Soạn bài Nói quá trang 101 – 103 SGK ngữ văn lớp 8 tập 1. Để học tốt hơn danh sách các bài tập trong bài Nói quá, sau đây là hướng dẫn soạn bài và giải bài tập đầy đủ, ngắn gọn và chi tiết nhất.
Hướng dẫn soạn bài – Nói quá
I. Nói quá và tác dụng của nói quá
Đọc các câu tục ngữ, ca dao sau và trả lời câu hỏi.
– Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
(Tục ngữ)
– Cày đồng đang buổi ban trưa,
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.
(Ca dao)
Giải câu 1 – Nói quá và tác dụng của nói quá (Trang 101 SGK ngữ văn 8 tập 1)
Nói Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng, Ngày tháng mười chưa cười đã tối và Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày có quá sự thật không? Thực chất, mấy câu này nhằm nói điều gì?
Trả lời:
Nói đêm tháng năm chưa nằm đã sáng, Ngày tháng mười chưa cười đã tối và Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày là quá sự thật.
– Câu tục ngữ đêm tháng năm … cười đã tối muốn nói về độ dài ngắn ngày đêm theo mùa khác biệt: tháng năm ngày dài đêm ngắn, còn tháng mười ngày ngắn đếm dài.
+ Thực chất câu tục ngữ này muốn nhấn mạnh tới sự đối lập về thời gian hai mùa trong năm ( mùa hè – mùa đông).
+ Khuyên chúng ta cần biết trân trọng thời gian, biết cách sắp xếp hợp lý những công việc của mình.
– Câu ca dao …thánh thót như mưa ruộng cày… ý nói sự vất vả, cực nhọc của người nông dân.
→ Cách nói quá sự thật, phóng đại mức độ, tính chất của sự vật.
Giải câu 2 – Nói quá và tác dụng của nói quá (Trang 101 SGK ngữ văn 8 tập 1)
Cách nói như vậy có tác dụng gì?
Trả lời:
Cách nói phóng đại như vậy giúp nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm cho sự vật, sự việc, hiện tượng.
II. Luyện tập
Giải câu 1 – Luyện tập (Trang 102 SGK ngữ văn 8 tập 1)
Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau:
a)
Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm
(Hoàng Trung Thông, Bài ca vỡ đất)
b) Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ giờ đến sáng em có thể đi lên đến tận trời được.
(Nguyễn Minh Châu, Mảnh trăng cuối rừng)
c) […] Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hán vào nhà xơi nước.
(Nam Cao, Chí Phèo)
Trả lời:
a) Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
– Nói quá nhấn mạnh vai trò của sức lao động con người có thể cải tạo tự nhiên mang lại nguồn sống.
b) “em có thể đi lên tới tận trời được”
– Nói quá nhằm khẳng định không ngại khó, không ngại khổ.
c) “cụ bá thét ra lửa”
– Nói quá thể hiện là một nhân vật có tiếng nói, có thế lực, quyền uy, hống hách, hay quát tháo.
Giải câu 2 – Luyện tập (Trang 102 SGK ngữ văn 8 tập 1)
Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống /…/ để tạo biện pháp tu từ nói quá: bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ.
a) Ở nơi /…/ thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau, trồng cà.
b) Nhìn thấy tội ác của giặc, ai ai cũng /…/
c) Cô Nam tính tình xởi lởi, /…/
d) Lời khen của cô giáo làm cho nó /…/
e) Bọn giặc hoảng hồn /…/ mà chạy.
Trả lời:
a) Chó ăn đá gà ăn sỏi.
b) Bầm gan tím ruột.
c) Ruột để ngoài da.
d) Nở từng khúc ruột.
e) Vắt chân lên cổ.
Giải câu 3 – Luyện tập (Trang 102 SGK ngữ văn 8 tập 1)
Đặt câu với các thành ngữ dùng biện pháp nói quá sau đây: nghiêng nước nghiêng thành, dời non lấp biển, lấp biển vá trời, mình đồng da sắt, nghĩ nát óc.
Trả lời:
+ Nàng Kiều trong truyện Kiều của Nguyễn Du có vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành.
+ Nhân dân ta có sức mạnh dời non lấp biển đánh tan mọi âm mưu, thủ đoạn của bọn giặc phương Bắc.
+ Tôi thích nghe cô ấy kể về chuyện thần Nữ Oa lấp biển vá trời.
+ Chúng tôi đâu phải mình đồng da sắt để chịu được thời tiết nóng như lửa hầm hập dưới hầm.
+ Tôi đã nghĩ nát óc mà chưa tìm ra cách giải bài toán thầy giao.
Giải câu 4 – Luyện tập (Trang 103 SGK ngữ văn 8 tập 1)
Tìm năm thành ngữ so sánh có dùng biện pháp nói quá.
Mẫu: ngáy như sấm.
Trả lời:
Những thành ngữ so sánh có sử dụng biện pháp nói quá:
+ Đen như than.
+ Nhanh như chớp.
+ Đau như đứt ruột.
+ Khỏe như voi.
+ Nắng như đổ lửa.
Giải câu 5* – Luyện tập (Trang 103 SGK ngữ văn 8 tập 1)
Viết một đoạn văn hoặc làm một bài thơ có dùng biện pháp nói quá.
Trả lời:
Một số bài văn, bài thơ sử dụng biện pháp nói quá:
– Thuận vợ thuận chồng tát bể Đông cũng cạn.
(Thành ngữ)
– Gươm mài đá, đá núi cũng mòn
Voi uống nước, nước sông phải cạn
Đánh một trận sạch không kình ngạc
Đánh hai trận, tan tác chim muông.
(Nguyễn Trãi, Bình Ngô Đại Cáo)
Giải câu 6* – Luyện tập (Trang 103 SGK ngữ văn 8 tập 1)
(Thảo luận ở tổ hoặc ở lớp) Phân biệt biện pháp tu từ nói quá với nói khoác.
Trả lời:
Giống nhau:
– Đều nói những điều không có thật, nói phóng đại lên mức độ, quy mô, tính chất của sự vật hiện tượng được nói đến.
Khác nhau:
– Nói quá nhằm gây ấn tượng mạnh, khẳng định, tăng sức biểu cảm.
– Nói khoác là nói những điều không đúng sự thật, không có thật để phô trương, khoe khoang…
Tham khảo thêm cách soạn khác bài Nói quá
I. NÓI QUÁ VÀ TÁC DỤNG CỦA NÓI QUÁ
Đọc các câu tục ngữ, ca dao sau và trả lời câu hỏi.
– Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
(Tục ngữ)
– Cày đồng đang buổi ban trưa,
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.
(Ca dao)
Câu 1. Nói Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng, Ngày tháng mười chưa cười đã tối và Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày có quá sự thật không? Thực chất, mấy câu này nhằm nói điều gì?
Trả lời:
– Câu tục ngữ muốn nói về độ dài ngắn ngày đêm theo mùa khác biệt: tháng năm ngày dài đêm ngắn, còn tháng mười ngày ngắn đếm dài.
– Câu ca dao …thánh thót như mưa ruộng cày… ý nói sự vất vả, cực nhọc.
→ Cách nói quá sự thật, phóng đại mức độ, tính chất của sự vật.
Câu 2. Cách nói như vậy có tác dụng gì?
Trả lời:
Cách nói cường điệu có tác dụng nhấn mạnh, gây ấn tượng tới điều được nói tới.
II. Soạn phần luyện tập bài Nói quá trang 102, 103 SGK ngữ văn 8 tập 1
Bài 1. Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau:
a)
Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm
(Hoàng Trung Thông, Bài ca vỡ đất)
b) Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ giờ đến sáng em có thể đi lên đến tận trời được.
(Nguyễn Minh Châu, Mảnh trăng cuối rừng)
c) […] Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hán vào nhà xơi nước.
(Nam Cao, Chí Phèo)
Trả lời:
a) “Có sức người sỏi đá cũng thành cơm”
Ý nghĩa: Lao động đã mang lại cho con người cuộc sống no ấm, niềm tin vào lao động và thành quả lao động
b) “… em có thể đi lên đến tận trời được”: không ngại khó khăn, gian khổ.
c) ” … cụ bá thét ra lửa”: Ý muốn nói quá về lời nói của con người có quyền hành, mỗi lời nói ra là người khác phải nghe theo.
Bài 2. Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống /…/ để tạo biện pháp tu từ nói quá: bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ.
a) Ở nơi /…/ thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau, trồng cà.
b) Nhìn thấy tội ác của giặc, ai ai cũng /…/
c) Cô Nam tính tình xởi lởi, /…/
d) Lời khen của cô giáo làm cho nó /…/
e) Bọn giặc hoảng hồn /…/ mà chạy.
Trả lời:
a) chó ăn đá gà ăn sỏi
b) bầm gan tím ruột
c) ruột để ngoài da
d) nở từng khúc ruột
e) vắt chân lên cổ
Bài 3. Đặt câu với các thành ngữ dùng biện pháp nói quá sau đây: nghiêng nước nghiêng thành, dời non lấp biển, lấp biển vá trời, mình đồng da sắt, nghĩ nát óc.
Trả lời:
– Kiều có vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành.
– Tinh thần dân tộc và khát vọng tự do chính là sức mạnh dời non lấp biển của dân ta.
– Đoàn kết là sức mạnh lấp biển vá trời kiến tạo một cuộc sống tự do.
– Bộ đội ta mình đồng da sắt.
– Bài toán này tớ nghĩ nát óc không ra.
Bài 4. Tìm năm thành ngữ so sánh có dùng biện pháp nói quá.
Mẫu: ngáy như sấm.
Trả lời:
Năm thành ngữ so sánh có sử dụng biện pháp nói quá:
– Kêu như trời đánh.
– Dữ như cọp.
– Khỏe như voi.
– Ăn như lợn.
– Nhanh như chớp.
Bài 5*. Viết một đoạn văn hoặc làm một bài thơ có dùng biện pháp nói quá.
Trả lời:
Em có thể chọn bài ca dao/ câu tục ngữ để phân tích về biện pháp nói quá có sử dụng trong bài Nghị luận về sức mạnh của tuổi trẻ, ý chí và nghị lực của con người…như Bác Hồ từng nói :
Không có việc gì khó
Chỉ sợ lòng không bền
Đào núi và lấp biển
Quyết chí ắt làm nên.
Bài 6*. (Thảo luận ở tổ hoặc ở lớp) Phân biệt biện pháp tu từ nói quá với nói khoác.
Trả lời:
Phân biệt biện pháp tu từ nói quá và nói khoác:
Nói quá và nói khoác đều là phóng đại mức độ, quy mô tính chất của sự vật, hiện tượng nhưng khác nhau ở mục đích. Nếu nói quá là một biện pháp tu từ nhằm để nhấn mạnh gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm thì nói khoác nhằm cho người nghe tin vào những điều không thực sự xảy ra. Như thế, nói khoác là hành động có tác động không tích cực.
(HTTPS://BAIVIET.ORG)
