Soạn bài Đọc thêm: Bác ơi! trang 167 – 169 SGK ngữ văn lớp 12 tập 1. Để học tốt hơn danh sách các bài tập trong bài Đọc thêm: Bác ơi!, sau đây là hướng dẫn soạn bài và giải bài tập đầy đủ, ngắn gọn và chi tiết nhất.
Bác ơi!
Tố Hữu
Tiểu Dẫn
Trong các nhà thơ Việt Nam hiện đại, Tô Hữu là người sáng tác nhiều nhất, có nhiều tác phẩm hay, sâu sắc và cảm động về Bác Hồ: Hồ Chí Minh, Sáng tháng Năm, Cánh chim không mỏi, Theo chân Bác,… Những tác phẩm ấy không chỉ là cảm nghĩ của cá nhân nhà thơ mà còn là tấm lòng của mọi người Việt Nam hướng về vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc.
Ngày 2 – 9 – 1969, Chủ tịch Hồ Chí Minh từ trần, giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước đang trong thời kì gay go, ác liệt. Cả dân tộc ta và nhân dân thế giới đã biểu lộ niềm đau xót, tiếc thương vô hạn trước sự qua đời của Bác – người anh hùng giải phóng dân tộc, vị lãnh tụ vĩ đại của cách mạng Việt Nam. Bài thơ Bác ơi! của Tố Hữu được sáng tác trong không khí những ngày tang lễ ấy, như một tiếng khóc tiễn biệt, một “điếu văn bi hùng” bằng thơ.
VĂN BẢN
Suốt mấy hôm rày đau tiễn đưa
Đời tuôn nước mắt, trời tuôn mưa…
Chiều nay con chạy về thăm bác
Ướt lạnh vườn rau, mấy gốc dừa!
Con lại lần theo lối sỏi quen
Đến bên thang gác, đứng nhìn lên
Chuông ôi chuông nhỏ còn reo nữa?
Phòng lặng, rèm buông, tắt ánh đèn!
Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời
Miền Nam đang thắng, mơ ngày hội
Rước Bác vào thăm, thấy Bác cười!
Trái bưởi kia vàng ngọt với ai
Thơm cho ai nữa, hỡi hoa nhàng!
Còn đâu bóng Bác đi hôm sớm
Quanh mặt hồ in mây trắng bay…
Ôi, phải chi lòng được thảnh thơi
Năm canh bớt nặng nỗi thương đời
Bác ơi, tim Bác mênh mông thế
Ôm cả non sông, mọi kiếp người.
Bác chẳng buồn đâu, Bác chỉ đau
Nỗi đau dân nước, nỗi năm châ
Chỉ lo muôn mối như lòng mẹ
Cho hôm nay và cho mai sau…
Bác sống như trời đất của ta
Yêu từng ngọn lúa, mỗi cành hoa
Tự do cho mỗi đời nô lệ
Sữa để em thơ, lụa tặng già.
Bác nhớ miền Nam, nỗi nhớ nhà
Miền Nam mong Bác, nỗi mong cha
Bác nghe từng bước trên tiền tuyến
Lắng mỗi tin mừng, tiếng súng xa.
Bác vui như ánh buổi bình minh
Vui mỗi mầm non, trái chín cành
Vui tiếng ca chung hoà bốn biển
Nâng niu tất cả, chỉ quên mình.
Bác để tình thương cho chúng con
Một đời thanh bạch, chàng vàng son
Mong manh áo vải, hồn muôn trượng
Hơn tượng đồng phơi những lối mòn.
Ôi Bác Hồ ơi, những xế chiều
Nghìn thu nhớ Bác biết bao nhiêu!
Ra đi, Bác dặn: “Còn non nước…”
Nghĩa trang, lòng không dám khóc nhiều.
Bác đã lên đường, theo tổ tiên
Mác – Lê-nin, thế giới Người Hiề
Ánh hào quang đỏ thêm sông núi
Dắt chúng con cùng nhau tiến lên!
Nhớ đôi dép cũ nặng công ơn
Yêu Bác, lòng ta trong sáng hơn
Xin nguyện cùng Người vươn tới mãi
Vững như muôn ngọn dải Trường Sơn.
6 – 9 – 1969
(Ra trận, NXB Văn học, Hà Nội, 1972)
Hướng dẫn soạn bài – Đọc thêm: Bác ơi!
I. Tác giả & tác phẩm
1. Tác phẩm
Ngày 02/09/1969, Bác Hồ từ trần, để lại niềm tiếc thương vô hạn cho cả dân tộc Việt Nam. Trong hoàn cảnh ấy, Tố Hữu đã sáng tác bài thơ Bác ơi.
II. Hướng dẫn soạn bài Đọc thêm: Bác ơi! chi tiết.
Giải câu 1 (Trang 169 SGK ngữ văn 12 tập 1)
Nỗi đau xót lớn lao trước sự kiện Bác Hồ qua đời đã được diễn tả như thế nào trong bốn khổ thơ đầu?
Trả lời:
Bốn câu thơ đầu: nỗi đau xót lớn lao trước sự kiện Bác qua đời:
– Lòng người:
+ Xót xa, đau đớn: chạy về,lần theo lối sỏi quen thuộc, bơ vơ đứng nhìn lên thang gác.
+ Bàng hoàng không tin vào sự thật: “Bác đã đi rồi sao Bác ơi”.
– Cảnh vật:
+ Hoang vắng, lạnh lẽo, ngơ ngác.
+ Thừa thãi, cô đơn, không còn bóng dáng Người.
+ Không gian thiên nhiên và con người như có người đồng điệu “Đời tuôn nước mắt / trời tuôn mưa” → cũng khóc thương trước sự ra đi của Bác.
Giải câu 2 (Trang 169 SGK ngữ văn 12 tập 1)
Sáu khổ giữa bài thơ tập trung thể hiện hình tượng Bác Hồ như thế nào (về lí tưởng và lẽ sống; niềm vui và tình thương, ân nghĩa; đức tính khiêm tốn, giản dị và sự hi sinh quên mình)?
Trả lời:
Sáu câu thơ giữa bài tập trung thể hiện hình tượng Bác Hồ:
– Lí tưởng, lẽ sống: cả cuộc đời Bác đã hi sinh, phấn đấu để đất nước độc lập, đồng bào được tự do, hạnh phúc:
“Bác sống như trời đất của ta
….
Áo để em thơ lụa tặng già”
– Niềm vui của Bác gắn liền với niềm vui, niềm hạnh phúc của mọi người:
“Nâng niu tất cả chỉ quên mình”
– Tình thương của bác gắn liền với tinh thần thương người, thương đời, thương nước, quên mình:
“Bác ơi, tim Bác mênh mông thế
Ôm cả non sông trọn kiếp người”
– Bác Hồ vĩ đại mà gần gũi, bình dị, khiêm nhường. Tấm lòng quên mình vì nhân dân, vì đất nước cùng cuộc sống giản dị không hề phô trương, không màng danh lợi của Bác đã khiến cho Bác Hồ sống mãi trong lòng nhân dân.
Giải câu 3 (Trang 169 SGK ngữ văn 12 tập 1)
Nêu rõ cảm nghĩ của mọi người Việt Nam trước sự ra đi của Bác (ba khổ thơ cuối).
Trả lời:
Cảm nghĩ của mọi người khi Bác ra đi:
– Bác ra đi để lại sự thương nhớ vô bờ.
– Lý tưởng, con đường cách mạng của Bác sẽ còn mãi soi đường cho con cháu.
– Yêu Bác → Quyết tâm vươn lên hoàn thành sự nghiệp cách mạng.
=> Lời tâm nguyện của cả dân tộc Việt Nam.
“Xin Bác, lòng ta trong sáng hơn
Xin nguyện cùng người vươn tới mãi
Vững như muôn ngọn dải Trường Sơn”.
Tham khảo thêm cách soạn khác bài Đọc thêm: Bác ơi!
Câu 1. Nỗi đau xót lớn lao trước sự kiện Bác Hồ qua đời đã được diễn tả như thế nào trong bốn khổ thơ đầu?
Trả lời:
– Nỗi đau lớn của đất nước, vũ trụ, cỏ cây và con người hòa làm một với nhau trước sự ra đi của Bác:
Đời tuôn nước mắt, trời tuôn mưa
– Nỗi đau được thể hiện qua cảnh vật quen thuộc:
+ Lối ngõ và trong nhà “ướt lạnh vườn rau, mấy gốc dừa”, “lối sỏi “thang gác”, “chuông nhỏ”, “Phòng lạnh rèm buông, tắt ánh đèn…”
+ Ngoài vườn: trái bưởi, hoa nhài, mặt hồ…
–> Mọi vật xung quanh trở nên hoang vắng lạnh lẽo, ngơ ngác hệt như lấy mất linh hồn.
– Bác đã đi rồi sao Bác ơi?: Tang tóc quá lớn gần như không thật, không thể tin được.
– Nỗi đau lớn được thể hiện qua tiếng khóc trực tiếp của tác giả: những câu hỏi tu từ, câu cảm thán liên tiếp dùng để khóc thương, bày tỏ niềm thương xót của nhà thơ, cũng là nỗi đau của triệu người…
Câu 2. Sáu khổ giữa bài thơ tập trung thể hiện hình tượng Bác Hồ như thế nào (về lí tưởng và lẽ sống; niềm vui và tình thương, ân nghĩa; đức tính khiêm tốn, giản dị và sự hi sinh quên mình)?
Trả lời:
Hình tượng Bác Hồ được thể hiện trên nhiều khía cạnh, phương diện:
a) Về lí tưởng và lẽ sống:
– Ôm cả non sông mọi kiếp người
– Tự do cho mỗi đời nô lệ
– Nâng niu tất cả chỉ quên mình
Đó là lí tưởng sống cao đẹp, là lẽ sống quên mình vì mọi người của bậc “đại nhân, đại trí, đại dũng”. Bác hi sinh cả hạnh phúc cá nhân để lo cho cả dân tộc, lo cho mỗi sinh linh bé nhỏ được tự do hạnh phúc, yên vui.
b) Niềm vui và tình thương của Người được thể hiện ở nhiều cung bậc, góc độ:
– Bác đau: dân nước, năm châu; lo: muôn mối; yêu: ngọn lúa, cành hoa; nhớ: Miền Nam; vui: mỗi mầm non trái chín, tiếng ca chung..
– Bác nghe từng bước ra tiền tuyến: lắng mỗi tin mừng…
Tất cả những động từ biểu thị tâm trạng trong các khổ thơ đã vẽ lên chân dung của Bác. Người dành cả trái tim, tấm lòng, trí óc, bầu nhiệt huyết cho nhân dân. Tất cả những điều mà người quan tâm tới không có gì dành có cá nhân, cho riêng bản thân Người mà đều vì dân tộc, Tổ quốc. Thế mới thấy hết được trái tim của người Cha, người Mẹ, người Bác, người Anh trong trái tim vĩ đại Hồ Chí Minh.
c) Di sản Người để lại:
– Bác để tình thương cho chúng con
– Một đời thanh bạch, áo vải hồn muôn trượng…
Những gì mà Người để lại cho dân tộc đã vượt lên trên giá trị vật chất tầm thường, món quà vô giá Người để lại là di sản tinh thần, đó là tình yêu thương, là một trái tim chỉ biết quên mình; đó là một cuộc đời đơn giản, thanh bạch, cao quý. Chính sự giản dị, thanh bạch trong lối sống đã tạo nên một hình ảnh Hồ Chí Minh vĩ đại, khắc sâu trong mỗi trái tim Việt Nam hơn mọi bức tượng đồng được xây dựng công phu. Lời thơ là lời ngợi ca sự tồn tại vĩnh hằng của một cuộc đời rất đỗi giản dị, thanh cao đã hi sinh cho giống nòi, dân tộc Việt.
Câu 3. Nêu rõ cảm nghĩ của mọi người Việt Nam trước sự ra đi của Bác (ba khổ thơ cuối).
Trả lời:
– Lời thơ không chỉ dừng lại là lời của một cá nhân mà là tiếng lòng cảm xúc của cả dân tộc Việt Nam.
Tác giả khẳng định nỗi nhớ Bác Hồ thường trực trong trái tim hàng triệu người con Việt Nam, nỗi nhớ ấy là nghìn thu, muôn thuở như cuộc đời của Bác, sự nghiệp của Bác, nhưng lời thơ không bị luỵ. Vì tác giả đã khẳng định về sự bất diệt và sức sống vĩnh hằng của trái tim Hồ Chí Minh. Sự ra đi của Bác cũng chỉ là cuộc hành trình về với tổ tiên:
“Bác đã lên đường theo tổ tiên
Mác, LêNin thế giới người hiền”
Đó cũng chính là động lực thúc đẩy cả dân tộc tiếp tục con người mà Bác đã lựa chọn và theo đuổi.
– Lời thơ là lời biết ơn sâu nặng công lao của Hồ Chí Minh, đồng thời trước cái chết của Người, nhiều đứa con của Người đã thấy tâm hồn mình được thanh lọc tâm hồn, được trong sáng hơn, đẹp đẽ hơn. Đó là sức mạnh tinh thần mà Bác đã tạo ra, nhân cách của cuộc đời Bác đã là một tấm gương sáng mà mỗi người có thể tự soi chiếu để mình được trong sáng hơn.
– Cuối bài thơ là lời hứa, lời nguyện ước của cả dân tộc trước Bác:
+ Không dám khóc nhiều
+ Chúng con cùng nhau tiến lên…
+ Nguyện cùng Người vươn tới mãi…
Lời thơ là lời thề hứa, bởi vậy giọng điệu câu thơ khoẻ khoắn, rắn rỏi: Lời thề hứa cũng là lời đáp lại những mong mỏi của Người, đáp lại những lời băn khoăn trăn trở mà Người đang thực hiện dang dở. Bởi vậy, có thể thấy tình cảm thiết tha sâu nặng ân tình mà hàng triệu trái tim Việt Nam cùng dâng lên Người. Tinh thần nhân văn của bài thơ cũng chính là ở đó.
(HTTPS://BAIVIET.ORG)
