Soạn bài Nhưng nó phải bằng hai mày (truyện cười) trang 80 SGK ngữ văn lớp 10 tập 1. Để học tốt hơn danh sách các bài tập trong bài Nhưng nó phải bằng hai mày, sau đây là hướng dẫn soạn bài đầy đủ, ngắn gọn và chi tiết nhất.
NHƯNG NÓ PHẢI BẰNG HAI MÀY
(Truyện cười)
VĂN BẢN
Làng kia có một viên lí trưởng nổi tiếng xử kiện giỏi.
Một hôm nọ, Cải với Ngô đánh nhau, rồi mang nhâu đi kiện. Cải sợ kém thế lót trước cho thầy lí năm đồng. Ngô biện (1) chè lá những mười đồng. Khi xử kiện thầy lí nói:
– Thằng Cải đánh thằng Ngô đau hơn, phạt một chục roi.
Cải vội xoè năm ngón tay, ngẩng mặt nhìn thầy lí, khẽ bẩm:
– Xin xét lại, lẽ phải về con mà!
Thầy lí cũng xoè năm ngón tay trái úp lên trên năm ngón tây mặt (2), nói:
– Tao biết mày phải… nhưng nó lại phải… bằng hai mày!
(Theo Tiếng cười dân gian Việt Nam, Sđd)
Hướng dẫn soạn bài – Nhưng nó phải bằng hai mày
I. Tóm tắt
Cải và Ngô đánh nhau, rồi mang nhau đi kiện. Cải lót trước cho thày lí năm đồng, Ngô biện những mười đồng. Khi xử kiện, Cải bị phạt chịu roi. Nó vội xòe năm ngón tay cho ra hiệu cho thày lí rằng mình là phải. Thày lí cũng xòe năm ngón tay trái úp lên năm ngón tay mặt, nói: “…Nhưng… nó lại phải… bằng hai mày!”.
Truyện cười Nhưng nó phải bằng hai mày đả kích vào cách hành xử chốn công đường – nơi xưa nay vẫn nảy sinh nhiều vấn đề “nhạy cảm”. Với yếu tố gây cười độc đáo: hành động và ngôn ngữ xử kiện kì cục của tên lí trưởng, câu chuyện ngắn gọn này phê phán thói ăn bẩn của những kẻ có quyền thế và lối xử kiện của quan lại, lẽ phải ở đây phụ thuộc vào tiền tài. Đây là câu chuyện giàu kịch tính.
II. Hướng dẫn soạn chi tiết bài Nhưng nó phải bằng hai mày
Giải câu 1 (Trang 80 SGK ngữ văn 10 tập 1)
Phân tích tính kịch trong đoạn “Cải vội xoè năm ngón tay… bằng hai mày”.
Chú ý:
a) Quan hệ giữa hai nhân vật: Cải và thầy lí.
b) Sự kết hợp giữa lời nói và động tác của hai nhân vật trên.
Trả lời:
a) Quan hệ giữa Cải và thầy lí trước khi xử kiện là mối quan hệ đã được dàn xếp (Cải đã lót tiền trước cho thầy lí năm đồng). Cải cứ nghĩ là quan sẽ cho mình được thắng kiện nên rất ung dung. Tuy nhiên không ngờ khi xử kiện, Cải lại bị thầy lí tuyên bố đánh mười roi. Cải từ thế chủ động chuyển hoàn toàn sang bị động nên đành chịu đòn.
b) Sự độc đáo của câu chuyện chính là sự kết hợp giữa hai thứ “ngôn ngữ”. Ngôn ngữ bằng lời nói (ngôn ngữ công khai), nói cho tất cả những người có mặt ở đó nghe. Nhưng thứ “ngôn ngữ” bằng động tác thì chỉ có thầy lí và Cải mới hiểu được.
+ Lẽ phải – Cải xòe năm ngón tay.
+ Lẽ phải được nhân đôi – thầy lí xòe năm ngón thay trai úp lên năm ngón tay phải.
Ý nghĩa tố cáo của truyện chính là: lẽ phải đối với người xử kiện được tính bằng tiền. Đồng tiền đo lẽ phải, tiền càng nhiều thì lẽ phải càng nhiều. Đặc biệt hơn, thầy lí dùng năm ngón tay trái đập vào năm ngón tay phải – hình ảnh ẩn dụ cho việc cái sai trái úp lên cái phải, cái đúng và ở đây cái phải bị che mất.
Giải câu 2 (Trang 80 SGK ngữ văn 10 tập 1)
Phân tích nghệ thuật gây cười qua lời nói của thầy lí ở cuối truyện.
Trả lời:
Khi Cải khăng khăng “xin xét lại, lẽ phải về con mà!”, thầy lí đã không hề phủ nhận điều đó nhưng thầy đưa ra lí lẽ “Tao biết mày phải… nhưng nó lại phải…. bằng hai mày!”. Tiếng cười bật ra từ đó. Đối với thầy lí, lẽ phải được đo bằng tiền. Tiền quyết định lẽ phải. Bởi thế năm đồng là “lẽ phải” nhưng mười đồng là “lẽ phải gấp đôi”.
Giải câu 3 (Trang 80 SGK ngữ văn 10 tập 1)
Anh (chị) đánh giá như thế nào về nhân vật Ngô và Cải.
Trả lời:
Nhân vật bị thất bại trong vụ kiện là nhân vật Cải. Cải bị bất ngờ nên không kịp trở tay vì thế mà bị rơi vào tình trạng thảm hại (vừa mất tiền lại vừa bị đánh). Thế nhưng câu chuyện chính là lời phê phán cả hai nhân vật. Sự tham lam của bọn quan lại sẽ càng ngày càng tráo trở hơn nếu còn có những người như Ngô và Cải. Hành vi tiêu cực của chính họ là nguyên nhân làm cho họ trở nên thảm hại. Trong sự việc này, họ là những kẻ đáng thương nhưng cũng là những người đáng giận.
Soạn phần luyện tập bài Nhưng nó phải bằng hai mày
Giải câu hỏi – Luyện tập (Trang 80 SGK ngữ văn 10 tập 1)
Hãy phân tích cả hai truyện cười đã học để làm rõ các đặc trưng của thể loại truyện cười.
Trả lời:
Có thể thấy rõ đặc trưng thể loại của truyện cười qua việc phân tích lời nói và hành động của nhân vật trong hai truyện Tam đại con gà và Nhưng nó phải bằng hai mày.
a) Đối với truyện Tam đại con gà
Câu chuyện có nhiều hành động và lời nói của thầy đồ có tác dụng gây cười:
– Các hành động của “Ông thầy”:
- Bảo học trò đọc khe khẽ (vì chưa biết mình dạy đúng hay sai nên phải “thận trọng” để giấu dốt).
- Xin đài âm dương 3 lần (hành động ngược đời – đúng ra phải hỏi lại người có hiểu biết hơn mình để giảng giải cho học trò rõ). Hành động này hàm ý “Ông thầy” coi cái chuyện dạy học hệ trọng này chẳng khác gì chuyện đánh bạc cầu may.
- Ngồi bệ vệ trên giường, bảo học trò đọc to (đắc chí với sự ngốc nghếch của mình mà không biết).
– Lời nói của thầy:
- Dủ dỉ là con dù dì.
- Dạy cho cháu biết đến tận tam đại con gà.
- Dủ dỉ là chị con công, con công là ông con gà.
Tất cả các lời nói này đều cho thấy sự ngốc nghếch và phi lí trong những ‘bài học” và lời nói của “Ông thầy”. Xét về mức độ, ta thấy hành động và lời nói của nhân vật được nhà văn sắp xếp theo trật tự tăng tiến. Mức độ phi lí và sự nực cười của lời nói và hành động ngày càng được đẩy lên cao.
b) Đối với truyện Nhưng nó phải bằng hai mày
– Hành động của nhân vật Cải và Ngô: hai người đều tìm cách đưa đút lót trước cho thày lí mà không rõ hành động của người kia.
– Thày lí thì tham lam nên nhận tiền của cả hai người. Khi xử kiện lại lấy bàn tay để ra hiệu.
– Lời nói hài ước của các nhân vật: ” Xin xét lại, lẽ phải về con mà!”(Cải nói). “Tao biết mày phải…nhưng nó lại phải…bằng hai mày!” (lời đáp của thầy lí)
c) Từ hai truyện trên, có thể khái quát mấy đặc trưng chung của thể loại truyện cười:
– Khai thác những sự việc, hành vi, thói xấu của một bộ phận đối tượng trong dân gian.
– Chứa đựng những mâu thuẫn trái quy luật tự nhiên và tiềm ẩn những yếu tố gây cười.
– Dung lượng ngắn, kết cấu lôgíc chặt chẽ và kết thúc bằng những sự việc hoặc liên tưởng bất ngờ.
Tham khảo thêm cách soạn khác bài Nhưng nó phải bằng hai mày
Câu 1. Phân tích tính kịch trong đoạn “Cải vội xòe năm ngón tay… bằng hai mày”.
Chú ý:
a) Quan hệ giữa hai nhân vật: Cải và thầy lí.
b) Sự kết hợp giữa lời nói và động tác của hai nhân vật trên.
Trả lời:
– Cải đã đút lót cho thầy lí năm đồng trước khi xử kiện và chắc mẩm rằng mình sẽ thắng kiện. Giữa hai nhân vật này là quan hệ đôi bên cùng có lợi.
– Cải vừa nói vừa xòe năm ngón tay, ý nhắc đến năm đồng đút lót từ trước. Thầy lí lại xòe năm ngón tay trái úp lên năm ngón tay mặt, ý chỉ mười đồng, nghĩa là số tiền mà Ngô đút lót gấp đôi Cải. Hai nhân vật có thể hiểu được ý nhau thông qua hành động được kết hợp trong lời nói.
Câu 2. Phân tích nghệ thuật gây cười qua lời nói của thầy lí ở cuối truyện.
Trả lời:
– Lời nói của thầy lí kết hợp với hành động úp bàn tay trái lên bàn tay phải, ám chỉ việc hối lộ.
– Câu nói của thầy lí ngập ngừng, do dự, dùng cách nói tránh đi “nhưng nó lại phải…bằng hai mày”. Từ “phải” trong lẽ phải được dùng để chỉ hành động hối lộ.
Câu 3. Anh (chị) đánh giá như thế nào về nhân vật Ngô và Cải.
Trả lời:
Ngô và Cải là hình ảnh của người lao động. Họ đã phải làm mọi cách để có được cuộc sống thuận lợi hơn tuy nhiên, họ vẫn gặp phải những trở ngại, lâm vào tình cảnh bi hài. Hành động của Ngô và Cải vừa đáng thương vừa đáng trách.
Soạn phần luyện tập bài Nhưng nó phải bằng hai mày (trang 80 SGK ngữ văn 10 tập 1)
Hãy phân tích cả hai truyện cười đã học để làm rõ các đặc trưng của thể loại truyện cười.
Trả lời:
Phân tích hai truyện dựa trên đặc trưng chung của truyện cười dân gian và đặc điểm riêng (tình huống gây cười) của từng truyện.
– Nội dung: Thường châm biếm, chế giễu những thói hư, tật xấu trong nội bộ nhân dân, hoặc đả kích những thói hư khác trong xã hội.
Truyện “Tam đại con gà” chế giễu thầy đồ dốt nát nhưng lại sĩ diện hão. Truyện “Nhưng nó phải bằng hai mày” đả kích thói tham nhũng của bọn tham quan ô lại trong xã hội cũ.
– Nghệ thuật: Truyện cười thường tạo ra những mâu thuẫn trái với tự nhiên để gây cười.
Truyện “Tam đại con gà” tạo ra mâu thuẫn giữa sự dốt nát (bên trong) với cái làm ra vẻ ta đây là giỏi (bên ngoài) của thầy đồ. Truyện “Nhưng nó phải bằng hai mày” tạo ra mâu thuẫn là việc phân xử phải trái lại được “đo, đếm” như đốì với đồng tiền.
(HTTPS://BAIVIET.ORG)
Leave a Comment