Soạn bài Thực hành về hàm ý (Tiếp theo) trang 99 – 100 SGK ngữ văn lớp 12 tập 2. Để học tốt hơn danh sách các bài tập trong bài Thực hành về hàm ý (Tiếp theo), sau đây là hướng dẫn soạn bài đầy đủ, ngắn gọn và chi tiết nhất.
Hướng dẫn soạn bài – Thực hành về hàm ý (Tiếp theo)
Giải câu 1 (Trang 99 SGK ngữ văn 12 tập 2)
Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi nêu ở dưới.
Bác Phô gái, dịu dàng, đặt cành cau lên bàn, ngồi xổm ở xó cửa, gãi tai, nói với ông lí:
– Lạy thầy, nhà con thì chưa cất cơn, mấy lại sợ thầy mắng chửi, nên không dám đến kêu. Lạy thầy, quyền phép trong tay thầy, thầy tha cho nhà con, đừng bắt nhà con đi xem đá bóng vội.
– Ồ, việc quan không phải thứ chuyện đàn bà của các chị!
(Nguyễn Công Hoan, Tinh thần thể dục)
Câu hỏi:
a) Lời bác Phô gái thực hiện hành động van xin, cầu khẩn; ông lí đã đáp lại bằng hành động nói như thế nào?
b) Lời đáp của ông lí có hàm ý gì? Chọn câu trả lời đúng và đầy đủ.
A – Bộc lộ quyền uy của mình
B – Thể hiện sự từ chối quyết liệt, mạnh mẽ lời van xin của bác Phô gái
C – Biểu lộ thái độ mỉa mai, giễu cợt cách suy nghĩ kiểu đàn bà D – Tất cả các phương án trên
Trả lời:
a) Lời bác Phô gái thực hiện hành động van xin, ông Lí đã đáp lại bằng một hành động mỉa mai: mỉa mai thói quen nặng về tình cảm yếu đuối, hay thiên vị cá nhân (mà theo ông, việc quan cần phải lí trí, cứng rắn, khách quan, …). Bằng hành động mỉa mai đó, ông Lí đã kiên quyết khước từ lời van xin của bác Phô.
b) Lời đáp của ông Lí, ngoài việc thực hiện gián tiếp nhưng mạnh mẽ hành động khước từ sự van xin, và mỉa mai thói đàn bà của bác Phô gái, còn có hàm ý thể hiện sự tự đắc, uy quyền của bản thân mình (khác với cách nói tường minh: Không tôi không cho phép). Như vậy D là phương án trả lời đủ ý.
Giải câu 2 (Trang 99 SGK ngữ văn 12 tập 2)
Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi nêu ở dưới.
Khi hắn ngừng nói đã được một lúc khá lâu, Từ mới làm như chợt nhớ:
– Có lẽ hôm nay đã là mồng hai, mồng ba tây rồi, mình nhỉ?
– À phải! Hôm nay mồng ba… Giá mình không hỏi tôi thì tôi quên… Tôi phải đi xuống phố.
Từ nhắc khéo:
– Hèn nào mà em thấy người thu tiền nhà sáng nay đã đến…
Hộ sầm mặt lại:
– Tiền nhà… tiền giặt… tiền thuốc… tiền nước mắm… Còn chịu tất! Tháng vừa rồi tiêu tốn quá, mới mồng mười đã hết tiền. May mà còn có đất mua chịu được.
(Nam Cao, Đời thừa)
Câu hỏi:
a) Câu hỏi đầu tiên của Từ là hỏi về thời gian hay còn có hàm ý gì khác?
b) Câu nhắc khéo (ở lượt lời thứ hai) của Từ thực chất có hàm ý nói với Hộ về điều gì?
c) Ở cả hai lượt lời, Từ tránh nói trực tiếp đến những vấn đề “cơm áo gạo tiền”. Hãy phân tích tác dụng của cách nói trên.
Trả lời:
a) Câu hỏi đầu tiên của Từ không chỉ hỏi về thời gian mà quan trọng hơn là còn có hàm ý: Nhà hết tiền tiêu rồi và nhắc khéo đã đến ngày đi nhận tiền nhuận bút hằng tháng.
b) Câu nhắc khéo của Từ (lượt lờ thứ hai) thực chất có hàm ý là: nhắc khéo Hộ về việc đến hạn trả tiền thuê nhà.
c) Cả hai lượt lời, Từ tránh việc nhắc đến vấn đề cơm áo gạo tiền:
– Từ hiểu Hộ đã phải chịu nhiều áp lực trong cuộc sống: cay đắng xa rời mộng văn chương,sống dằn vặt day dứt giữa mộng tưởng và hiện thực …
=> vấn đề cơm áo là vấn đề tế nhị với Hộ, vì nó, anh đã phải hi sinh nhiều thứ trong đời trai trẻ của mình.
=> Từ nói vậy để tránh gây bực dọc, khó chịu cho chồng.
Giải câu 3 (Trang 100 SGK ngữ văn 12 tập 2)
Đọc lại bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh và cho biết lớp nghĩa thông minh và lớp nghĩa hàm ý của bài thơ là gì. Hàm ý được thể hiện qua các phương tiện ngôn ngữ như thế nào? Hàm ý mang lại tác dụng và hiệu quả nghệ thuật như thế nào cho tác phẩm văn học.
Trả lời:
– Lớp nghĩa tường minh của bài thơ là nói về sóng biển.
– Hàm ý: tình yêu đằm thắm của một người con gái.
– Sóng là một tín hiệu thẩm mĩ, những từ ngữ nói về sóng có lớp nghĩa thứ hai là nói về tình yêu đôi lứa. Hai lớp nghĩa này hoà nguyện, phối hợp với nhau trong suốt bài thơ. Tác phẩm văn học dùng cách thể hiện bằng hàm ý thì sẽ nổi bật đặc trưng tính hình tượng, đặc trưng hàm súc, giàu ý nghĩa.
Giải câu 4 (Trang 100 SGK ngữ văn 12 tập 2)
Qua các bài tập thực hành về hàm ý, anh (chị) thấy cách nói có hàm ý trong những ngữ cảnh cần thiết mang lại tác dụng gì đối với hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ? Chọn câu trả lời đúng và đầy đủ.
A – Có hiệu quả mạnh mẽ, sâu sắc hơn cách nói trực tiếp, tường minh
B – Thể hiện được sự tế nhị, khéo léo và tính lịch sự trong giao tiếp ngôn ngữ; giữ được thể diện của các nhân vật trong giao tiếp
C – Tạo ra những lời nói hàm súc, nói được nhiều hơn những điều mà từ ngữ thể hiện; hơn nữa, người nói có thể không phải chịu trách nhiệm về hàm ý, vì hàm ý là do người nghe suy ra
D – Tùy từng ngữ cảnh mà hàm ý có một hay một số tác dụng đó
Trả lời:
Phương án D là trả lời đúng nhất.
Giải câu 5 (Trang 100 SGK ngữ văn 12 tập 2)
Chọn cách trả lời có hàm ý cho câu hỏi: “Cậu có thích truyện Chí Phèo của Nam Cao không?”.
– Rất thích.
– Ai mà chẳng thích?
– Hàng chất lượng cao đấy!
– Thích nhất trong các truyện ngắn Việt Nam.
– Xưa cũ như trái đất rồi!
– Ví đem vào tập đoạn trường
Thì treo giải Nhất chi nhường cho ai?
Trả lời:
Các câu trả lời có hàm ý cho câu hỏi “Cậu có thích truyện Chí Phèo của Nam Cao không?” là:
Câu: Ai mà chẳng thích? => Tớ thích lắm.
Câu: Hàng chất lượng cao đấy! => Hay lắm, tớ thích.
Câu: Xưa cũ như Trái Đất rồi! => Không thích.
Câu: Ví đem … chi nhường cho ai? => Xuất sắc, thích.
Tham khảo thêm cách soạn khác bài Thực hành về hàm ý (Tiếp theo)
Câu 1. Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi nêu ở dưới.
Bác Phô gái, dịu dàng, đặt cành cau lên bàn, ngồi xổm ở xó cửa, gãi tai, nói với ông lí:
– Lạy thầy, nhà con thì chưa cất cơn, mấy lại sợ thầy mắng chửi, nên không dám đến kêu. Lạy thầy, quyền phép trong tay thầy, thầy tha cho nhà con, đừng bắt nhà con đi xem đá bóng vội.
– Ồ, việc quan không phải thứ chuyện đàn bà của các chị!
(Nguyễn Công Hoan, Tinh thần thể dục)
Câu hỏi:
a) Lời bác Phô gái thực hiện hành động van xin, cầu khẩn; ông lí đã đáp lại bằng hành động nói như thế nào?
b) Lời đáp của ông lí có hàm ý gì? Chọn câu trả lời đúng và đầy đủ.
A – Bộc lộ quyền uy của mình
B – Thể hiện sự từ chối quyết liệt, mạnh mẽ lời van xin của bác Phô gái
C – Biểu lộ thái độ mỉa mai, giễu cợt cách suy nghĩ kiểu đàn bà D – Tất cả các phương án trên
Trả lời:
a) Lời bác Phô gái thực hiện hành động van xin, cầu khẩn, ông lí đã đáp lại bằng hành động từ chối: “Ồ, việc quan không phải thứ chuyện đàn bà của các chị!”.
b) Chọn phương án D. Tất cả các phương án trên.
Câu 2. Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi nêu ở dưới.
Khi hắn ngừng nói đã được một lúc khá lâu, Từ mới làm như chợt nhớ:
– Có lẽ hôm nay đã là mồng hai, mồng ba tây rồi, mình nhỉ?
– À phải! Hôm nay mồng ba… Giá mình không hỏi tôi thì tôi quên… Tôi phải đi xuống phố.
Từ nhắc khéo:
– Hèn nào mà em thấy người thu tiền nhà sáng nay đã đến…
Hộ sầm mặt lại:
– Tiền nhà… tiền giặt… tiền thuốc… tiền nước mắm… Còn chịu tất! Tháng vừa rồi tiêu tốn quá, mới mồng mười đã hết tiền. May mà còn có đất mua chịu được.
(Nam Cao, Đời thừa)
Câu hỏi:
a) Câu hỏi đầu tiên của Từ là hỏi về thời gian hay còn có hàm ý gì khác?
b) Câu nhắc khéo (ở lượt lời thứ hai) của Từ thực chất có hàm ý nói với Hộ về điều gì?
c) Ở cả hai lượt lời, Từ tránh nói trực tiếp đến những vấn đề “cơm áo gạo tiền”. Hãy phân tích tác dụng của cách nói trên.
Trả lời:
a) Câu hỏi đầu tiên của Từ không chỉ hỏi về thời gian mà còn có hàm ý để dẫn dắt việc cô nhắc chồng đã đến hạn nộp tiền nhà (và những khoản chi tiêu khác).
b) Câu nhắc khéo (ở lượt thứ hai) của Từ thực chất có hàm ý nói với Hộ về việc đã đến hạn nộp tiền nhà.
c) Cả hai lượt lời, Từ tránh nói trực tiếp đến việc “cơm áo gạo tiền”. Từ hiểu rằng Hộ phải chịu nhiều áp lực trong cuộc sống: cay đắng xa dần mộng văn chương, sống dằn vặt day dứt giữa mộng tưởng và hiện thực,…vấn đề “cơm áo gạo tiền” là vấn đề tế nhị đối với Hộ. Do đó, Từ không trực tiếp nói về vấn đề đó để tránh gây khó chịu và căng thẳng cho chồng.
Câu 3. Đọc lại bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh và cho biết lớp nghĩa thông minh và lớp nghĩa hàm ý của bài thơ là gì. Hàm ý được thể hiện qua các phương tiện ngôn ngữ như thế nào? Hàm ý mang lại tác dụng và hiệu quả nghệ thuật như thế nào cho tác phẩm văn học.
Trả lời:
– Lớp nghĩa tường minh và hàm ẩn qua bài thơ sóng của Xuân Quỳnh:
+ Lớp nghĩa tường minh: Cảm nhận và miêu tả hiện tượng sóng biển với những đặc điểm trạng thái của nó.
+ Lớp nghĩa hàm ẩn: Vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ đó là những băn khoăn, suy tưởng về tình yêu của người phụ nữ trẻ.
– Trong văn học sử dụng hàm ý giúp mang lại những hiệu quả nghệ thuật:
+ Tạo ra nhiều lớp nghĩa phong phú, đa dạng cho tác phẩm.
+ Tạo nên tính hàm súc, cô đọng, giàu hình ảnh…
Câu 4. Qua các bài tập thực hành về hàm ý, anh (chị) thấy cách nói có hàm ý trong những ngữ cảnh cần thiết mang lại tác dụng gì đối với hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ? Chọn câu trả lời đúng và đầy đủ.
A – Có hiệu quả mạnh mẽ, sâu sắc hơn cách nói trực tiếp, tường minh
B – Thể hiện được sự tế nhị, khéo léo và tính lịch sự trong giao tiếp ngôn ngữ; giữ được thể diện của các nhân vật trong giao tiếp
C – Tạo ra những lời nói hàm súc, nói được nhiều hơn những điều mà từ ngữ thể hiện; hơn nữa, người nói có thể không phải chịu trách nhiệm về hàm ý, vì hàm ý là do người nghe suy ra
D – Tùy từng ngữ cảnh mà hàm ý có một hay một số tác dụng đó
Trả lời:
Chọn phương án D. Tùy từng ngữ cảnh mà hàm ý có một hay một số tác dụng của nó.
Câu 5. Chọn cách trả lời có hàm ý cho câu hỏi: “Cậu có thích truyện Chí Phèo của Nam Cao không?”.
– Rất thích.
– Ai mà chẳng thích?
– Hàng chất lượng cao đấy!
– Thích nhất trong các truyện ngắn Việt Nam.
– Xưa cũ như trái đất rồi!
– Ví đem vào tập đoạn trường
Thì treo giải Nhất chi nhường cho ai?
Trả lời:
Chọn đáp án:
– Ai mà chẳng thích?
– Hàng chất lượng cao đấy!
– Xưa cũ trái đất rồi.
– Ví đem vào tập đoạn trường
Thì treo giải Nhất chi nhường cho ai?
(HTTPS://BAIVIET.ORG)
