Soạn bài Sơn Tinh, Thủy Tinh trang 31 – 34 SGK ngữ văn lớp 6 tập 1, Để học tốt hơn danh sách các bài tập trong bài Sơn Tinh, Thủy Tinh sau đây là hướng dẫn soạn bài và giải bài tập đầy đủ và chi tiết nhất.
Truyện cổ tích Sơn Tinh, Thủy Tinh
Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn(2). Một người ở vùng núi Tản Viên(3) có tài lạ: vẫy tay về phía đông, phía đông nổi cồn bãi; vẫy tay về phía tây, phía tây mọc lên từng dãy núi đồi. Người ta gọi chàng là Sơn Tinh. Một người ở miền biển, tài năng cũng không kém: gọi gió, gió đến; hô mưa, mưa về. Người ta gọi chàng là Thủy Tinh. Một người là chúa vùng non cao, một người là chúa vùng nước thẳm, cả hai đều xứng đáng làm rể vua Hùng. Vua Hùng băn khoăn không biết nhận lời ai, bèn cho mời các Lạc hầu(4) vào bàn bạc. Xong, vua phán(5):
– Hai chàng đều vừa ý ta, nhưng ta chỉ có một người con gái, biết gả cho người nào? Thôi thì ngày mai, ai đem sính lễ(6) đến trước, ta sẽ cho cưới con gái ta.
Hai chàng tâu(7) hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì, vua bảo: “Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao(8), mỗi thứ một đôi”.
Hôm sau, mới tờ mờ sáng, Sơn Tinh đã đem ra đầy đủ lễ vật đến rước Mị Nương về núi.
Thủy Tinh đến sau, không lấy được vợ, đùng đùng nổi giận, đem quân đuổi theo đòi cướp Mị Nương. Thần hô mưa, gọi gió làm thành dông bão rung chuyển cả đất trời, dâng nước sông lên cuồn cuộn đánh SơnTinh. Nước ngập ruộng đồng, nước ngập nhà cửa, nước dâng lên lưng đồi, sườn núi, thành Phong Châu như nổi lềnh bềnh trên một biển nước.
SơnTinh không hề nao núng(9). Thần dùng phép lạ bốc từng quả đồi, đời từng dãy núi, dựng thành lũy đất, ngăn chặn dòng nước lũ. Nước sông dâng lên bao nhiêu, đồi núi cao lên bấy nhiêu. Hai bên đánh nhau ròng rã mấy tháng trời, cuối cùng Sơn Tinh vẫn vững vàng mà sức Thủy Tinh đã kiệt. Thần Nước đành rút quân.
Từ đó, oán nặng, thù sâu, hằng năm Thủy Tinh làm mưa làm gió, bão lụt dâng nước đánh Sơn Tinh. Nhưng năm nào cũng vậy, Thần Nước đánh mỏi mệt, chán chê vẫn không thắng nổi Thần Núi để cướp Mị Nương, đành rút quân về.
Theo Huỳnh Lý
Chú thích:
(1) Sơn Tinh: Thần Núi; Thủy Tinh: Thần Nước (sơn: núi; thủy: nước; tinh: xem chú thích (1), Bài 1, tr. 7). Truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh bắt nguồn từ thần thoại cổ về núi Tản Viên nhưng đã được lịch sử hóa thành truyền thuyết. Truyện được gắn vào một thời đại lịch sử, trở thành một truyện quan trọng trong chuỗi truyền thuyết về thời các vua Hùng. Nhiều chi tiết tưởng tượng, hoang đường trong truyện liên quan đến công cuộc dựng nước thời cổ đại, thể hiện thái độ của người Việt cổ trước thực tế đó. Sơn Tinh đã trở thành người anh hùng văn hóa trong nhận thức dân gian. Hiện nay ở Hà Tây, Vĩnh Phúc vẫn còn nhiều đền thờ Sơn Tinh. Xu hướng lịch sử hoá thần thoại là đặc trưng nổi bật của chuỗi truyền thuyết về thời đại các vua Hùng.
(2) Cầu hôn: xin được lấy làm vợ (cầu: tìm, kiếm, xin; hôn: lấy vợ, lấy chồng).
(3) Tản Viên: núi cao ở huyện Ba Vì, tỉnh Hà Tây, cũng gọi là núi Ba Vì. Núi có ba đỉnh, đỉnh cao nhất 1281 mét, ngọn giữa có hình thắt cổ bồng, trên tỏa ra như cái tán nên gọi là Tản Viên. Thần núi Tản Viên (Sơn Tinh) được coi là vị thần linh thiêng nhất của nước ta xưa.
(4) Lạc hầu: chức danh của các vị quan cao nhất giúp vua Hùng trông coi việc nước.
(5) Phán: truyền bảo (từ được dùng khi người truyền bảo là vua chúa, thần linh, cũng có thể là người bề trên nói chung).
(6) Sính lễ: là vật nhà trai đem đến nhà gái để xin cưới.
(7) Tâu: thưa trình (từ dùng khi quan, dân nói với vua chúa, thần linh).
(8) Hồng mao: ở đây chỉ bờm ngựa màu hồng.
(9) Nao núng: lung lay, không vững lòng tin ở mình nữa.
Hướng dẫn soạn bài – Sơn Tinh, Thủy Tinh
I. Về thể loại
– Là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ.
– Thường có yếu tố tưởng tượng, kì ảo.
– Thể hiện quan điểm, thái độ và cách đánh giá của nhân dân đối với các sự kiện và nhân vật lịch sử được kể.
II. Tóm tắt Sơn Tinh, Thủy Tinh
Hùng Vương thứ mười tám kén rể cho Mị Nương. Trước hai chàng trai tài giỏi khác thường là Sơn Tinh (thần Núi) và Thủy Tinh (thần Nước) cùng đến cầu hôn, vua bèn ra điều kiện: hôm sau, ai đem sính lễ đến trước sẽ cho cưới Mị Nương. Sơn Tinh đến trước, và rước được Mị Nương về núi. Thủy Tinh đến sau, không lấy được vợ, đùng đùng nổi giận, dâng nước đánh Sơn Tinh. Sơn Tinh thắng, Thủy Tinh đành rút quân. Từ đấy, cứ hằng năm, Thủy Tinh vẫn gây ra mưa gió, bão lụt để trả thù Sơn Tinh, nhưng đều thất bại.
III. Hướng dẫn soạn bài Sơn Tinh, Thủy Tinh chi tiết
Giải câu 1 (Trang 33 SGK ngữ văn 6 tập 1)
Truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh gồm mấy đoạn? Mỗi đoạn thể hiện nội dung gì? Truyện được gắn với thời đại nào trong lịch sử Việt Nam?
Trả lời:
Truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh có thể chia thành ba đoạn.
– Đoạn một (từ đầu đến “mỗi thứ một đôi”): Vua Hùng thứ mười tám ra điều kiện kén rể.
– Đoạn hai (tiếp theo đến “thần Nước đành rút quân”): Cuộc giao tranh cầu hôn giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh, kết quả Sơn Tinh thắng.
– Đoạn ba (phần còn lại): Cuộc trả thù hằng năm với Sơn Tinh và những thất bại của Thủy Tinh.
Truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh được gắn với thời đại Hùng Vương thứ mười tám trong lịch sử Việt Nam.
Giải câu 2 (Trang 34 SGK ngữ văn 6 tập 1)
Trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh, nhân vật chính là ai? Các nhân vật chính được miêu tả bằng những chi tiết nghệ thuật tưởng tượng kì ảo như thế nào? Ý nghĩa tượng trưng của các nhân vật đó?
Trả lời:
Truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh có 4 nhân vật là vua Hùng Vương, Mị Nương và hai nhân vật chính, đó là Sơn Tinh và Thủy Tinh. Mỗi nhân vật chính đó được miêu tả bằng những chi tiết nghệ thuật tưởng tượng, kì ảo.
– Nhân vật Sơn Tinh: “vẫy tay về phía đông, phía đông nổi cồn bãi; vẫy tay về phía tây, phía tây mọc lên từng dãy núi đồi”. Sơn Tinh có thể “dùng phép lạ bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi, dựng thành luỹ đất, ngăn chặn dòng nước lũ. Nước sông dâng lên bao nhiêu, đồi núi cao lên bấy nhiêu”..
– Nhân vật Thủy Tinh: “gọi gió, gió đến; hô mưa, mưa về”; có thể “hô mưa, gọi gió làm thành giông bão rung chuyển cả đất trời”.
Ý nghĩa tượng trưng của nhân vật:
– Sơn Tinh: Đây là nhân vật tượng trưng cho khát vọng và khả năng khắc phục thiên tai của nhân dân ta thời xưa.
– Thủy Tinh: Đây là nhân vật tượng trưng cho mưa bão, lũ lụt thiên tai uy hiếp cuộc sống của con người.
Giải câu 3 (Trang 34 SGK ngữ văn 6 tập 1)
Hãy nêu ý nghĩa của truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh.
Trả lời:
Truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh giải thích hiện tượng lũ lụt và phản ánh sức mạnh vĩ đại của nhân dân ta hàng ngàn năm nay kiên trì đắp đê chế ngự nạn lũ lụt ở lưu vực sông Hồng hàng năm, đồng thời nói lên ước mơ chiến thắng thiên tai của người xưa để bảo vệ cuộc sống và mùa màng.
IV. Luyện tập
Giải câu 1 – Luyện tập (Trang 34 SGK ngữ văn 6 tập 1)
Hãy kể diễn cảm truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh (có thể kể trước gương hoặc kể cho ai đó trong gia đình nghe).
Trả lời:
Muốn kể chuyện diễn cảm em phải nắm vững các sự việc và xác định giọng điệu thích hợp.
– Vua Hùng kén rể – Giọng hân hoan
– Sơn Tinh, Thuỷ Tinh đến cầu hôn – Giọng điệu ngạc nhiên
– Vua Hùng ra điều kiện chọn rể- Giọng điệu thể hiện sự băn khoăn
– Sơn Tinh, Thuỷ Tinh đánh nhau – Giọng sôi nổi, dồn dập, hào hùng.
– Kết quả trận đánh – Giọng trầm xuống, lắng đọng.
– Đoạn cuối – Giọng chậm rãi.
Giải câu 2 – Luyện tập (Trang 34 SGK ngữ văn 6 tập 1)
Từ truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh, em nghĩ gì về chủ trương xây dựng, củng cố đê điều, nghiêm cấm nạn phá rừng, đồng thời trồng thêm hàng triệu héc-ta rừng của Nhà nước trong giai đoạn hiện nay?
Trả lời:
Chủ trương củng cố đê điều; nghiêm cấm nạn phá rừng; và trồng thêm hàng triệu héc ta rừng của nước ta hiện nay là hoàn toàn đúng đắn. Nhằm mục đích ngăn chặn lũ lụt, bảo vệ môi trường sống.
Nạn lũ lụt hiện nay vẫn là một tai hoạ hàng đầu đáng sợ nhất trong bốn tai hoạ lớn: thuỷ, hoả, đạo tặc. Hàng năm ở nước ta trên cả ba miền Bắc Trung Nam liên tiếp hết cơn lũ này, đến cơn lũ khác, thiệt hại lên tới hàng trăm tỉ đồng. Bao nhiêu nhà cửa, tài sản, bao nhiêu tính mạng của con người bị thiệt hại. Vì vậy hơn lúc nào hết chúng ta phải gấp rút tìm nhiều biện pháp hữu hiệu đế ngăn chặn lũ lụt.
Giải câu 3 – Luyện tập (Trang 34 SGK ngữ văn 6 tập 1)
Hãy viết tên một số truyện kể dân gian liên quan đến thời đại các vua Hùng mà em biết.
Trả lời:
– Con Rồng, cháu Tiên
– Bánh chưng, bánh giầy
– Thánh Gióng
– Chử Đồng Tử
– Hùng Vương chọn đất đóng đô,
– Thành Phong Châu
– Con voi bất nghĩa
– Vua Hùng dạy dân cấy lúa
– Vua Hùng trồng kê tra lúa
– Vua Hùng đi săn
– Người anh hùng làng Gióng
Tham khảo thêm cách soạn khác bài Sơn Tinh, Thủy Tinh.
I – ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
Câu 1: Truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh gồm mấy đoạn? Mỗi đoạn thể hiện nội dung gì? truyện được gắn với thời đại nào trong lịch sử Việt Nam?
Trả lời:
Truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh có thể chia thành ba đoạn:
– Đoạn 1, từ đầu đến “mỗi thứ một đôi”: Vua Hùng thứ mười tám kén rể.
– Đoạn 2, tiếp theo đến “Thần nước đành rút quân”: Scm Tinh, Thủy Tinh cầu hôn và cuộc giao tranh của hai vị thần.
– Đoạn 3, phần còn lại: Sự trả thù hằng năm về sau của Thủy Tinh và chiến thắng của Sơn Tinh.
Truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh được gắn với các thời đại vua Hùng, gắn với công cuộc trị thủy với thời đại mở nước, dựng nước đầu tiên của người Việt cổ.
Câu 2: Trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh, nhân vật chính là ai? Các nhân vật chính được miêu tả bằng những chi tiết nghệ thuật tưởng tượng, kì ảo như thế nào? Ý nghĩa tượng trưng của các nhân vật đó.
Trả lời:
Nhân vật chính trong truyện là Sơn Tinh và Thủy Tinh.
* Các nhân vật này được miêu tả bằng những chi tiết nghệ thuật tưởng tượng, kì ảo:
– Sơn Tinh: vẫy tay về phía đông, phía đông nổi cồn bãi; vẫy tay về phía tây, phía tây mọc lên từng dãy núi đồi.
– Thủy Tinh: Gọi gió, gió đến; hô mưa, mưa về.
* Trong cuộc giao tranh:
– Thủy Tinh hô mưa, gọi gió làm thành giông bão rung chuyển cả đất trời, dâng nước sông lên cuồn cuộn đánh Sơn Tinh
– Sơn Tinh: dùng phép lạ bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi, dựng thành lũy đất, ngăn chặn dòng nước lũ. Nước sông dâng lên bao nhiêu, đồi núi dâng lên bấy nhiêu…
* Ý nghĩa tượng trưng của các nhân vật:
– Thủy Tinh là hiện tượng mưa to, bão lụt ghê gớm hằng năm được hình tượng hóa.
– Sơn Tinh là lực lượng cư dân Việt cổ đắp đê chống lụt, là ước mơ chiến thắng thiên tai của người xưa được hình tượng hóa. Tầm vóc vũ trụ, tài năng và khí phách của Sơn Tinh là biểu tượng sinh động cho chiến công của người Việt cổ trong cuộc đấu tranh chống bão lụt ở vùng lưu vực sông Đà và sông Hồng.
Câu 3: Hãy nêu ý nghĩa của truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh.
Trả lời:
Truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh có các ý nghĩa sau:
– Giải thích nguyên nhân của hiện tượng lũ lụt hằng năm.
– Thể hiện sức mạnh và ước mơ chế ngự bão lụt của người Việt cổ.
– Suy tôn, ca ngợi công lao dựng nước của các vua Hùng. Thần núi Tản Viên trở thành con rể vua Hùng có ý nghĩa đề cao quyền lực của các vua Hùng.
II – LUYỆN TẬP
Bài 1: Hãy kể diễn cảm truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh (có thể kể trước gương hoặc kể cho ai đó trong gia đình nghe).
Trả lời:
Muốn kể chuyện diễn cảm em phải nắm vững các sự việc và xác định giọng điệu thích hợp.
– Vua Hùng kén rể – Giọng hân hoan
– Sơn Tinh, Thuỷ Tinh đến cầu hôn – Giọng điệu ngạc nhiên
– Vua Hùng ra điều kiện chọn rể- Giọng điệu thể hiện sự băn khoăn
– Sơn Tinh, Thuỷ Tinh đánh nhau – Giọng sôi nổi, dồn dập, hào hùng.
– Kết quả trận đánh – Giọng trầm xuống, lắng đọng.
– Đoạn cuối – Giọng chậm rãi.
Bài 2: Từ truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh, em nghĩ gì về chủ trương xây dựng, củng cố đê điều, nghiêm cấm nạn phá rừng, đồng thời trồng thêm hàng triệu héc-ta rừng của Nhà nước trong giai đoạn hiện nay?
Trả lời:
Trong giai đoạn hiện nay Nhà nước đang củng cố đê điều, nghiêm cấm nạn phá rừng, trồng thêm hàng triệu héc ta rừng là những việc làm hết sức tích cực để đẩy lùi lũ lụt, ngăn chặn nó, quyết tâm chiến thắng. Nhân dân Việt Nam hiện nay chính là những chàng Sơn Tinh của thời đại mới.
Bài 3: Hãy viết tên một số truyện kể dân gian liên quan đến thời đại các vua Hùng mà em biết.
Trả lời:
Một số tên truyện kể dân gian liên quan đến thời đại các vua Hùng: Mai An Tiêm, Sự tích trầu cau.
BAIVIET.COM
