Soạn bài Đàn ghi ta của Lor-ca trang 163 – 166 SGK ngữ văn lớp 12 tập 1. Để học tốt hơn danh sách các bài tập trong bài Đàn ghi ta của Lor-ca, sau đây là hướng dẫn soạn bài và giải bài tập đầy đủ, ngắn gọn và chi tiết nhất.
Đàn ghi ta của Lor-ca
Thanh Thảo
Tiểu Dẫn
Thanh Thảo tên khai sinh là Hồ Thành Công, sinh năm 1946, quê ở huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi. Tốt nghiệp Khoa Ngữ văn, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, Thanh Thảo vào công tác ở chiến trường miền Nam. Từ mấy thập niên trước, Thanh Thảo đã được công chúng chú ý qua những tập thơ và trường ca mang diện mạo độc đáo viết về chiến tranh và thời hậu chiến: Nhũng người đi tới biển (1977), Dấu chân qua tráng cỏ (1978), Những ngọn sóng mặt trời (1981), Khỏi buông ru bích (ls85), Từ một đến một trăm (1988),…
Đàn ghi ta: đàn có sáu dây kim loại hoặc nhựa tổng hợp bọc kim loại, mặt cộng hưởng hình thắt cổ bỗng, trên có lỗ thoát âm. Ghi ta được coi là nhạc cụ truyền thống của đất nước Tây Ban Nha, vì thế, ngoài tên gọi chính, ghi ta còn được nhiều người gọi bằng một cái tên khác là Tây Ban cầm
Lor-ca: tên đầy đủ là Phê-đê-ri-cô Gar-xi-a Lor-ca (1898 – 1936), một trong những tài năng sáng chói của văn học hiện đại Tây Ban Nha. Từ nhỏ, Lor-ca đã được coi là thần đồng với năng khiếu thiên bẩm trên nhiều lĩnh vực của nghệ thuật: thơ ca, hội hoạ; âm nhạc, sân khấu,… Sau khi tốt nghiệp đại học Luật ở Gra-na-đa, năm 1919, Lor-ca lên Ma-đrit (thủ đô Tây Ban Nhai tham gia vào đời sống nghệ thuật. Trước một Tây Ban Nha) dưới sự cai trị của chế độ độc tài pri-nô đê Ri-vê-ra, đã trở nên hết sức phản động về chính trị và đang trên đường già cỗi về nghệ thuật, Lor-ca vừa nồng nhiệt cổ vũ nhân dân đấu tranh với mọi thế lực áp chế, đòi quyền sống chính đáng vừa khởi xướng và thúc đẩy mạnh mẽ những cách tân trong các lĩnh vực nghệ thuật Sự có mặt của Lor-ca cùng nhiều tài năng khác lúc bấy giờ đã khiến cho đời sống tinh thần của Tây Ban Nha và có một vùng rộng lớn thuộc khu vực Tây âu trở nên sôi động. Hoảng sợ trước ảnh hưởng xã hội to lớn của Lor-ca, năm 1936, chế độ phản động cực quyền thân phát xít đã bắt giam và bắn chết ông. Cái chết của Lor-ca đã làm dâng lên một làn sóng phẫn nộ hết sức mạnh mẽ trên thế giới đối vời bè lũ Phrăng-cô (một cách gọi thể chế thân phát xít lúc bấy giờ. Tên tuổi của Lor-ca từ đó trở thành một biểu tượng, là ngọn cờ tập hợp các nhà văn hoá Tây Ban Nha và thế giới chiến đấu chống chủ nghĩa phát xít, bảo vệ văn hoá dân tộc và văn minh nhân loại.
Những năm gần đây, Thanh Thảo vẫn tiếp tục làm thơ đồng thời viết báo, tiểu luận phê bình và nhiều thể loại khác nhưng đóng góp quan trọng và đặc sắc nhất của ông vẫn là thơ ca.
Thơ Thanh Thảo là tiếng nói của người trí thức nhiều suy tư, trăn trở về các vấn đề xã hội và thời đại. Tuy nhiên, ông muốn cuộc sống phải được cảm nhận và thể hiện ở bề sâu nên luôn khước từ lối biểu đạt dễ dãi. Ông được coi là một trong số không nhiều cây bút luôn nỗ lực cách tân thơ Việt với xu hướng đào sâu vào cái tôi nội cảm, tìm kiếm những cách biểu đạt mới qua hình thức câu thơ tự do, xoá bỏ mọi ràng buộc, khuôn sáo bằng nhịp điệu bắt thường để mở đường cho một cơ chế liên tưởng Phóng khoáng nhằm đem đến cho thơ một mĩ cảm hiện đại với hệ thống thi ảnh và ngôn từ mời mẻ. Năm 2001, ông được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.
Bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca rút trong tập Khối vuông ru-bích là một trong những sáng tác tiêu biểu cho kiểu tư duy thơ của Thanh Thảo: giàu suy tư, mãnh liệt, phóng túng trong xúc cảm và đương nhiên không dễ hiểu vì ít nhiều nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực mà ông học tập ở chính nhà thơ hiện đại Tây. Ban Nha: Phê-đê-ri-cô Gar-xi-a Lor-ca.
VĂN BẢN
”khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”
Ph.G. Lor-canhững tiếng đàn bọt nước
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt
li-la li-la li-la
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn
Tây Ban Nha
Hát nghêu ngao
bỗng kinh hoàng
áo choàng bê bết đỏ
Lor-ca bị điệu vè bãi bắn
chàng đi như người mộng du
tiếng ghi ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi ta ròng ròng
máu chảy
không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mát vầng trăng
long lanh trong đáy giếng
đường chỉ tay đã đứt
dòng sông rộng vô cùng
Lor-ca bơi sang ngang
trên chiếc ghi ta màu bạc
chàng ném lá bùa cô gái Di-gan
vào xoáy nước
chàng ném trái tim mình
vào lặng yên bất chợt
li la li-la li-la…
(Khối vuông ru-bích, NXB Tác phẩm mới, Hà Nội, 1985)
Hướng dẫn soạn bài – Đàn ghi ta của Lor-ca
I. Tác giả & tác phẩm
1. Tác giả
Thanh Thảo tên khai sinh là Hồ Thành Công, sinh năm 1946, quê ở huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi.
Trước năm 1975: Ông tốt nghiệp Khoa Ngữ văn, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, tham gia cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Thanh Thảo trở thành gương mặt tiêu biểu của thế hệ thơ trẻ thời kì kháng chiến chống Mỹ.
Sau năm 1975: tiếp tục sáng tác thơ và có nhiều nỗ lực cách tân tân thơ Việt theo xu hướng đào sâu nội cảm, tìm kiếm cách thể hiện mới qua hình thức câu thơ tự do, xóa bỏ mọi ràng buộc, khuôn sáo và nhịp điệu bất thường để mở đường cho một cơ chế liên tưởng phong khoáng.
2. Tác phẩm
Bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca rút trong tập Khối vuông ru – bích là một trong những sáng tác tiêu biểu cho kiểu tư duy thơ của Thanh Thảo: giàu suy tư, mãnh liệt, phóng túng xúc cảm và đương nhiên không dễ hiểu vì ít nhiều nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực mà học tập chính nhà thơ hiện đại Tây Ban Nha: Phê- đê – ri – cô Gar – xi – a Lor-ca.
II. Hướng dẫn soạn bài Đàn ghi ta của Lor-ca chi tiết.
Giải câu 1 (Trang 166 SGK ngữ văn 12 tập 1)
Bài thơ viết theo thể tự do, thiết lập cấu tứ trên dòng cảm xúc mãnh liệt về cái chết bi thảm của Lor-ca. Để nắm bắt mạch cảm xúc chính, hãy đọc kĩ và tìm khả năng gợi liên tưởng của các hình ảnh từ: tiếng đàn bọt nước, áo choàng đỏ gắt, vầng trăng chếnh choáng, yên ngựa mỏi mòn; qua các hình ảnh: áo choàng bê bết đỏ, tiếng ghi ta nâu, tiếng ghi ta lá xanh, tiếng ghi ta tròn bọt nước nỡ tan, tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy,…; đến: Lor-ca bơi sang ngang, trên chiếc ghi ta màu bạc, chàng ném lá bùa cô gái Di-gan vào xoáy nước, ném trái tim mình nào lặng yên…
Trả lời:
Bài thơ viết theo thể tự do, thiết lập cấu tứ trên dòng cảm xúc mãnh liệt về cái chết bi thảm của Lor-ca qua hàng loạt các hình ảnh biểu tượng.
Hệ thống hình ảnh: người nghệ sĩ, vầng trăng, yên ngựa – cây đàn ghi ta… tái hiện chân dung Lor-ca thật lãng mạn như đang lắc lư theo điệu nhạc lilalila “mỏi mòn”: trạng thái mệt mỏi vì phải làm việc trong một thời gian dài. Trên hành trình sáng tạo, đổi mới thi ca, có lẽ Lor-ca cũng có những giây phút cảm thấy mệt mỏi. Thanh Thảo thấu hiểu, cảm thông tột cùng với Lor-ca.
Hình ảnh áo choàng bê bết đỏ tái hiện sâu sắc bi kịch thảm khốc đã dữ đã dội xuống cuộc đời Lor-ca.
Âm thanh của tiếng đàn đã được thị giác hóa trở nên có sắc màu qua các hình ảnh tiếng ghi ta nâu, tiếng ghi ta xanh lá, tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan, tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy,…
Các hình ảnh Lor-ca bơi sang xoáy nước, chiếc ghi ta màu bạc: thiên tài ấy đã sang thế giới bên kia với tất cả tình yêu, xứ sở, tình yêu nghệ thuật cháy bỏng.
Những hình ảnh liên tưởng ở thế chủ động: chàng ném lá bùa cô gái Di – gan vào xoáy nước, ném trái tim mình vào lặng yên…
Giải câu 2 (Trang 166 SGK ngữ văn 12 tập 1)
Nêu cảm nhận của anh (chị) khi đọc đoạn thơ:
không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng.
Trả lời:
Đoạn thơ:
không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng.
nói về sức sống bất diệt của tiếng đàn Lor – ca.
– “không ai chôn cất tiếng đàn”: nhân dân Tây Ban Nha làm trái với lời nguyện của Lor -ca.
– “tiếng đàn như cỏ mọc hoang”:
+ Tiếng đàn chỉ cuộc đời, con người, sự nghiệp cách tân của Lor – ca.
+ Hình ảnh “cỏ mọc hoang” có nhiều cách hiểu: cỏ mọc nhiều, mọc nhanh thể hiện sức sống mãnh liệt, bền bỉ con người, sự nghiệp, tài năng của Lor – ca. Hay cũng có thể Lor ca ra đi, nhà thơ Tây Ban Nha thiếu người dẫn đường nên thành thứ cỏ mọc hoang.
– giọt nước mắt vầng trăng:
+ “giọt nước mắt” thể hiện niềm nhớ thương, buồn tiếc khuôn nguôi của nhân dân Tây Ban Nha.
+ Hình ảnh vầng trăng là vật thể thiên nhiên, vũ trụ cao rộng, hay nhân cách sự nghiệp sáng tạo của Lor-ca.
– Long lanh trong đáy giếng.
+ “Đáy giếng” là nơi giấu giếm tội ác của bọn hắc ác.
→ Cuộc đời, nhân cách, sự nghiệp của Lor-ca sáng ngời mãi theo thời gian mặc cho kẻ thù chôn vùi nơi thâm u lạnh lẽo.
Giải câu 3 (Trang 166 SGK ngữ văn 12 tập 1)
Hình tượng tiếng đàn trong bài thơ mang ý nghĩa ẩn dụ gì?
Trả lời:
Hình tượng cây đàn mang nhiều ý nghĩa.
– Trước hết nó là cây đàn của Lor-ca.
– Mang ý nghĩa ẩn dụ:
+ Gợi ra đất nước Tây Ban Nha
+ Gợi ra sự nghiệp, cuộc đời nghệ thuật của Lor-ca.
→ Tiếng đàn trong tác phẩm được lặp lại nhiều lần, nếu như phần mở đầu, âm thanh tiếng đàn vang lên báo hiệu sự xuất hiện của người nghệ sĩ. Thì đến cuối tác phẩm, tiếng đàn tiếp tục được ngân lên, ngay cả khi chủ nhân của nó không còn trên cõi đời này nữa.
=> Tiếng đàn, sự nghiệp, con người của người nghệ sĩ thiên tài Tây Ban Nha sẽ còn mãi với thời gian.
Soạn phần luyện tập bài Đàn ghi ta của Lor-ca
Giải câu hỏi – luyện tập (Trang 166 SGK ngữ văn 12 tập 1)
Cảm nhận của anh (chị) về hình ảnh Pa.G. Lor-ca được thể hiện qua bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca?
Trả lời:
Hình ảnh Ph.G. Lor-ca được thể hiện qua bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca:
– Một nghệ sĩ tự do và cô đơn.
– Một cái chết oan khuất, bi phẫn bởi những thế lực tàn ác.
– Một tâm hồn bất diệt.
→ Hình tượng bi tráng về người nghệ sĩ chân chính tài hoa – sống chết và bất tử với đất nước mình.
Tham khảo thêm cách soạn khác bài Đàn ghi ta của Lor-ca
Câu 1. Bài thơ viết theo thể tự do, thiết lập cấu tứ trên dòng cảm xúc mãnh liệt về cái chết bi thảm của Lor-ca. Để nắm bắt mạch cảm xúc chính, hãy đọc kĩ và tìm khả năng gợi liên tưởng của các hình ảnh từ: tiếng đàn bọt nước, áo choàng đỏ gắt, vầng trăng chếnh choáng, yên ngựa mỏi mòn qua các hình ảnh: áo choàng bê bết đỏ, tiếng ghi ta nâu, tiếng ghi ta lá xanh, tiếng ghi ta tròn bọt nước nỡ tan, tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy,…; đến: Lor-ca bơi sang ngang, trên chiếc ghi ta màu bạc, chàng ném lá bùa cô gái Di-gan vào xoáy nước, ném trái tim mình nào lặng yên…
Trả lời:
Các hình ảnh đó đều mang tính biểu tượng.
– “tiếng đàn bọt nước”: từ thính giác sang thị giác, thủ pháp lạ hóa => sự sáng tạo mong manh, ngắn ngủi, tan vỡ đột ngột nhưng sinh sôi bất tận.
– “áo choàng đỏ gắt”: Hình ảnh Lor-ca như một đấu sĩ với khát vọng dân chủ trước nền chính trị Tây Ban Nha độc tài lúc bấy giờ.
– “lang thang, miền đơn độc, yên ngựa mỏi mòn, vầng trăng chuếnh choáng”:
+ Phong cách nghệ sĩ dân gian tự do.
+ Sự cô đơn của Lor-ca trước thời cuộc chính trị, trước nghệ thuật Tây Ban Nha già cỗi
– “Áo choàng bê bết đỏ”: Gợi cảnh tượng khủng khiếp về cái chết của Lor-ca.
– Tiếng ghi ta: Âm nhạc đã thành thân phận, tiếng đàn thành linh hồn, sinh thể.
– Các hành động:
+ ném lá bùa vào xoáy nước
+ ném trái tim mình vào cõi lặng yên
=> sự giã từ và giải thoát, một sự lựa chọn.
-…dòng sông, ghi ta màu bạc: Gợi cõi chết, siêu thoát.
Tất cả những hình ảnh đó để nhằm mục đích miêu tả hình tượng Lor-ca: Một nghệ sĩ tự do và cô đơn. Một cái chết oan khuất, bi phẫn bởi những thế lực tàn ác. Một tâm hồn bất diệt.
Câu 2. Nêu cảm nhận của anh (chị) khi đọc đoạn thơ:
không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng.
Trả lời:
Cảm nhận về đoạn thơ:
– “Không ai chôn cất tiếng đàn”: sức sống mạnh mẽ của nghệ thuật
– “tiếng đàn – cỏ mọc hoang”
+ Xót thương cho cái chết của một thiên tài, xót tiếc cho hành trình cách tân dang dở.
+ Cái đẹp không thể bị hủy diệt: có sức sống và lưu truyền mãi mãi như “cỏ mọc hoang”.
– Hình ảnh tượng trưng, so sánh:
+ “Giọt nước mắt”: cảm thông, uất hận.
+ “Vầng trăng”: là biểu tượng cho cái đẹp, cho nghệ thuật của Lor-ca luôn toả sáng, bất tử
=> Cấu trúc gián đoạn bày tỏ sự xót thương, trân trọng, niềm tin mãnh liệt của nhà thơ vào sự bất tử của tiếng đàn Lor-ca.
Câu 3. Hình tượng tiếng đàn trong bài thơ mang ý nghĩa ẩn dụ gì?
Trả lời:
Ý nghĩa ẩn dụ của hình tượng tiếng đàn trong bài thơ:
– Tiếng đàn là biểu tượng cho đất nước Tây Ban Nha cùng với hình ảnh áo choàng đỏ. Tiếng đàn ghi-ta góp phần khẳng định và ca ngợi vẻ đẹp nổi bật của con người và đất nước Tây Ban Nha
– Tiếng đàn gắn liền với hình ảnh Lorca, thể hiện vẻ đẹp tâm hồn và cuộc đời người nghệ sĩ
– Tiếng đàn tượng trưng cho sự bất tử của người nghệ sĩ chân chính, của nghệ thuật chân chính (tiếng đàn như cỏ mọc hoang).
– Những âm thanh ấy cũng là âm thanh biểu hiện dòng cảm xúc mãnh liệt của tác giả.
=>Tiếng ghi ta là ẩn dụ hay nói đúng hơn là bài ca về cuộc đời, số phận và cái chết của Lor-ca. Cuộc đời của con người ấy như tiếng đàn ghi ta với thanh âm trong trẻo làm lay động lòng người.
Soạn phần luyện tập bài Đàn ghi ta của Lor-ca (trang 166 SGK ngữ văn 12 tập 1)
Cảm nhận của anh (chị) về hình ảnh Pa.G. Lor-ca được thể hiện qua bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca?
Trả lời:
Hình tượng Lor-ca:
– Phê-đê-ri-co Gar-xi-a Lor-Ca (1898-1936), một trong những tài năng sáng chói của Tây Ban Nha.
– Cái chết của Lor-ca là sự kiện gây chấn động lớn không chỉ ở Tây Ban Nha mà còn với toàn thế giới,
– Bài thơ làm sống lại huyền thoại về một con người, một nghệ sĩ, một chiến sĩ, về một xứ sở và về chính âm nhạc, thi ca.
1. Hình ảnh Lor-ca, con người tự do, nghệ sĩ cách tân trong khung cảnh chính trị và nghệ thuật Tây Ban Nha:
* Lor- ca được miêu tả trên cái nền rộng lớn của văn hóa Tây Ban Nha:
– Áo choàng đỏ gay gắt: hình ảnh này nhắc tới môn đấu bò tót, một sinh hoạt văn hóa khiến Tây Ban Nha nổi tiếng toàn thế giới.
=>Hình ảnh tấm áo choàng đỏ gắt giúp ta liên tưởng đến khung cảnh của một đấu trường. Đây không phải trận đấu giữa bò tót và võ sĩ mà là đấu trường quyết liệt giữa công dân Lor-ca cùng khát vọng dân chủ với nền chính trị độc tài, giữa nền nghệ thuật già nua Tây Ban Nha với nghệ thuật cách tân của Lor-ca.
2. Cái chết oan khuất của Lor- ca:
Đấy là khi Lor-ca bị bọn phát xít Prăng-cô giết và ném xác xuống giếng để phi tang.
– Để miêu tả sự việc bi phẫn này, tác giả sử dụng nhiều hình ảnh thực kết hợp với các biện pháp nghệ thuật như:
• Đối lập:
+ Tự do của người nghệ sĩ >< Thế lực tàn bạo của phát xít.
+ Tiếng hát yêu đời, vô tư >< Hiện thực phũ phàng đến kinh hoàng (áo choàng bê bết máu).
+ Tình yêu, cái đẹp >< Hành động tàn ác, dã man.
• Nhân cách hóa: Tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy => Tạo sức ám ảnh lớn đối với người đọc.
• Hoán dụ:
+ Tiếng hát để chỉ Lor- ca.
+ Tấm áo choàng bê bết đỏ để chỉ cái chết.
• So sánh chuyển đổi cảm giác: Tiếng ghi ta nâu, tiếng ghi ta lá xanh, tiếng ghi ta tròn
– Cái chết oan khuất của Lor- ca gây lòng căm thù với bọn phát xít và sự thương cảm sâu sắc đối với người nghệ sĩ dân gian.
+ Một nghệ sĩ tự do và cô đơn.
+ Một cái chết oan khuất, bi phẫn bởi những thế lực tàn ác.
+ Một tâm hồn bất diệt.
=>Hình tượng bi tráng về người nghệ sĩ chân chính, tài hoa – sống chết và bất tử với đất nước mình.
(HTTPS://BAIVIET.ORG)
