Soạn bài Tính thống nhất về chủ đề của văn bản trang 12 – 13 SGK ngữ văn lớp 8 tập 1, Để học tốt hơn danh sách các bài tập trong bài Tính thống nhất về chủ đề của văn bản sau đây là hướng dẫn soạn bài và giải bài tập đầy đủ và chi tiết nhất.
Hướng dẫn soạn bài – Tính thống nhất về chủ đề của văn bản
I. Chủ đề của văn bản
Hãy đọc lại văn bản Tôi đi học của Thanh Tịnh và trả lời các câu hỏi:
Giải câu 1 Chủ đề của văn bản (Trang 12 SGK ngữ văn 8 tập 1)
Tác giả nhớ lại những kỉ niệm sâu sắc nào trong thời thơ ấu của mình? Sự hồi tưởng ấy gợi lên những ấn tượng gì trong lòng tác giả?
Trả lời:
Tác giả nhớ lại những kỉ niệm sâu sắc trong buổi tựu trường đầu tiên của bản thân mình. Sự hồi tưởng ấy gợi lên những kỉ niệm nao nức khôn nguôi về con đường tới trường, trường Mĩ Lí, lớp học, ông đốc, thầy cô, bạn mới.
Giải câu 2 Chủ đề của văn bản (Trang 12 SGK ngữ văn 8 tập 1)
Nội dung trả lời các câu hỏi trên chính là chủ đề của văn bản Tôi đi học. Hãy phát biểu chủ đề của văn bản này.
Trả lời:
Chủ đề văn bản: Những kỉ niệm sâu sắc về buổi tựu trường đầu tiên
Chủ đề của văn bản là đối tượng và vấn đề chính mà văn bản hướng tới và thể hiện.
Giải câu 3 Chủ đề của văn bản (Trang 12 SGK ngữ văn 8 tập 1)
Từ các nhận thức trên, em hãy cho biết: Chủ đề của văn bản là gì?
Trả lời:
Chủ đề của văn bản bản chính là đối tượng mà văn bản đề cập và thể hiện
II. Tính thống nhất về chủ đề của văn bản
Giải câu 1 Tính thống nhất về chủ đề của văn bản (Trang 12 SGK ngữ văn 8 tập 1)
Căn cứ vào đâu em biết văn bản Tôi đi học nói lên những kỉ niệm của tác giả về buổi tựu trường đầu tiên? (Chú ý nhan đề, các từ ngữ và các câu trong văn bản viết về những kỉ niệm buổi tựu trường đầu tiên).
Trả lời:
Văn bản Tôi đi học nói lên những kỉ niệm của tác giả về buổi tự trường đầu tiên
– Nhan đề tác phẩm: Tôi đi học
– Nhiều câu văn nhắc tới kỉ niệm của buổi tựu trường đầu tiên:
+ Hằng năm, cứ vào cuối thu…
+ Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy…
+ Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
Văn bản Tôi đi học là dòng hồi tưởng của nhân vật tôi về “cảm giác trong sáng” nảy nở trong buổi tựu trường đầu tiên.
Giải câu 2 Tính thống nhất về chủ đề của văn bản (Trang 12 SGK ngữ văn 8 tập 1)
Văn bản Tôi đi học tập trung hồi tưởng lại tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật “tôi” trong buổi tựu trường đầu tiên.
a) Hãy tìm các từ ngữ chứng tỏ tâm trạng đó in sâu trong lòng nhân vật “tôi” suốt cuộc đời.
b) Tìm các từ ngữ, các chi tiết nêu bật cảm giác mới lạ xen lẫn bỡ ngỡ của nhân vật “tôi” khi cùng mẹ đi đến trường, khi cùng các bạn đi vào lớp. (Chú ý phân tích những cảm giác khác biệt về cùng một sự vật, sự việc trước và trong buổi tựu trường đầu tiên.)
Trả lời:
a) – Các từ ngữ chứng tỏ tâm trạng in sâu vào trong lòng nhân vật “tôi” suốt cuộc đời
+ Nao nức, quên thế nào được, tưng bừng, rộn rã, rụt rè, trang trọng, đứng đắn, âu yếm, non nớt, ngây thơ, ngập ngừng, thút thít…
b) – Những từ ngữ, chi tiết nêu bật cảm giác mới lạ xen lẫn bỡ ngỡ của nhân vật tôi khi cùng mẹ tới trường, khi cùng các bạn đi vào lớp (chú ý phân tích những cảm giác khác biệt về cùng một sự vật, sự việc trước và trong buổi tựu trường đầu tiên)
+ Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần,lần này tự nhiên thấy lạ
+ Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, hôm nay tôi đi học
+ Không lội qua sông thả diều, không đi ra đồng nô đùa
+ Cảm thấy mình trang trọng
+ Trước đó, trường đối với tôi là một nơi xa lạ
+ Cũng như tôi mấy cậu học trò bỡ ngỡ
+ Cảm thấy mình chơ vơ…
Giải câu 3 Tính thống nhất về chủ đề của văn bản (Trang 12 SGK ngữ văn 8 tập 1)
Từ việc phân tích trên, hãy cho biết: Thế nào là tính thống nhất về chủ đề của văn bản? Làm thế nào để đảm bảo tính thống nhất đó?
Trả lời:
Tính thống nhất của chủ đề văn bản là sự thể hiện tập trung chủ đề đã xác định trong văn bản ấy, không xa rời hay lạc sang chủ đề khác. Để đảm bảo tính thống nhất đó, từ nhan đề đến các đề mục, nhiều câu trong văn bản đề thể hiện ý nghĩa của chủ đề văn
Soạn phần luyện tập bài Tính thống nhất về chủ đề của văn bản
Giải câu 1 luyện tập (Trang 13 SGK ngữ văn 8 tập 1)
Phân tích tính thống nhất về chủ đề của văn bản sau theo những yêu cầu bên dưới.
RỪNG CỌ QUÊ TÔI
Chẳng có nơi nào đẹp như sông Thao quê tôi, rừng cọ trập trùng.
Thân cọ vút thẳng trời hai ba chục mét cao, gió bão không thể quật ngã. Búp cọ vuốt dài như thanh kiếm sắc vung lên. Cây non vừa trồi, lá đã xòa sát mặt đất. Lá cọ tròn xòe ra nhiều phiến nhọn dài, trông xa như một rừng tay vẫy, trưa hè lấp lóa nắng như rừng mặt trời mới mọc. Mùa xuân, chim chóc kéo về từng đàn. Chỉ nghe tiếng hót líu lo mà không thấy bóng chim đâu.
Căn nhà tôi ở núp dưới rừng cọ. Ngôi trường tôi học cũng khuất trong rừng cọ. Ngày ngày đến lớp, tôi đi trong rừng cọ. Không đếm được có bao nhiêu tàu lá cọ xòe ô lợp kín trên đầu. Ngày nắng, bóng râm mát rượi. Ngày mưa, cũng chẳng ướt đầu.
Cuộc sống quê tôi gắn bó với cây cọ. Cha làm cho tôi chiếc chổi cọ để quét nhà, quét sân. Mẹ đựng hạt giống đầy móm lá cọ, treo lên gác bếp để gieo cấy mùa sau. Chị tôi đan nón lá cọ, lại biết đan cả mành cọ và làn cọ xuất khẩu. Chiều chiều chăn trâu, chúng tôi rủ nhau đi nhặt những trái cọ rơi đầy quanh gốc về om, ăn vừa béo vừa bùi.
Quê tôi có câu hát:
Dù ai đi ngược về xuôi
Cơm nắm lá cọ là người sông Thao
Người sông Thao đi đâu rồi cũng nhớ về rừng cọ quê mình.
(Nguyễn Thái Vận)
Yêu cầu:
a) Hãy cho biết văn bản trên viết về đối tượng nào và về vấn đề gì. Các đoạn văn đã trình bày đối tượng và vấn đề theo một thứ tự nào? Theo em, có thể thay đổi trật tự sắp xếp này được không? Vì sao?
b) Nêu chủ đề của văn bản trên.
c) Chủ đề ấy được thể hiện trong toàn văn bản, từ việc miêu tả rừng cọ đến cuộc sống của người dân. Hãy chứng minh điều đó.
d) Tìm các từ ngữ, các câu tiêu biểu thể hiện chủ đề của văn bản.
Trả lời:
a) – Văn bản trên nói về rừng cọ quê tác giả về nỗi nhớ rừng cọ. Các đoạn văn đã trình bày đối tượng và vấn đề theo trình tự:
– Nêu khái quát về vẻ đẹp của rừng cọ
+ Rừng cọ trập trùng
– Miêu tả hình dáng cây cọ (thân, lá)
+ Thân cọ, búp cọ, cây non, lá cọ.
– Kỉ niệm gắn bó với cây cọ
+ Căn nhà núp dưới lá cọ
+ Trường học khuất trong rừng cọ
+ Đi trong rừng cọ
– Cuộc sống ở quê gắn bó với cây cọ
– Khẳng định nỗi nhớ về cây cọ
Trật tự sắp xếp như trên là hợp lí, không nên thay đổi
b) Chủ đề văn bản Rừng cọ quê tôi là: Rừng cọ quê tôi
c) Chủ đề ấy được thể hiện trong toàn bộ văn bản, từ việc miêu tả rừng cọ đến cuộc sống của người dân. Điều này thể hiện rõ nét trong cấu trúc văn bản.
d) các từ ngữ thể hiện chủ đề :
rừng cọ, lá cọ, thân cọ, búp cọ, mành cọ, làn cọ, trái cọ, chiếc chổi cọ, móm lá cọ, nón lá cọ
các câu thể hiện chủ đề :
– chẳng có nơi nào đẹp như sông Thao quê tôi, rừng cọ trập trùng
– cuộc sống quê tôi gắn bó với cây cọ
– người sông Thao đi đâu rồi cũng nhớ về rừng cọ quê mình.
Giải câu 2 luyện tập (Trang 13 SGK ngữ văn 8 tập 1)
Một bạn dự định viết một số ý sau trong bài văn chứng minh luận điểm “Văn chương làm cho tình yêu quê hương đất nước trong ta thêm phong phú và sâu sắc”:
a) Văn chương làm cho những hiểu biết của ta về quê hương đất nước thêm phong phú, sâu sắc.
b) Văn chương lấy ngôn từ làm phương tiện biểu hiện.
c) Văn chương làm ta thêm tự hào về vẻ đẹp của quê hương đất nước, về truyền thống tốt đẹp của ông cha ta.
d) Văn chương giúp ta yêu cuộc sống, yêu cái đẹp.
e) Văn chương nung nấu trong ta lòng căm thù bọn giặc cướp nước, bọn bán nước và hun đúc ý chí quyết tâm hi sinh để bảo vệ nền độc lập, tự do của Tổ quốc.
Hãy trao đổi theo nhóm xem ý nào sẽ làm cho bài viết lạc đề.
Trả lời:
b) Văn chương lấy ngôn từ làm phương tiện biểu hiện
c) Văn chương làm ta thêm tự hào về vẻ đẹp của quê hương đất nước, truyền thống tốt đẹp của ông cha ta.
Giải câu 3 luyện tập (Trang 14 SGK ngữ văn 8 tập 1)
Để phân tích dòng cảm xúc thiết tha, trong trẻo của nhân vật “tôi” trong văn bản Tôi đi học, có bạn dự định triển khai một số ý sau:
a) Cứ mùa thu về, mỗi lần thấy các em nhỏ núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đến trường, lòng lại náo nức, rộn rã, xốn xang.
b) Con đường đến trường trở nên lạ.
c) Mẹ nắm tay dẫn đến trường.
d) Muốn thử cố gắng tự mang sách vở như một cậu học trò thực sự.
e) Sân trường rộng, ngôi trường cao hơn.
g) Sợ hãi, chơ vơ trong hàng người bước vào lớp.
h) Ông đốc và thầy giáo trẻ trìu mến đón tiếp học trò.
Hãy thảo luận cùng bạn để bổ sung, lựa chọn, điều chỉnh lại các từ, các ý cho thật sát với yêu cầu của đề bài.
Trả lời:
a) Cứ mùa thu về, mỗi lần thấy các em nhỏ núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đến trường, lòng lại nao nức, rộn rã, xốn xang.
b) Con đường đến trường trở nên kì lạ do lòng nhân vật “tôi” đang có sự thay đổi lớn.
c) Mẹ âu yếm dắt tay “tôi” đi trên con đường làng dài và hẹp.
d) Muốn thử sức mình tự mang sách vở như một cậu học trò thực sự
e) Sân trường rộng dày đặc cả người
g) Ông đốc và thầy giáo trẻ trìu mến đón tiếp học trò
h) Sợ hãi, chơ vơ trong hàng người bước vào lớp
Tham khảo thêm cách soạn khác bài Tính thống nhất về chủ đề của văn bản
I. CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN
Đọc lại văn bản Tôi đi học của Thanh Tịnh và trả lời câu hỏi:
1. Tác giả nhớ lại những kỉ niệm sâu sắc về buổi đầu tiên đến trường của mình.
Những hồi tưởng ấy gợi lên những cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng tác giả.
Đó chính là chủ đề của văn bản Tôi đi học của Thanh Tịnh.
II. TÍNH THỐNG NHẤT VỀ CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN
Câu 1: Căn cứ vào đâu em biết văn bản Tôi đi học nói lên những kỉ niệm của tác giả về buổi tựu trường đầu tiên? (Chú ý nhan đề, các từ ngữ và các câu trong văn bản viết về những kỉ niệm buổi tựu trường đầu tiên)
Trả lời:
Em biết văn bản Tôi đi học nói lên những kỉ niệm của tác giả về buổi đầu tiên đến trường là nhờ căn cứ vào nhan đề Tôi đi học, nhan đề đó khiến ta dự đoán văn bản nói về chuyện Tôi đi học.
Ngoài ra các từ tôi, các từ ngữ biểu thị ý nghĩa đi học được lặp lại nhiều lần.
Các câu trong bài đều nhắc đến kỉ niệm cúa buổi tựu trường đầu tiên.
– Hôm nay tôi đi học.
– Hằng năm vào cuối thu… lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man cùa buổi tựu trường.
– Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy.
– Hai quyển vở mới đang ở trên tay tôi đã bắt đầu thấy nặng.
– Tôi bặm tay ghì thật chặt nhưng một quyển vở cũng xệch ra và chênh đầu chúi xuống đất…
Câu 2: Văn bản Tôi đi học tập trung hồi tưởng lại tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật “tôi” trong buổi tựu trường đầu tiên.
a) Hãy tìm các từ ngữ chứng tỏ tâm trạng đó in sâu trong lòng nhân vật “tôi” suốt cuộc đời.
b) Tìm các từ ngữ, các chi tiết nêu bật cảm giác mới lạ xen lẫn bỡ ngỡ của nhân vật “tôi” khi cùng mẹ đi đến trường, khi cùng các bạn đi vào lớp. (Chú ý phân tích những cảm giác khác biệt về cùng một sự vật, sự việc trước và trong buổi tựu trường đầu tiên.)
Trả lời:
Văn bản Tôi đi học tập trung tô đậm cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng nhân vật “tôi” và buổi đến trường đầu tiên trong đời bằng nhiều chi tiết nghệ thuật khác nhau:
– Trên đường đến trường là cảm nhận thấy lạ, cảnh vật đều thay đổi dù con đường đã quen đi lại lắm lần. Cả hành vi của mình cũng thay đổi: đi học, cố làm như một học sinh thật sự không lội qua sông thả diều, không đi ra đồng nô đùa.
– Trên sân trường là cảm nhận về sự cao ráo sạch sẽ cùa ngôi trường xinh xắn oai nghiêm như: đình làng, sân rộng, mình cao hơn. ” lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ”. Khi xếp hàng vào lớp là cảm giác bỡ ngỡ, lúng túng: đứng nép bên người thân, chỉ dám nhìn một nửa. dám đi từng bước nhẹ, muốn bay, nhưng còn ngập ngừng lo sợ, tự thấy nặng nề một cách lạ, nức nở khóc theo.
– Trong lớp học, là cảm giác xa mẹ. Trước đây, có thể đi chơi cả ngày, cũng không thấy xa nhà, xa mẹ chút nào hết. Giờ đây, mới bước vào lớp đã thấy xa mẹ, nhớ nhà.
Đó là những cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng nhân vật tôi vài buổi tựu trường đầu tiên.
Các chi tiết nghệ thuật, các phương tiện ngôn từ trong văn bản đầu tập trung khắc họa, tô đậm cảm giác này.
Câu 3: Từ việc phân tích trên, hãy cho biết: Thế nào là tính thống nhất về chủ đề của văn bản? Làm thế nào để đảm bảo tính thống nhất đó?
Trả lời:
Từ việc phân tích trên ta hiểu được:
– Chủ đề văn bản là gì?
– Thế nào là tính thống nhất về chủ đề văn bản?
– Tính thống nhất về chủ đề được thế hiện ở những phương diện nào của văn bản?
– Làm thế nào để viết một văn bản bảo đảm tính thống nhất về chủ đề?
(HTTPS://BAIVIET.ORG)
