết): lối sống giản dị, thanh đạm mà cao đẹp của chủ tịch Hồ Chí Minh.
III. Hướng dẫn soạn bài Phong cách Hồ Chí Minh – Lê Anh Trà
Giải câu 1 (Trang 8 SGK ngữ văn 9 tập 1)
Vốn tri thức văn hoá nhân loại của Chủ tịch Hồ Chí Minh sâu rộng như thế nào? Vì sao Người lại có được vốn tri thức sâu rộng như vậy?
Trả lời:
a) Hồ Chí Minh có một vốn tri thức văn hoá nhân loại sâu rộng. Đó là những hiểu biết uyên thâm về các dân tộc và nhân dân thế giới, văn hoá thế giới từ Đông sang Tây, từ văn hoá các nước châu Á, châu Âu cho đến châu Phi, châu Mĩ.
b) Để có được vốn tri thức văn hoá sâu rộng ấy, Người đã:
– Học tập để nói và viết thạo nhiều thứ tiếng nước ngoài như: Pháp, Anh, Hoa, Nga …;
– Đi nhiều nơi, làm nhiều nghề – tức là học hỏi từ thực tiễn và lao động;
– Tìm hiểu văn hoá, nghệ thuật của các khu vực khác nhau trên thế giới một cách sâu sắc, uyên thâm;
Điều quan trọng là Hồ Chí Minh đã tiếp thu tinh hoa văn hóa nước ngoài một cách có chọn lọc, không ảnh hưởng thụ động. Người biết tiếp thu cái hay, cái đẹp đồng thời với việc phê phán những hạn chế, những tiêu cực của chủ nghĩa tư bản, trên nền tảng văn hóa dân tộc và ảnh hưởng quốc tế mà nhào nặn một nhân cách rất Việt Nam, rất bình dị, rất phương Đông và cũng rất hiện đại.
Giải câu 2 (Trang 8 SGK ngữ văn 9 tập 1)
Lối sống rất bình dị, rất Việt Nam, rất phương Đông của Bác Hồ được biểu hiện như thế nào?
Trả lời:
Những biểu hiện chứng tỏ lối sống rất bình dị, rất Việt Nam, rất phương Đông của Hồ Chí Minh:
– Nơi ở và nơi làm việc rất mộc mạc đơn sơ: “chiếc nhà sàn nhỏ bằng gỗ bên cạnh chiếc ao”, chiếc nhà sàn “chỉ vẻn vẹn có vài phòng tiếp khách, họp Bộ Chính trị, làm việc và ngủ, với những đồ đạc rất mộc mạc đơn sơ”;
– Trang phục hết sức giản dị: bộ quần áo bà ba nâu, chiếc áo trấn thủ, đôi dép lốp thô sơ;
– Ăn uống rất đạm bạc: cá kho, rau luộc, dưa ghém, cà muối, cháo hoa…
Giải câu 3 (Trang 8 SGK ngữ văn 9 tập 1)
Vì sao có thể nói lối sống của Bác là sự kết hợp giữa giản dị và thanh cao?
Trả lời:
Lối sống của Bác là sự kết hợp giữa giản dị và thanh cao bởi lẽ:
– Đây không phải là lối sống kham khổ của những người tự tìm vui trong cảnh nghèo. Giản dị mà không sơ sài, đạm bạc mà không gợi cảm giác cơ cực.
– Từ cách bài trí cho đến ăn ở, sinh hoạt hằng ngày đều thể hiện sự thanh thản, ung dung.
– Bản lĩnh, ý chí của một người chiến sĩ cách mạng đã hòa nhập cùng tâm hồn một nhà thơ lớn. Khao khát cống hiến cho tổ quốc bao nhiêu thì người lại càng yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống bấy nhiêu.
– Vẻ đẹp tâm hồn Người: rất mạnh mẽ song cũng rất lãng mạn, rất thơ.
Giải câu 4 (Trang 8 SGK ngữ văn 9 tập 1)
Nêu cảm nhận của em về những nét đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh.
Trả lời:
Cảm nhận về những điểm đã tạo nên vẻ đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh:
– Con người Hồ Chí Minh là sự kết hợp hài hòa, trọn vẹn giữa truyền thống văn hóa dân tộc với văn hóa tinh hoa nhân loại.
– Lối sống rất dân tộc, rất Việt Nam của Bác gợi cho ta nhớ đến các vị hiền triết trong lịch sử như Nguyễn Trãi ở Côn Sơn với lối sống giản dị, thanh cao:
“Ao cạn vớt bèo cấy muống
Đìa thanh phát cỏ ương sen”
Soạn phần luyện tập bài Phong cách Hồ Chí Minh
Giải câu hỏi – Luyện tập (Trang 8 SGK ngữ văn 9 tập 1)
Tìm đọc và kể lại những câu chuyện về lối sống giản dị mà cao đẹp của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Trả lời:
Câu chuyện 1:
Vào những năm 1940 – 1941, đời sống người dân Pác Bó vô cùng cực khổ, lương thực chủ yếu chỉ là ngô. Có những gia đình thiếu đói, vào những ngày giáp hạt phải vào rừng để đào củ mài ăn qua ngày. Có những gia đình bốn đời truyền nhau một tấm áo chàm, miếng vá nọ chồng lên miếng cá kia. Bác Hô về nước trong thời điểm đó và chọn hang Cốc Bó làm nơi trú ẩn. Cuộc sống của người kham khổ đạm bạc, cũng chỉ cháo ngô và rau rừng như những đồng bào quanh vùng. Thấy Bác đã có tuổi, vất vả ngày đêm, lại phải ăn cháo ngô, sợ Người không đủ sức khỏe nên các đồng chí đã bàn nhau mua gạo để nấu riêng cho Bác. Biết vậy Người đã kiên quyết không đồng ý. Có lần ngô non xay lâu ngày mới dùng đến, nấu cháo bị chua. Các đồng chí lại đề nghị Bác cho nấu cháo gạo để Bác dùng mà Bác vẫn không nghe. Người hỏi các đồng chí :
– Có cách nào làm cho bắp non khỏi bị chua không?
Các đồng chí thưa:
– Nếu rang lên thì có thể ăn được nhưng không ngon.
Bác đáp lời:
– Không ngon cũng được, thế thì rang lên mà ăn, không nên bỏ phí. Một hạt bắp lúc này cũng quý.
Câu chuyện 2:
Lúc ở chiến khu, Người sống chung với cán bộ, nhân viên, cùng ăn ở, sinh hoạt như mọi người. Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, Bác cùng Trung ương Đảng trở về Hà Nội. Thể theo nguyện vọng của nhân dân, Đảng và nhà nước trân trọng mời Bác về ở tại tòa nhà của Toàn quyền Đông Dương trước kia, nhưng Bác đã từ chối. Bác đã chọn cho mình ngôi nhà nhỏ của một người thợ điện phục vụ Phủ Toàn quyền Đông Dương để ở và làm việc.
Tham khảo thêm cách soạn khác bài Phong cách Hồ Chí Minh
Câu 1. Vốn tri thức văn hoá nhân loại của Chủ tịch Hồ Chí Minh sâu rộng như thế nào? Vì sao Người lại có được vốn tri thức sâu rộng như vậy?
Trả lời:
* Vốn tri thức văn hóa nhân loại sâu rộng của Chủ tịch Hồ Chí Minh được thể hiện ở các phương diện: Bác Hồ đã đi đến nhiều nước và am hiểu nhiều nền văn hóa trên thế giới, biết và sử dụng nhiều ngoại ngữ,…
* Người có được vốn tri thức như vậy do:
– Sự chủ động tích lũy tìm hiểu của Bác Hồ trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng. Bác đi nhiều nước trên thế giới, đi đến đâu bác cũng học hỏi, tìm hiểu văn hóa, nghệ thuật…
– Điều kiện khách quan: Bác bôn ba suốt mấy chục năm ở nhiều nước trên thế giới nên có điều kiện tiếp xúc với nhiều nền văn hóa.
Câu 2. Lối sống rất bình dị, rất Việt Nam, rất phương Đông của Bác Hồ được biểu hiện như thế nào?
Trả lời:
Lối sống rất bình dị, rất Việt Nam, rất phương Đông của bác được biểu hiện:
– Nơi ở và làm việc đơn sơ “chiếc nhà sàn nhỏ bằng gỗ bên cạnh chiếc ao”…
– Trang phục hết sức giản dị: “bộ quần áo bà ba nâu, chiếc áo trấn thủ, đôi dép lốp thô sơ,…”
– Bác ăn uống đạm bạc: “cá kho, rau luộc, dưa ghém, cà muối, cháo hoa…”.
Câu 3. Vì sao có thể nói lối sống của Bác là sự kết hợp giữa giản dị và thanh cao?
Trả lời:
Lối sống của Bác là sự kết hợp giữa giản dị và thanh cao:
– Giản dị: bác không lệ thuộc vào các điều kiện vật chất, các nhu cầu vật chất.
– Thanh cao: lối sống giản dị của con người được sống hài hòa với thiên nhiên. Ví dụ: Thơ Bác Hồ luôn tràn đầy vẻ đẹp thiên nhiên.
Câu 4. Nêu cảm nhận của em về những nét đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh.
Trả lời:
Cảm nhận về những nét đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh :
– Có sự kết hợp hài hòa, trọn vẹn giữa văn hóa dân tộc và văn hóa nhân loại.
– Có sự học tập không ngừng, tiếp thu có chọn lọc.
– Lối sống giản dị mà thanh cao trong mọi mặt : nhà ở, trang phục, ăn uống, tư trang.
Soạn phần luyện tập bài Phong cách Hồ Chí Minh trang 8 SGK ngữ văn 9 tập 1
Câu hỏi: Tìm đọc và kể lại những câu chuyện về lối sống giản dị mà cao đẹp của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Trả lời:
Một số câu chuyện về lối sống giản dị mà cao đẹp của Chủ tịch Hồ Chí Minh :
+ Bài thơ “Tức cảnh Pác Bó”, những câu chuyện khi Bác ở Pác Bó.
+ Việc chi tiêu của Bác Hồ :
Các đồng chí ở gần Bác đều cho biết Bác rất tiết kiệm. Có đôi tất rách đã vá đi, vá lại mấy lần Bác cũng không dùng tất mới. Bác nói:
– Cái gì còn dùng được nên dùng. Bỏ đi không nên…
Khi tất rách chưa kịp vá, anh em đưa đôi mới để Bác dùng, Bác xoay chỗ rách vào bên trong rồi cười xí xóa:
– Đấy, có trông thấy rách nữa đâu…
Có quả chuối hơi nẫu, anh cán bộ chê không ăn, Bác lấy dao gọt phần nẫu đi, bóc ăn ngon lành, rồi nói:
– Ở chiến khu có được quả chuối này cũng đã quý…
(HTTPS://BAIVIET.ORG)
