Soạn bài Mây và sóng trang 86 – 88 SGK ngữ văn lớp 9 tập 2. Để học tốt hơn danh sách các bài tập trong bài Mây và sóng – R.Ta-go, sau đây là hướng dẫn soạn bài và giải bài tập đầy đủ, ngắn gọn và chi tiết nhất.
MÂY VÀ SÓNG
Mẹ ơi, trên mây có người gọi con:
“Bọn tớ chơi từ khi thức dậy cho đến lúc chiều tà. Bọn tớ chơi với bình minh vàng, bọn tớ chơi với vầng trăng bạc”.
Con hỏi: “Nhưng làm thế nào mình lên đó được?”.
Họ đáp: “Hãy đến nơi tận cùng trái đất, đưa tay lên trời, cậu sẽ được nhấc bổng lên tận tầng mây”.
“Mẹ mình đang đợi ở nhà” – con bảo – “Làm sao có thể rời mẹ mà đến được?”.
Thế là họ mỉm cười bay đi.
Nhưng con biết có trò chơi thú vị hơn, mẹ ạ.
Con là mây và mẹ sẽ là trăng.
Hai bàn tay con ôm lấy mẹ, và mái nhà ta sẽ là bầu trời xanh thẳm.
Trong sóng có người gọi con:
“Bọn tớ ca hát từ sáng sớm cho đến hoàng hôn. Bọn tớ ngao du nơi này nơi nọ mà không biết từng đến nơi nao”.
Con hỏi: “Nhưng làm thế nào mình ra ngoài đó được?”.
Họ nói: “Hãy đến rìa biển cả, nhắm nghiền mắt lại, cậu sẽ được làn sóng nâng đi”.
Con bảo: “Buổi chiều mẹ luôn muốn mình ở nhà, làm sao có thể rời mẹ mà đi được?”.
Thế là họ mỉm cười, nhảy múa lướt qua.
Nhưng con biết trò chơi khác hay hơn.
Con là sóng và mẹ sẽ là bến bờ kì lạ,
Con lăn, lăn, lăn mãi rồi sẽ cười vang vỡ tan lòng mẹ.
Và không ai trên thế gian này biết mẹ con ta ở chốn nào.
(R. Ta – go(*), Nguyễn Khắc Phi dịch,
có tham khảo bản dịch của Đào Xuân Quý, Thơ Ta-go,
NXB Văn hoá – Thông tin, Hà Nội, 2000)
Chú thích:
(*) Ra-bin-đra-nát Ta-go (1861 – 1941) là nhà thơ hiện đại lớn nhất của Ấn Độ, sinh ở Can-cút-ta, bang ben-gan, trong một gia đình qúy tộc. Ta-go làm thơ từ rất sớm và cũng tham gia các hoạt động chính trị và xã hội. Năm 1929, Ta-go ghé thăm Sài Gòn và đã để lại một ấn tượng sâu sắc trong lòng những người dân Việt Nam mến mộ ông. Ta-go đã để lại một gia tài văn hóa nghệ thuật đồ sộ: 52 tập thơ, 42 vở kịch, 12 bộ tiểu thuyết, khoảng một trăm truyện ngắn, rất nhiều bút kí, luận văn, diễn văn, thư tín,… trên 1500 bức họa và một số lượng ca khúc cực lớn.
Với tập Thơ Dâng, ông là nhà văn đầu tiên của Châu Á được nhận giải thưởng No-ben về văn học (1913). Thơ Ta-go thể hiện tinh thần dân tộc và dân chủ sâu sắc, tinh thần nhân văn cao cả và tính chất trữ tình triết lí nồng đượm. Thơ ông sử dụng rất thành công những hình ảnh thiên nhiên mang ý nghĩa tượng trưng, những hình thức liên tưởng so sánh và thủ pháp trùng điệp.
Mây và sóng vốn được viết bằng tiếng Ben-gan, in trong tập thơ Si-su (Trẻ thơ), xuất bản năm 1909 và được chính Ta-go dịch ra tiếng Anh, in trong tập Trăng non, xuất bản năm 1915.
Hướng dẫn soạn bài – Mây và sóng
I. Bố cục
Bài thơ có bố cục hai phần với cấu trúc tương tự nhau (câu chuyện của người con với những người bạn thiên nhiên -> trò chơi do người con nghĩ ra)
– Phần 1 (từ đầu đến “bầu trời xanh thẳm”): Câu chuyện tưởng tượng giữa em bé và những người sống trên mây và trò chơi mà người con nghĩ ra.
– Phần 2 (những câu thơ còn lại): Câu chuyện tưởng tượng giữa em bé và những người sống trong sóng cùng trò chơi mà người con nghĩ ra.
II. Hướng dẫn soạn bài Mây và sóng – R.Ta-go
Giải câu 1 (Trang 88 SGK ngữ văn 9 tập 2)
Lời nói của em bé gồm hai phần có nhiều nét giống nhau.
a) Giả thiết không có phần thứ hai thì ý thơ có được trọn vẹn và đầy đủ không?
b) Hãy chỉ ra những điểm giống nhau và khác nhau (về số dòng thơ, về cách xây dựng hình ảnh, về cách tổ chức khổ thơ,…) giữa hai phần và phân tích tác dụng của những chỗ giống nhau và khác nhau ấy trong việc thể hiện chủ đề của bài thơ.
Trả lời:
a) Giữa hai phần của bài thơ :
– Giống : kết cấu, số dòng thơ, cách xây dựng hình ảnh đều theo trình tự thuật lại lời rủ rê, lời từ chối và sự tưởng tượng sáng tạo trò chơi.
– Khác về ý và lời giữa phần 1 – phần 2 :
+ Đối tượng : mây – sóng.
+ Trò chơi : con là mây và mẹ là trăng – con là sóng và mẹ là bến bờ kì lạ.
+ Không gian : trên trời – dưới biển.
-> Tác dụng : Tạo sự trùng điệp, nâng cao, làm nổi bật chủ đề – Tình mẹ con.
b) Phần thứ hai cho ý thơ trọn vẹn hơn, tác động trùng điệp, hô ứng, khẳng định những tình cảm đã được thể hiện trong thử thách thứ nhất.
Giải câu 2 (Trang 88 SGK ngữ văn 9 tập 2)
Xác định vị trí của dòng thơ “Con hỏi:…” ở mỗi phần.
(Gợi ý: Hãy lí giải vì sao em bé chưa từ chối ngay lời mời gọi của những người sống “trên mây” và những người sống “trong sóng”.)
Trả lời:
Trong cả hai lần, khi những người bạn đến rủ rê, chú bé đều hỏi lại:
“Con hỏi: Nhưng làm thế nào mình lên đó được?”.
“Con hỏi: Nhưng làm thế nào mình ra ngoài đó được?”.
Hỏi và được nghe trả lời, hướng dẫn chu đáo. Chi tiết này chứng tỏ tính xác thực, hấp dẫn của bài thơ. Trẻ con nào mà chẳng ham chơi. Khi nghe những lời mời gọi, lần nào chú bé cũng tỏ ra băn khoăn. Mặc dù vậy, tình yêu mẹ vẫn luôn chiến thắng. Chỉ cần nghĩ đến việc mẹ đang đợi ở nhà, mẹ không muốn chú đi chơi, chú bé đã nhất định từ chối những lời rủ rê dù những trò chơi ấy hấp dẫn đến đâu chăng nữa.
Giải câu 3 (Trang 88 SGK ngữ văn 9 tập 2)
Hãy so sánh những cuộc vui chơi của những người “trên mây” và “trong sóng” giữa thế giới tự nhiên và những trò chơi của ‘mây và sóng” do em bé tạo ra. Sự giống nhau cũng như sự khác nhau giữa các cuộc chơi đó nói lên điều gì?
Trả lời:
Có thể nhận thấy những trò chơi chú bé sáng tạo ra không có gì đặc biệt:
– “Con là mây và mẹ sẽ là trăng
Hai bàn tay con ôm lấy mẹ, và mái nhà ta là bầu trời xanh thẳm”.
– “Con là sóng và mẹ sẽ là bến bờ kỳ lạ
Con lăn, lăn mãi rồi sẽ cười vang vỡ tan vào lòng mẹ”.
Thậm chí có thể coi đó không phải là những trò chơi đúng nghĩa. Nhưng có sao đâu, điều quan trọng nhất đối với chú bé là luôn được ở bên cạnh mẹ, có thể biểu hiện tình yêu đối với mẹ. “Hai bàn tay con ôm lấy mẹ”, “Con lăn, lăn mãi rồi sẽ cười vang vỡ tan vào lòng mẹ”. Quả là những trò chơi thật kỳ lạ, chúng cho thấy tình cảm mẹ con nồng ấm, thân thiết đến mức nào.
Giải câu 4 (Trang 88 SGK ngữ văn 9 tập 2)
Hãy chỉ ra những thành công về mặt nghệ thuật của bài thơ trong việc xây dựng các hình ảnh thiên nhiên (chú ý các hình ảnh mây, trăng, sóng, bờ biển).
Trả lời:
Mây, trăng, sóng, bờ biển, bầu trời… là những hình ảnh đẹp do thiên nhiên ban tặng. Nhưng ai là người đang đến rủ chú bé đi chơi? “Trong mây có người gọi con”, “Trên sóng có người gọi con”… Thực ra đó chỉ là những âm thanh do chú bé tưởng tượng ra. Trên mây là tiếng của mây, trong sóng là tiếng của sóng. Hai hình ảnh đó có thể coi là biểu tượng của cuộc sống rộn rã, cuốn hút xung quanh, có sức cuốn hút kì lạ đối với mỗi con người, đặc biệt là với một chú bé. Đó là những hình ảnh ẩn dụ.
Giải câu 5 (Trang 88 SGK ngữ văn 9 tập 2)
Phân tích ý nghĩa câu thơ “Con lăn, lăn, lăn mãi… ở chốn nào”.
Trả lời:
“Và không ai trên thế gian này biết mẹ con ta đang ở đâu”
Yêu mẹ, chú bé đã bày ra những trò chơi mà người tham gia chỉ là hai mẹ con. Đây không đơn giản là một ước muốn biệt lập, tách rời cuộc sống xung quanh mà là một tình yêu vô cùng sâu sắc, đằm thắm của chú bé đối với mẹ. Tình yêu ấy vượt lên trên cả những thú vui hằng ngày, thậm chí mãnh liệt đến mức lấn át tất cả những mối quan hệ khác. Chỉ cần hai mẹ con là đủ.
Giải câu 6 (Trang 88 SGK ngữ văn 9 tập 2)
Ngoài ý nghĩa ca ngợi tình mẹ con, bài thơ còn có thể gợi cho ta suy ngẫm thêm điều gì nữa?
Trả lời:
Ngoài ý nghĩa ca ngợi tình mẹ con, bài thơ gợi cho ta nhiều suy ngẫm:
– Con người trong cuộc sống thường gặp những cám dỗ (nhất là với một đứa trẻ). Muốn khước từ chúng, cần có những điểm tựa vững chắc, trong đó tình mẫu tử là điểm tựa vững chắc nhất.
– Hạnh phúc không phải là điều gì bí ẩn. Hạnh phúc ở ngay trên trần thế, do chính con người tạo dựng nên…
Ý nghĩa – Nhận xét
– Về nội dung: Học sinh cảm nhận được một cách thấm thía tình mẹ con thiêng liêng qua lời thủ thỉ của em bé với mẹ về những cuộc đối thoại tưởng tượng giữa em với những người sống trên mây và sóng.
– Về kĩ năng: Học sinh biết cách phân tích một bài thơ mang hình thức mới mẻ: hình thức đối thoại lồng trong lời kể của nhân vật như bài thơ “Mây và sóng”.
Tham khảo thêm cách soạn khác bài Mây và sóng
Câu 1. Lời nói của em bé gồm hai phần có nhiều nét giống nhau.
a) Giả thiết không có phần thứ hai thì ý thơ có được trọn vẹn và đầy đủ không?
b) Hãy chỉ ra những điểm giống nhau và khác nhau (về số dòng thơ, về cách xây dựng hình ảnh, về cách tổ chức khổ thơ,…) giữa hai phần và phân tích tác dụng của những chỗ giống nhau và khác nhau ấy trong việc thể hiện chủ đề của bài thơ.
Trả lời:
Văn bản gồm 2 phần, mỗi phần lại có cấu trúc giống nhau:
– Ban đầu là thuật lại lời rủ rê
– Tiếp đến thuật lại lời từ chối và lý do từ chối.
– Cuối cùng là những trò chơi do em bé sáng tạo.
Thoạt nhìn, tưởng như đó là hai đoạn thơ độc lập bởi đoạn nào cũng đủ ý, diễn tả trọn vẹn một sự việc xảy ra giữa em bé và thiên nhiên bè bạn.
Nhưng mỗi tác phẩm văn học là một cấu trúc thống nhất. Việc tác giả lặp đi lặp lại một kiểu cấu trúc, một ý tưởng phải có lý do. Điều này có thể giải thích: đã là trẻ con ai chẳng ham chơi. Những trò chơi của bạn bè có sức hấp dẫn.
Với lần rủ thứ nhất, vì chú luôn yêu mẹ và nghĩ đến việc mẹ đang đợi chú ở nhà và từ chối.
Lần thứ hai, bạn bè lại đến rủ đi chơi. Cũng như lần trước, chú lại băn khoăn. Nhưng một lần nữa chú bé lại từ chối vì lòng yêu mẹ: “Buổi chiều mẹ luôn muốn mình ở nhà…”
Thử thách càng và càng nhiều thì tình yêu dành cho mẹ của chú bé lại càng được chứng minh, được củng cố. Khổ thơ thứ hai có tác động trùng điệp, hô ứng, khẳng định những tình cảm đã được thể hiện trong thử thách thứ nhất. Bởi vậy, không thể bỏ khổ thơ thứ hai đi được.
Câu 2. Xác định vị trí của dòng thơ “Con hỏi:…” ở mỗi phần.
(Gợi ý: Hãy lí giải vì sao em bé chưa từ chối ngay lời mời gọi của những người sống “trên mây” và những người sống “trong sóng”.)
Trả lời:
Cả hai lần được bạn đến rủ đi chơi, chú bé đều hỏi lại:
“Con hỏi: Nhưng làm thế nào mình lên đó được?”
“Con hỏi: Nhưng làm thế nào mình ra ngoài đó được?”
Lần nào chú bé cũng nhận được câu trả lời và hướng dẫn chu đáo. Trẻ con nào mà chẳng ham chơi, lần nào chú bé cũng tỏ ra băn khoăn. Tuy nhiên cuối cùng, tình yêu dành cho mẹ vẫn luôn chiến thắng. Chỉ cần nghĩ đến việc mẹ đang đợi ở nhà, mẹ không muốn chú đi chơi, chú bé đã nhất định từ chối những lời mời gọi cho dù chúng có hấp dẫn đến đâu đi chăng nữa.
Câu 3. Hãy so sánh những cuộc vui chơi của những người “trên mây” và “trong sóng” giữa thế giới tự nhiên và những trò chơi của ‘mây và sóng” do em bé tạo ra. Sự giống nhau cũng như sự khác nhau giữa các cuộc chơi đó nói lên điều gì?
Trả lời:
So sánh những cuộc vui chơi của người “trên mây” và người “trong sóng”:
Đó đều là những cuộc vui từ sáng sớm đến chiều muộn, chơi với thiên nhiên, thế giới kì diệu, rực rỡ sắc màu và những trò chơi vô cùng thú vị.
-> Nói lên sức mạnh của tình mẫu tử. Tấm lòng mẹ bao la như “bến bờ kì lạ”, tình mẹ con gắn bó như mây – trăng, biển – bờ, tình cảm ấy đã lên kích cỡ vũ trụ, thiêng liêng, bất diệt.
Câu 4. Hãy chỉ ra những thành công về mặt nghệ thuật của bài thơ trong việc xây dựng các hình ảnh thiên nhiên (chú ý các hình ảnh mây, trăng, sóng, bờ biển).
Trả lời:
Thành công nghệ thuật bài thơ trong xây dựng hình ảnh thiên nhiên :
Mây, trăng, sóng, bờ, bầu trời… vốn đã là những hình ảnh thiên nhiên thơ mộng, chúng đều do trí tưởng tượng của em bé tạo ra nên càng lung linh kì ảo. Chúng cũng là những hình ảnh ẩn dụ cho cuộc sống rộn rã, cuốn hút xung quanh.
Câu 5. Phân tích ý nghĩa câu thơ “Con lăn, lăn, lăn mãi… ở chốn nào”.
Trả lời:
Ý nghĩa câu thơ “Con lăn, lăn, lăn mãi…ở chốn nào” : Lòng mẹ bao la luôn sẵn sàng đón tiếp con. “Mẹ con ta” ở khắp mọi nơi, không ai tách rời được cũng là tình mẫu tử ở khắp mọi nơi, thiêng liêng, bất diệt.
Câu 6*. Ngoài ý nghĩa ca ngợi tình mẹ con, bài thơ còn có thể gợi cho ta suy ngẫm thêm điều gì nữa?
Trả lời:
Ngoài ca ngợi tình mẹ con, bài thơ còn gợi suy ngẫm :
– Những cám dỗ cuộc đời là vô vàn, muốn khước từ chúng cần phải có điểm tựa vững chắc, tình cảm gia đình, tình mẫu tử chính là điểm tựa ấy.
– Hạnh phúc không xa xôi bí ẩn, nó ở quanh ta, do chúng ta tạo nên.
(HTTPS://BAIVIET.ORG)
Leave a Comment