Soạn bài Nghĩa của câu trang 6 – 9 SGK ngữ văn lớp 11 tập 2. Để học tốt hơn danh sách các bài tập trong bài Nghĩa của câu, sau đây là hướng dẫn soạn bài đầy đủ, ngắn gọn và chi tiết nhất.
Hướng dẫn soạn bài – Nghĩa của câu
I. Hai thành phần nghĩa của câu
Giải câu 1 (Trang 6 SGK ngữ văn 11 tập 2)
So sánh hai câu trong từng cặp câu sau đây và trả lời câu hỏi nêu ở dưới.
a1) Hình như có một thời hắn đã ao ước có một gia đình nho nhỏ
(Nam Cao, Chí Phèo)
a2) Có một thời hắn đã ao ước có một gia đình nho nhỏ.
b1) Nếu tôi nói thì chắc người ta cũng bằng lòng…
(Vũ Trọng Phụng, Số đỏ)
b2) Nếu tôi nói thì người ta cũng bằng lòng…
– Hai câu trong mỗi cặp câu đều đề cập đến cùng một sự việc. Sự việc đó là gì?
– Ngoài nội dụng sự việc, anh (chị) thấy:
+ Câu nào biểu lộ sự việc nhưng chưa tin tưởng chắc chắn đối với sự việc?
+ Câu nào biểu lộ sự phỏng đoán có độ tin cậy cao đối với sự việc?
+ Câu nào thể hiện sự nhìn nhận và đánh giá bình thường của người nói đối với sự việc?
Trả lời:
a) Câu a1 + a2:
– Giống: cả hai câu đều đề cập đến cùng một sự việc: Chí Phèo từng có thời “ao ước có một gia đình nhỏ”.
– Khác:
+ câu a1: kèm theo sự đánh giá chưa chắc chắn về sự việc (từ “hình như”)
+ câu a2: để cập đến sự việc như nó đã xảy ra.
b) Cặp câu b1 + b2:
– Giống: cùng đề cập đến sự việc: “người ta cũng bằng lòng”.
– Khác:
+ Câu b1: thể hiện sự đánh giá chủ quan của người nói về kết quả sự việc.
+ câu b2: đơn thuần là đề cập đến sự việc.
II. Nghĩa sự việc
– Nghĩa sự việc còn được gọi là nghĩa miêu tả (hay nghĩa biểu hiện, nghĩa mệnh đề).
– Nghĩa sự việc trong câu là thành phần ứng với sự việc mà câu đề cập đến.
III. Luyện tập
Giải câu 1 – Luyện tập (Trang 9 SGK ngữ văn 11 tập 2)
Hãy phân tích nghĩa sự việc trong từng câu thơ ở bài thơ sau:
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.
Sóng biếc theo làn hơi gợi tí,
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.
Tựa gối, ôm cần lâu chẳng được,
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.
(Nguyễn Khuyến, Câu cá mùa thu)
Trả lời:
Phân tích nghĩa sự việc trong từng câu thơ của bài thơ Thu điếu của Nguyễn Khuyến.
– Câu 1: diễn tả hai sự việc (Ao thu lạnh lẽo và nước trong veo) đều là các trạng thái.
– Câu 2: diễn tả một sự việc – đặc điểm (chiếc thuyền – bé).
– Câu 3: một sự việc – quá trình (sóng – gợn).
– Câu 4: một sự việc – quá trình (lá – đưa vèo).
– Câu 5: Gồm hai sự việc – một quá trình (từng mây – lơ lửng) và một đặc điểm (trời – xanh ngắt).
– Câu 6: Gồm hai sự việc – một quá trình (ngõ trúc – quanh co) và một đặc điểm (khách – vắng teo).
– Câu 7: Hai sự việc – đều là các tư thế (tự gối, ôm cần).
– Câu 8: một sự việc – hành động (cá – đớp).
Giải câu 2 – Luyện tập (Trang 9 SGK ngữ văn 11 tập 2)
Tách nghĩa tình thái và nghĩa sự việc trong những câu sau:
a) Có một ông rể quý như Xuân cũng danh giá thực, nhưng cũng đáng sợ lắm.
(Vũ Trọng Phụng, Số đỏ)
b) Có lẽ hắn cũng như mình, chọn nhầm nghề mất rồi.
(Nguyễn Tuân, Chữ người tử tù)
c) Dễ họ cũng phân vân như mình, vì đến chính ngay mình, mình cũng không biết rõ con gái mình có hư hay là không!
(Vũ Trọng Phụng, Số đỏ)
Trả lời:
a) – Nghĩa sự việc: nói về xuân.
– Nghĩa tình thái: sự công nhận sự danh giá là có thực, nhưng chỉ thực ở một phương diện nào đó, còn ở phương diện khác thì đều là đáng sợ.
b) – Nghĩa sự việc: quản ngục nghĩ về việc chọn nghề của mình và thầy thơ lại.
– Nghĩa tình thái: thể hiện một phỏng đoán chỉ mới là khả năng, chứ chưa hoàn toàn chắc chắn về việc chọn nhầm nghề.
c) Câu này có hai sự việc và hai tình thái:
– Sự việc 1: Họ cũng phân vân như mình => Thái độ phỏng đoán, chưa chắc chắn (từ “dễ” = “có lẽ” …)
– Sự việc 2: mình cũng không biết rõ con gái mình có hư hay không.
=> Nhấn mạnh bằng ba từ tình thái (“đến ngay chính mình”).
Giải câu 3 – Luyện tập (Trang 9 SGK ngữ văn 11 tập 2)
Chọn từ ngữ thích hợp nhất có thể điền vào chỗ trống để câu sau thể hiện đúng hai thành phần: nghĩa sự việc và nghĩa hình thái.
Một kẻ biết kính mến khí phách, một kẻ biết tiếc, biết trọng người có tài, (…) không phải là kẻ xấu hay là vô tình.
(Nguyễn Tuân, Chữ người tử tù)
a) hình như
b) có thể
c) như
d) lẽ nào
e) họa chăng
Trả lời:
Nói đến một người có nhiều phẩm chất tốt (biết kính mến khí phách, biết tiếc, biết trọng người có tài) thì không phải là người xấu. Phù hợp với phần nghĩa sự việc ấy, chỉ có thể là tình thái từ mang tính khẳng định mạnh mẽ, vì thế nên cần chọn từ hắn.
Tham khảo thêm cách soạn khác bài Nghĩa của câu
I. HAI THÀNH PHẦN NGHĨA CỦA CÂU
Câu 1. So sánh hai câu trong từng cặp câu sau đây và trả lời câu hỏi nêu ở dưới.
a1) Hình như có một thời hắn đã ao ước có một gia đình nho nhỏ
(Nam Cao, Chí Phèo)
a2) Có một thời hắn đã ao ước có một gia đình nho nhỏ.
b1) Nếu tôi nói thì chắc người ta cũng bằng lòng…
(Vũ Trọng Phụng, Số đỏ)
b2) Nếu tôi nói thì người ta cũng bằng lòng…
– Hai câu trong mỗi cặp câu đều đề cập đến cùng một sự việc. Sự việc đó là gì?
– Ngoài nội dung sự việc, anh (chị) thấy:
+ Câu nào biểu lộ sự việc nhưng chưa tin tưởng chắc chắn đối với sự việc?
+ Câu nào biểu lộ sự phỏng đoán có độ tin cậy cao đối với sự việc?
+ Câu nào thể hiện sự nhìn nhận và đánh giá bình thường của người nói đối với sự việc?
Trả lời:
Hai câu trong mỗi cặp…
– Ở cặp a1 và a2: cả hai câu đều nói đến sự việc Chí Phèo có một thời ao ước có một gia đình nho nhỏ. Nhưng câu a1 đi kèm sự đánh giá chưa chắc chắn về sự việc, còn câu a2 chỉ đề cập đơn thuần đến một sự việc như nó đã xảy ra.
– Ở cặp b1 và b2: cả hai câu đều đề cập đến sự việc người ta cũng bằng lòng, nhưng câu b1 bộc lộ sự tin tưởng cao vào việc xảy ra sự việc, câu b2 bày tỏ sự nhìn nhận và thái độ đánh giá bình thường.
II. NGHĨA SỰ VIỆC
Nghĩa sự việc của câu là thành phần nghĩa ứng với sự việc mà câu đề cập đến.
III. LUYỆN TẬP
Bài 1. Hãy phân tích nghĩa sự việc trong từng câu thơ ở bài thơ sau:
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.
Sóng biếc theo làn hơi gợi tí,
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.
Tựa gối, ôm cần lâu chẳng được,
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.
(Nguyễn Khuyến, Câu cá mùa thu)
Trả lời:
– Câu 1: nghĩa sự việc được diễn tả là hai trạng thái (Ao thu lạnh lẽo và nước trong veo)
– Câu 2: nghĩa sự việc được diễn tả là đặc điểm của một chiếc thuyền (chiếc thuyền – bé tẻo teo).
– Câu 3, 4: nghĩa sự việc được diễn tả như một quá trình (sóng – gợn; lá – đưa vèo).
– Câu 5: nghĩa sự việc gồm một quá trình (tầng mây – lơ lửng) và một đặc điểm (trời – xanh ngắt).
– Câu 6: nghĩa sự việc gồm một đặc điểm (ngõ trúc – quanh co) và một trạng thái (khách – vắng teo).
– Câu 7: nghĩa sự việc diễn tả các tư thế (tựa gối, buông cần).
– Câu 8: nghĩa sự việc diễn tả một hành động (cá – đớp).
Bài 2. Tách nghĩa tình thái và nghĩa sự việc trong những câu sau:
a) Có một ông rể quý như Xuân cũng danh giá thực, nhưng cũng đáng sợ lắm.
(Vũ Trọng Phụng, Số đỏ)
b) Có lẽ hắn cũng như mình, chọn nhầm nghề mất rồi.
(Nguyễn Tuân, Chữ người tử tù)
c) Dễ họ cũng phân vân như mình, vì đến chính ngay mình, mình cũng không biết rõ con gái mình có hư hay là không!
(Vũ Trọng Phụng, Số đỏ)
Trả lời:
a) – Nghĩa sự việc: Xuân là người danh giá nhưng cũng đáng sợ.
– Nghĩa tình thái: thái độ dè dặt khi đánh giá về Xuân qua các từ: kể, thực, đáng.
b) – Nghĩa sự việc: hai người đều chọn nhầm nghề.
– Nghĩa tình thái: sự phỏng đoán về sự việc chưa chắc chắn qua từ “có lẽ”.
c) Có hai sự việc và hai nghĩa tình thái
– Sự việc thứ nhất: “họ cũng phân vân như mình” .
– Nghĩa tình thái: sự việc này được phỏng đoán một cách chưa chắc chắn.
– Sự việc thứ hai: “mình cũng không biết con gái mình hư hay không”.
– Nghĩa tình thái: Người nói muốn nhấn mạnh bằng các từ chính, ngay, đến.
Bài 3. Chọn từ ngữ thích hợp nhất có thể điền vào chỗ trống để câu sau thể hiện đúng hai thành phần: nghĩa sự việc và nghĩa hình thái.
Một kẻ biết kính mến khí phách, một kẻ biết tiếc, biết trọng người có tài, (…) không phải là kẻ xấu hay là vô tình.
(Nguyễn Tuân, Chữ người tử tù)
a) hình như
b) có thể
c) như
d) lẽ nào
e) họa chăng
Trả lời:
Để chọn được từ thích hợp với phần để trống trong câu: ”Một kẻ biết kính mến khí phách, một kẻ biết tiếc, biết trọng người có tài,… không phải là kẻ xấu hay là vô tình”, cần chú ý đến sự phù hợp với phần nghĩa sự việc: nói đến một người có nhiều phẩm chất tốt (biết kính mến khí phách, biết tiếc, biết trọng người có tài) thì không phải là người xấu. Phù hợp với phần nghĩa sự việc ấy, chỉ có thể là tình thái từ mang tính khẳng định mạnh mẽ, vì thế nên cần chọn từ hẳn.
(HTTPS://BAIVIET.ORG)
