Soạn bài Bố cục trong văn bản trang 28 – 31 SGK ngữ văn lớp 7 tập 1, Để học tốt hơn danh sách các bài tập trong bài Bố cục trong văn bản sau đây là hướng dẫn soạn bài đầy đủ và chi tiết nhất.
Hướng dẫn soạn bài – Bố cục trong văn bản
I. Bố cục và những yêu cầu về bố cục trong văn bản
Giải câu 1 – Bố cục của văn bản (Trang 28 SGK ngữ văn 7 tập 1)
Bố cục của văn bản:
a) Em muốn viết một lá đơn để xin gia nhập Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh. Hãy cho biết: Những nội dung trong đơn ấy có cần được sắp xếp theo một trật tự không? Có thể tùy thích muốn ghi nội dung nào trước cũng được hay không?(Ví dụ, có nên viết lí do khiến em muốn xin vào Đội trước, rồi mới khai rõ họ tên em là gì, sống và học tập ở đâu không? Hoặc có nên đưa ra lời hứa sẽ tiếp tục phấn đấu sau khi được kết nạp vào Đội trước, rồi mới nêu lí do xin vào Đội hay không? Vì sao?)
b) Sự sắp đặt nội dung các phần trong văn bản theo một trình tự hợp lí được gọi là bố cục. Em hãy cho biết: Vì sao khi xây dựng văn bản, cần phải quan tâm tới bố cục?
Trả lời:
a) Những nội dung trong đơn cần được sắp xếp theo trật tự. Không thể tùy thích ghi mà phải theo thứ tự nhất định. Không thể đưa ra lời hứa sau khi vào Đội sẽ cố gắng phấn đấu trước rồi mới đề xuất nguyện vọng xin được vào Đội,… Hệ thống các phần của văn bản cho thấy mạch phát triển của vấn đề, thể hiện sự rành mạch trong suy nghĩ của người viết, góp phần tạo nên sức thuyết phục của văn bản.
b) Khi xây dựng văn bản cần quan tâm đến bố cục vì việc xây dựng bố cục thể hiện sự rành mạch, rõ ràng trong suy nghĩ, trong cách sắp xếp của người viết, giúp tạo hiệu quả trong giao tiếp.
Giải câu 2 – Những yêu cầu về bố cục trong văn bản (Trang 29 SGK ngữ văn 7 tập 1)
Những yêu cầu về bố cục trong văn bản.
Đọc hai câu chuyện trong SGK trang 29 và trả lời câu hỏi:
a) Hai câu chuyện trên đã có bố cục chưa?
b) Cách kể chuyện như trên bất hợp lí ở chỗ nào?
c) Theo em, nên sắp xếp bố cục hai câu chuyện trên như thế nào?
Trả lời:
a) Hai câu chuyện trên chưa có bố cục. Trong truyện Ếch ngồi đáy giếng và Lợn cưới áo mới chúng chưa được sắp xếp một cách hợp lý theo trật tự logic làm cho, những giá trị trong một tác phẩm cũng bị giảm đi bởi sự sắp xếp đó khiến người đọc khó quan sát và quan sát nhưng không hiểu được nội dung hiện thực phê phán trong tác phẩm.
b) Các câu trên không hợp lý ở chỗ: nên đảo lộn lại trật tự các câu trong đoạn văn trên, nên trình bay ếch sống ở đâu trước hoàn cảnh sống của anh như thế nào, thứ 2 nên nói là vì hoàn cảnh sống như thế mà ếch huênh hoang nghênh ngáo, vì một trận bão mà ếch đã ra ngoài được và bị dẫm bẹp.
Ở văn bản 2: Trình bày lý do tại sao anh ta đứng hóng ở ngoài cửa, tiếp đó anh ta lấy cớ hỏi chuyện để khoa chiếc áo.
c) Nên sắp xếp lại bố cục theo một trận tự có mở đầu có thân bài và có kết thúc
Trong phần mở bài nên giới thiệu về vấn đề, thân bài khai triển vấn đề, 3 là kết luận lại vấn đề.
Giải câu 3 – Các phần của bố cục (Trang 29 SGK ngữ văn 7 tập 1)
Các phần của bố cục:
a) Hãy nêu nhiệm vụ của ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài trong văn bản miêu tả và văn bản tự sự.
b) Có cần phân biệt rõ ràng nhiệm vụ của mỗi phần không? Vì sao?
c) Có bạn nói rằng phần Mở bài chỉ là sự tóm tắt, rút gọn của phần Thân bài, còn phần Kết bài chẳng qua chỉ là sự lặp lại một lần nữa của Mở bài. Nói như vậy có đúng không? Vì sao?
d) Một bạn khác lại cho rằng nội dung chính của việc miêu tả, tự sự (của đơn từ nữa) được dồn cả vào phần Thân bài nên Mở bài và Kết bài là những phần không cần thiết lắm.Em có đồng ý với ý kiến đó không?
Trả lời:
a) – Mở bài: giới thiệu nội dung sẽ triển khai, dẫn dắt người đọc nhập cuộc;
– Thân bài: triển khai nội dung đã giới thiệu ở mở bài, giải quyết nhiệm vụ đã đặt ra;
– Kết bài: khẳng định và nâng cao vấn đề đã trình bày ở phần nội dung.
b) Trong bố cục ba phần của một văn bản, mỗi phần có một nhiệm vụ riêng, không trùng nhau. Phân biệt nhiệm vụ của từng phần cũng là nhằm đảm bảo tính chặt chẽ trong lập luận, thể hiện được sự rành mạch giữa các phần của bố cục chung.
c) Bạn nói như vậy là sai bởi mở bài không phải là phần rút gọn của thân bài mà là giới thiệu về vấn đề, kết luận không phải là nhắc lại thân bài mà là kết luận lại vấn đề rút ra từ việc phân tích ở thân bài.
d) Em không đồng ý vì mở bài để cho người đọc hiểu được sơ qua vấn đề mình cần nói, kết luận là chốt lại vấn đề then chốt, cả 3 phần đều quan trọng, nếu thiếu đi một trong 3 phần sẽ không tạo ra một bài văn tự sự hay miêu tả.
II. Luyện tập
Giải câu 1 – Luyện tập (Trang 30 SGK ngữ văn 7 tập 1)
Tìm những ví dụ cụ thể để chứng tỏ rằng: Nếu chúng ta biết chú ý đến việc sắp xếp các ý cho rành mạch thì bài viết (lời nói) của chúng ta sẽ có hiệu quả thuyết phục cao. Ngược lại, nếu không biết sắp xếp các ý cho hợp lí thì bài viết (lời nói) của chúng ta sẽ không hiểu được, không được tiếp nhận.
Trả lời:
Học sinh dự thi kể chuyện tưởng tượng, học sinh được phân công trình bày kinh nghiệm học tập của bản thân, học sinh tham gia thi hùng biện,…
Ví dụ:
– Câu chuyện Lợn cưới áo mới và Ếch ngồi đáy giếng được dẫn phần I.
– Trong thực tế : Kể chuyện em đi học muộn :
+ Đoạn văn chưa có bố cục rõ ràng : “Em đi học bằng xe đạp. Mọi người đi sát nhau, em vô tình bị ngã. Ngày hôm qua em đã đến trường muộn. Đường thì rất đông, xe cộ nhiều. Vì thế em bị muộn học.”
-> Đoạn văn đã sửa lại : “Ngày hôm qua em đã đến trường muộn. Đường thì rất đông, xe cộ nhiều. Em đi học bằng xe đạp. Mọi người đi sát nhau, em vô tình bị ngã. Vì thế em bị muộn học.”
Giải câu 2 – Luyện tập (Trang 30 SGK ngữ văn 7 tập 1)
Hãy ghi lại bố cục của truyện Cuộc chia tay của những con búp bê.Bố cục ấy, theo em, đã rành mạch và hợp lí chưa? Có thể kể lại câu chuyện ấy theo một bố cục khác được không?
Trả lời:
Bố cục của truyện Cuộc chia tay của những con búp bê:
– Mở bài: từ đầu đến …khóc nhiều: Truyện mở đầu bằng việc mẹ của Thành và Thuỷ bắt hai anh em phải chia đồ chơi cho nhau
– Thân bài: Sau đó dừng lại để kể về quá khứ rồi lại quay trở lại hiện tại để kể về cuộc chia tay thực sự đầy nước mắt của Thuỷ với cô giáo, với các bạn và với Thành
– Kết bài: Từ “Tôi mếu máo trả lời…” đến hết): Truyện kết thúc bằng cảnh Thành “mếu máo” nhìn em trèo lên xe và chiếc xe rồ máy, phóng đi mất hút.
Bố cục này đã khá rành mạch và hợp lí. Song chúng ta vẫn có thể thay đổi nó để kể theo một cách khác sáng tạo hơn, miễn là vẫn đảm bảo được sự rành mạch hợp lí và hấp dẫn. Các em cần chủ động phát huy sự sáng tạo để thử kể lại câu chuyện theo cách riêng của mình.
Giải câu 3 – Luyện tập (Trang 30 SGK ngữ văn 7 tập 1)
Có một bạn được phân công báo cáo kinh nghiệm học tập tại Hội nghị học tốt của trường. Bạn ấy dự định viết bản báo cáo theo một bố cục gồm ba phần như sau:
I. Mở bài: Chào mừng các đại biểu, các thầy cô và các bạn tham dự Hội nghị.
II. Thân bài:
– Nêu rõ bản thân đã học thế nào trên lớp.
– Nêu rõ bản thân đã học thế nào ở nhà.
– Nêu rõ bản thân đã học thế nào trong cuộc sống.
– Nêu thành tích hoạt động Đội và thành tích văn nghệ của bản thân.
III. Kết bài: Chúc hội nghị thành công.
Bố cục trên đây đã rành mạch và hợp lí chưa? Vì sao? Theo em, có thể bổ sung thêm điều gì?
Trả lời:
Một báo cáo kinh nghiệm học tập của học sinh được bố cục thành ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài là hợp lí. Vấn đề ở chỗ: phải xem xét nội dung của từng phần có hợp lí hay không.
Phần Mở bài: Đối với một bản báo cáo kinh nghiệm học tập, phần Mở bài, ngoài lời chào mừng, nhất thiết phải giới thiệu được khái quát nội dung của Thân bài, dàn bài trên thiếu nội dung quan trọng này. Sau lời chào mừng, phải thêm vào lời dẫn cho nội dung sẽ được báo cáo.
Phần Thân bài: Vì đây là báo cáo về kinh nghiệm học tập nên không cần thiết phải báo cáo về thành tích trong hoạt động Đội và thành tích văn nghệ. Nếu đưa nội dung này vào, bản báo cáo sẽ không đảm bảo sự thống nhất chủ đề. Nên thay nội dung này bằng việc báo cáo kết quả học tập, như thế liên kết của thân bài sẽ chặt chẽ, tăng thêm sức thuyết phục.
Phần Kết bài: Ngoài lời chúc Hội nghị thành công, phần này phải có nội dung khái quát lại những kinh nghiệm học tập đã trình bày, lời hứa sẽ tiếp tục phấn đấu để học tập tốt hơn trong thời gian tới.
Tham khảo thêm cách soạn khác bài Bố cục trong văn bản
Câu 1: Bố cục của văn bản:
a) Em muốn viết một lá đơn để xin gia nhập Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh. Hãy cho biết: Những nội dung trong đơn ấy có cần được sắp xếp theo một trật tự không? Có thể tùy thích muốn ghi nội dung nào trước cũng được hay không?(Ví dụ, có nên viết lí do khiến em muốn xin vào Đội trước, rồi mới khai rõ họ tên em là gì, sống và học tập ở đâu không? Hoặc có nên đưa ra lời hứa sẽ tiếp tục phấn đấu sau khi được kết nạp vào Đội trước, rồi mới nêu lí do xin vào Đội hay không? Vì sao?)
b) Sự sắp đặt nội dung các phần trong văn bản theo một trình tự hợp lí được gọi là bố cục. Em hãy cho biết: Vì sao khi xây dựng văn bản, cần phải quan tâm tới bố cục?
Trả lời:
a) Trong đơn xin gia nhập Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh những nội dung cần ghi có thể là: họ tên, ngày tháng năm sinh, nơi học, nơi sống, lí do xin vào Đội. Những nội dung ấy cần được sắp xếp theo một trật tự trước sau rành mạch và hợp lí, không thể tự tiện muốn ghi nội dung nào trước cũng được.
b) Sự sắp đặt nội dung các phần trong vàn bản theo một trình tự hợp lí được gọi là bố cục. Khi xây dựng văn bản, cần phải quan tâm đến bố cục, vì nó giúp các ý được trình bày thành các phần mục rõ ràng giúp người đọc dễ tiếp nhận văn bản.
Câu 2: Những yêu cầu về bố cục trong văn bản
Đọc hai câu chuyện sau và trả lời câu hỏi:
(1) Có một con ếch quen thói coi trời bằng vung, nên cứ nghênh ngang đi lại khắp nơi, nhâng nháo nhìn trời và kêu ồm ộp. Trước kia, ếch sống ở trong giếng. Tại vì năm ấy trời mưa, nước trong giếng dềnh lên tràn bờ, đưa ếch ta ra ngoài.
Trước đó, ếch ta đã từ đáy giếng nhìn lên và nó thấy trời bé tí, chỉ bằng cái vung thôi. Còn nó thì lại oai ghê lắm, vì nó mà đã cất tiếng kêu thì tất thảy bọn cua, nhái ở giếng đều phải hoảng sợ. Cuối cùng, nó bị một con trâu giẫm bẹp. Từ đấy, trâu trở thành bạn của nhà nông.
(2) Ngày xưa, có một anh tính rất hay khoe. Một hôm, anh ta may được cái áo mới, liền đem ra mặc, rồi đứng hóng ở cửa, đợi có ai qua người ta khen. Đứng mãi từ sáng đến chiều chả thấy ai hỏi cả, anh ta tức lắm.
Nhưng rồi anh ta cũng khoe được áo với một người rằng: “Từ lúc tôi mặc chiếc áo mới này, tôi chả thấy con lợn nào chạy qua cả”. Đấy là người kia, tính cũng hay khoe, bỗng không biết từ đâu chạy đến hỏi anh ta: “Bác có thấy con lợn cưới của tôi chạy qua đây không?”.
a) Hai câu chuyện trên đã có bố cục chưa?
b) Cách kể chuyện như trên bất hợp lí ở chỗ nào?
c) Theo em, nên sắp xếp bố cục hai câu chuyện trên như thế nào?
Trả lời:
a) Hai câu chuyện trên chưa có bố cục.
b) Cách kể chuyện trên rất lộn xộn, khó tiếp nhận, nội dung câu chuyện không thống nhất nhau.
c) Bố cục hai câu chuyện nên được sắp xếp :
– Văn bản (1): ếch sống trong giếng – thấy trời bé tí – oai với bọn cua ốc – trời mưa, ra ngoài – quen thói nhâng nháo – bị trâu giẫm bẹp.
– Văn bản (2): Ở đoạn 2, nói về lí do trước khi về sự việc khoe được áo mới.
Câu 3: Các phần của bố cục
a) Hãy nêu nhiệm vụ của ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài trong văn bản miêu tả và văn bản tự sự.
b) Có cần phân biệt rõ ràng nhiệm vụ của mỗi phần không? Vì sao?
c) Có bạn nói rằng phần Mở bài chỉ là sự tóm tắt, rút gọn của phần Thân bài, còn phần Kết bài chẳng qua chỉ là sự lặp lại một lần nữa của Mở bài. Nói như vậy có đúng không? Vì sao?
d) Một bạn khác lại cho rằng nội dung chính của việc miêu tả, tự sự (của đơn từ nữa) được dồn cả vào phần Thân bài nên Mở bài và Kết bài là những phần không cần thiết lắm.Em có đồng ý với ý kiến đó không?
Trả lời:
a) Nhiệm vụ của 3 phần trong văn bản:
Mở bài: Giới thiệu đối tượng
Thân bài: Miêu tả đối tượng.
Kết bài: Cảm nghĩ về đối tượng.
b) Nhiệm vụ của 3 phần trong văn bản tự sự:
Mở bài: Giới thiệu sự việc.
Thân bài: Diễn biến của sự việc.
Kết bài: Cảm nghĩ về sự việc.
– Nhiệm vụ của từng phần cần được phân biệt rõ ràng. Vì mỗi phần có một nội dung riêng biệt.
c) Có bạn nói rằng phần mở bài chỉ là sự tóm tắt, rút gọn của phần thân bài, còn phần kết bài chẳng qua là sự lặp lại một lần nữa của mở bài. Nói như thế là không đúng. Vì mở bài chỉ là giới thiệu đối tượng và sự việc, còn kết luận là phần: bộc lộ cảm xúc cá nhân về đối tượng và sự việc.
d) Tuy nội dung chính của việc miêu tả được dồn cả vào phần thân bài, nhưng phần mở bài và kết bài vẫn rất cần thiết. Vì Mở bài, ngoài nhiệm vụ giới thiệu đề tài của văn bản, còn giúp người đọc đi vào đề tài đó một cách dễ dàng, tự nhiên và hứng thú. Còn kết luận đâu chỉ là nêu cảm nghĩ, lời hứa hẹn, mà còn làm cho văn bản để lại ấn tượng tốt đẹp trong lòng người đọc.
Soạn bài luyện tập Bố cục trong văn bản trang 30, 31 SGK ngữ văn 7 tập 1
Bài 1: Tìm những ví dụ thực tế để chứng tỏ răng: Nếu chúng ta biết chú ý đến việc sắp xếp các ý cho rành mạch thì bài viết (lời nói) của chúng ta sẽ có hiệu quả thuyết phục cao. Ngược lại, nếu không biết sắp xếp các ý cho hợp lí thì bài viết (lời nói) của chúng ta sẽ không hiểu được, không tiếp nhận được.
Trả lời:
Ví dụ chứng minh về sự cần thiết của việc sắp đặt ý tứ rành mạch.
Hai cách kể về chuyện Hai con dê (Tập đọc 1) sau:
a) Con nào cũng muốn tranh sang trước, không con nào chịu nhường con nào. Chúng húc nhau, cả hai đều rơi tõm xuống suối. Dê đen và dê trắng cùng qua một chiếc cầu hẹp. Dê đen đi đàng này lại. Dê trắng đi đàng kia sang.
b) Dê đen và dê trắng cùng qua một chiếc cầu hẹp. Dê đen đi đàng này lại. Dê trắng đi đàng kia sang. Con nào cũng muốn tranh sang trước, không con nào chịu nhường con nào. Chúng húc nhau, cả hai đều rơi tõm xuống suối.
Trong hai cách kể trên: cách a, kết quả sự việc trước nguyên nhân sự việc, làm cho người đọc khó hiểu và không có hứng thú. Cách b, Nguyên nhân sự việc trước kết quả sự việc, dễ hiểu vì câu chuyện có đầu có đuôi, làm người đọc tò mò theo dõi câu chuyện.
Bài 2: Hãy ghi lại bố cục của truyện Cuộc chia tay của những con búp bê. Bố cục ấy, theo em, đã rành mạch và hợp lí chưa? Có thể kể lại câu chuyện ấy theo một bố cục khác được không?
Trả lời:
Bố cục của câu chuyện Cuộc chia tay của những con búp bê có thể gồm các phần nội dung sau:
– Mẹ bắt hai con phải chia đồ chơi.
– Hai anh em Thành, Thủy rất thương nhau.
– Chuyện về hai con búp bê.
– Thành đưa em đến lớp chào cô giáo và các bạn.
– Hai anh em phải chia tay.
– Thủy để lại cả hai con búp bê lại cho Thành.
Các phần của truyện được xếp đặt theo thứ tự thời gian và được phân biệt rạch ròi, cho nên bố cục đó là rành mạch và hợp lí. Tự nhiên, câu chuyện ấy vẫn có thể dược kể theo một bố cục khác cũng được, miễn là vẫn đảm bảo yêu cầu rành mạch, hợp lí.
Bài 3: Có một bạn được phân công báo cáo kinh nghiệm học tập tại Hội nghị học tốt của trường. Bạn ấy dự định viết bản báo cáo theo một bố cục ba phần (SGK trang 30, 31). Bố cục trên đó đã rành mạch và hợp lí chưa? Vì sao? Theo em có thế bổ sung thêm điều gì?
Trả lời:
Một bạn học sinh dự định viết văn bản báo cáo kinh nghiệm học tại Hội nghị học tốt của trường như sau:
(I) Mở bài: Chào mừng các đại biểu, các thầy cô và các bạn tham đi Hội nghị.
(II) Thân bài:
(1) Nêu rõ bản thân đã học thế nào trên lớp.
(2) Nêu rõ bản thân đã học thế nào ở nhà.
(3) Nêu rõ bản thân đã học thế nào trong cuộc sông.
(4) Nêu thành tích trong hoạt động Đội và thành tích văn nghệ của bản thân.
(III) Kết bài: Chúc Hội nghị thành công.
Bố cục bài báo cáo của bạn học sinh đó chưa thật rành mạch và hợp lí. Vì các phần (1), (2), (3) ở thân bài chỉ mới kể lại việc học tốt chi chưa nói kinh nghiệm tốt. Và lẽ ra phần (4) phải nói thành tích từ cần kinh nghiệm học tập, chứ không cần thiết kể thành tích hoạt động Đội và thành tích văn nghệ như trên.
(HTTPS://BAIVIET.ORG)
