Soạn bài Lựa chọn trật tự từ trong câu (luyện tập) trang 122 – 124 SGK ngữ văn lớp 8 tập 2. Để học tốt hơn danh sách các bài tập trong bài Lựa chọn trật tự từ trong câu (luyện tập), sau đây là hướng dẫn soạn bài và giải bài tập đầy đủ, ngắn gọn và chi tiết nhất.
Hướng dẫn soạn bài – Lựa chọn trật tự từ trong câu (luyện tập)
Giải câu 1 (Trang 122 SGK ngữ văn 8 tập 2)
Trật tự các từ và cụm từ in đậm dưới đây thể hiện mối quan hệ giữa những hoạt động và trạng thái mà chúng biểu thị như thế nào?
a) Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm sao những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
(Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta)
b) Gần đến ngày giỗ đầu thầy tôi, mẹ tôi ở Thanh Hóa vẫn chưa về. Trong đó nghe đâu mẹ tôi đi bán bóng đèn và những phiên chợ chính còn bán cả vàng hương nữa.
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
Trả lời:
a) Trật tự từ trong câu trên thể hiện thứ tự trước sau của công việc cần phải làm.
– Tầm quan trọng của sự việc.
b) Trật tự từ trong câu thể hiện:
– Việc làm thường xuyên và là việc chính xếp trước: bán bóng đèn.
– Việc làm không thường xuyên, việc phụ xếp sau: bán cả vàng hương.
Giải câu 2 (Trang 122, 123 SGK ngữ văn 8 tập 2)
Vì sao các cụm từ in đậm dưới đây được đặt ở đầu câu?
a) Cùng lắm, nó có giở quẻ, hắn cũng chỉ đến đi ở tù. Ở tù thì hắn coi là thường.
(Nam Cao, Lão Hạc)
b) Nguyễn Tuân có một kho từ vựng hết sức phong phú mà ông đã cần cù tích lũy. Vốn từ vựng ấy, trước Cách mạng tháng Tám, ông thường dùng để chơi ngông với đời.
(Theo Nguyễn Đăng Mạnh,
Nhà văn Việt Nam hiện đại – Chân dung và phong cách)
c) Việc đến tai em bé con nhà thợ cày, em liền bảo cha:
– Chả mấy khi được lộc vua ban, cha cứ thưa với làng giết thịt hai con trâu và đồ hai thúng gạo nếp để mọi người ăn một bữa cho sướng miệng. Còn một trâu và một thúng gạo, ta sẽ xin làng làm phí tốn cho cha con ta trẩy kinh lo liệu việc đó.
(Em bé thông minh)
d) Một thời đại vừa chẵn mười năm.
Trong mười năm ấy, thơ mới đã tranh đấu gắt gao với thơ cũ, một bên giành quyền sống, một bên giữ quyền sống (in đậm: trong mười năm ấy). Cuộc tranh đấu kéo dài cho đến ngày thơ mới toàn thắng. Trong sự thắng lợi ấy, cũng có công những người tả xung hữu đột nơi chiến trường, nhưng trước hết là công những nhà thơ mới.
(Hoài Thanh – Hoài Chân, Một thời đại trong thi ca)
Trả lời:
a) Cụm từ in đậm “Ở tù” được đặt đầu câu: nhấn mạnh vào sự thờ ơ, bất cần của Chí Phèo.
b) Cụm từ “Vốn từ vựng ấy” được đặt đầu câu nhằm tạo sự liên kết giữa câu trước với câu sau.
c) Cụm từ “Còn một trâu và một thúng gạo” là sự lặp lại tạo sự liên kết giữa hai câu trong một đoạn văn.
d) Cụm từ “Trong mười năm ấy” và “trong sự thắng lợi ấy” nhằm tạo sự liên kết giữa các câu trong đoạn.
Giải câu 3 (Trang 123 SGK ngữ văn 8 tập 2)
Phân tích hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong những câu in đậm dưới đây:
a)
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miêng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
(Bà Huyện Thanh Quan, Qua Đèo Ngang)
b)
Rất đẹp hình anh lúc nắng chiều
Bóng dài lên đỉnh dốc cheo leo
Núi không đè nổi vai vươn tới
Lá ngụy trang reo với gió đèo…
(Tố Hữu, Lên Tây Bắc)
Trả lời:
a) Bài thơ Qua Đèo Ngang tác giả bà Huyện Thanh Quan có sử dụng cấu trúc đảo ngữ để làm nổi bật cảnh vật, con người và nhấn mạnh tình cảm của nữ nhà thơ khi đứng ở Đèo Ngang.
b) Nhấn mạnh hình tượng rực rỡ, tươi sáng của anh bộ đội Cụ Hồ trong cảnh nắng chiều của núi rừng Tây Bắc.
Giải câu 4 (Trang 123, 124 SGK ngữ văn 8 tập 2)
Các câu (a) và (b) sau đây có gì khác nhau? Chọn câu thích hợp điền vào chỗ trống trong đoạn văn bên dưới.
a) Tôi thấy một anh Bọ Ngựa trịnh trọng tiến vào.
b) Tôi thấy trịnh trọng tiến vào một anh Bọ Ngựa.
Bỗng mấy chú Châu Chấu Ma đang nhảy nhót khoe tài quanh các nàng Cào Cào, vội né giạt về một bên. Rồi trong cửa hàng chợt im tiếng ồn ào. /…/ Người ngợm anh Bọ Ngựa này cũng bình thường thôi, nhưng chưa hiểu sao anh là ra lối quan dạng đến thế, anh đi cứ chân nhấc từng bước cao ngang đầu gối kiểu bước chân ngỗng, cách thức rất ta đây kẻ giờ và hách dịch.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
Trả lời:
Câu (a) chỉ đơn thuần chỉ là kể chuyện, không nhấn mạnh vào bất kì một từ ngữ nào nên chủ yếu kể về một sự việc được chứng kiến.
Câu (b) có đảo “trịnh trọng” lên trước chủ ngữ nên bộ phận này được nhấn mạnh vì thế câu này không phải chỉ chú ý đến sự việc được kể mà còn chú ý nhấn mạnh thái độ xuất hiện của đối tượng trong lời kể.
Giải câu 5 (Trang 124 SGK ngữ văn 8 tập 2)
Dưới đây là đoạn kết bài Cây tre Việt Nam của Thép Mới (Ngữ văn 6, tập hai, tr. 95). Hãy liệt kê các khả năng sắp xếp trật tự từ trong bộ phận câu in đậm. Đối chiếu đoạn kết với dàn ý của bài văn và cho biết vì sao tác giả lựa chọn trật tự từ như ở đây.
Cây tre Việt Nam ! Cây tre xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, thủy chung, can đảm. Cây tre mang những đức tính của người hiền là tượng trưng cao quý của dân tộc Việt Nam.
Trả lời:
Sở dĩ tác giả sắp xếp trật tự từ theo trình tự xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, thủy chung, can đảm là vì:
– Phản ánh những phẩm chất đáng quý của cây tre Việt Nam theo đúng với trình tự đã được tác giả viết trong văn bản của mình.
– Đi từ phẩm chất bên ngoài, hình thức dễ thấy vào phẩm chất bên trong tiềm tàng.
Giải câu 6 (Trang 124 SGK ngữ văn 8 tập 2)
Viết một đoạn văn ngắn về một trong các đề tài sau đây:
a) Lợi ích của đi bộ đối với sức khỏe.
b) Lợi ích của đi bộ đối với việc mở rộng hiểu biết thực tế.
Giải thích cách sắp xếp trật tự từ ở một câu trong đoạn văn đã viết.
Trả lời:
a) Lợi ích của đi bộ với sức khỏe
Đi bộ rất có ích cho sức khỏe. Đi bộ sẽ khiến cơ bắp dẻo dai, hệ hô hấp được cải thiện. Đi bộ cũng như một hình thức thể dục giúp cơ thể khỏe mạnh hơn, khí huyết lưu thông. Đi bộ khiến mồ hôi thoát ra còn có tác dụng giảm cân, giải độc. Như vậy cần đi bộ thường xuyên vào sáng sớm hoặc buổi tối để tăng cường sức khỏe, rèn luyện thể lực.
b) Lợi ích của đi bộ với việc mở rộng hiểu biết thực tế
Đi bộ không chỉ có ích cho sức khỏe mà còn giúp ta mở rộng hiểu biết thực tế. Đi bộ sẽ giúp chúng ta tiếp xúc với thiên nhiên, con người một cách kĩ càng, tỉ mỉ hơn, như vậy chúng ta sẽ có hiểu biết sâu hơn. Đi bộ khiến chúng ta có thời gian dừng lại bất cứ đâu mà ta thích, tìm hiểu bất cứ thứ gì chúng ta thấy thú vị. Đi bộ mất thời gian khiến chúng ta có thể suy nghĩ được nhiều hơn, đưa ra những đánh giá, chiêm nghiệm chính xác hơn về cuộc sống. Như vậy đi bộ sẽ giúp chúng ta có thêm hiểu biết về thực tế.
⇒ Cách sử dụng từ ngữ trong cả 2 đoạn văn trên: Đặt từ “đi bộ” lên đầu câu tạo nên những câu cùng cấu trúc cú pháp, nhấn mạnh vào vấn đề định nói.
Tham khảo thêm cách soạn khác bài Lựa chọn trật tự từ trong câu (tiếp theo)
Câu 1. Trật tự các từ và cụm từ in đậm dưới đây thể hiện mối quan hệ giữa những hoạt động và trạng thái mà chúng biểu thị như thế nào?
a) Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm sao những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
(Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta)
b) Gần đến ngày giỗ đầu thầy tôi, mẹ tôi ở Thanh Hóa vẫn chưa về. Trong đó nghe đâu mẹ tôi đi bán bóng đèn và những phiên chợ chính còn bán cả vàng hương nữa.
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
Trả lời:
a) Trật tự liệt kê được tác giả sắp xếp theo:
– Thứ tự trước sau của các khâu trong công tác vận động quần chúng: đầu tiên phải giải thích cho quần chúng hiểu, rồi tuyên truyền để quần chúng hưởng ứng, tổ chức cho quần chúng làm, lãnh đạo cho quần chúng làm đúng.
– Tầm quan trọng của sự việc
b) Trật từ từ của các hoạt động trong đoạn văn này lại được sắp xếp theo trật tự chính – phụ của công việc hàng ngày mà mẹ chú bé Hồng làm.
– Việc chính là bán bóng đèn được xếp lên trước
– Việc phụ là bán vàng hương (chỉ vào những phiên chợ chính) được xếp sau.
Câu 2. Vì sao các cụm từ in đậm dưới đây được đặt ở đầu câu?
a) Cùng lắm, nó có giở quẻ, hắn cũng chỉ đến đi ở tù. Ở tù thì hắn coi là thường.
(Nam Cao, Lão Hạc)
b) Nguyễn Tuân có một kho từ vựng hết sức phong phú mà ông đã cần cù tích lũy. Vốn từ vựng ấy, trước Cách mạng tháng Tám, ông thường dùng để chơi ngông với đời.
(Theo Nguyễn Đăng Mạnh,
Nhà văn Việt Nam hiện đại – Chân dung và phong cách)
c) Việc đến tai em bé con nhà thợ cày, em liền bảo cha:
– Chả mấy khi được lộc vua ban, cha cứ thưa với làng giết thịt hai con trâu và đồ hai thúng gạo nếp để mọi người ăn một bữa cho sướng miệng. Còn một trâu và một thúng gạo, ta sẽ xin làng làm phí tốn cho cha con ta trẩy kinh lo liệu việc đó.
(Em bé thông minh)
d) Một thời đại vừa chẵn mười năm.
Trong mười năm ấy, thơ mới đã tranh đấu gắt gao với thơ cũ, một bên giành quyền sống, một bên giữ quyền sống (in đậm: trong mười năm ấy). Cuộc tranh đấu kéo dài cho đến ngày thơ mới toàn thắng. Trong sự thắng lợi ấy, cũng có công những người tả xung hữu đột nơi chiến trường, nhưng trước hết là công những nhà thơ mới.
(Hoài Thanh – Hoài Chân, Một thời đại trong thi ca)
Trả lời:
Trong tất cả những trường hợp đã cho, cụm từ in đậm được đặt ngay ở đầu câu là để liên kết với những câu trước đó (liên kết bằng cách lặp).
Câu 3. Phân tích hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong những câu in đậm dưới đây:
a)
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miêng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
(Bà Huyện Thanh Quan, Qua Đèo Ngang)
b)
Rất đẹp hình anh lúc nắng chiều
Bóng dài lên đỉnh dốc cheo leo
Núi không đè nổi vai vươn tới
Lá ngụy trang reo với gió đèo…
(Tố Hữu, Lên Tây Bắc)
Trả lời:
a) Việc đảo trật tự từ trong hai câu ba và bốn của bài thơ nhằm nhấn mạnh sự vắng vẻ, hoan sơ của cảnh Đèo Ngang. Trong khi đó, ở hai câu tiếp, việc đảo trật tự từ hướng vào khắc sâu tâm trạng cô đơn, buồn nhớ của nhân vật trữ tình.
b) Việc đảo trật tự từ trong câu thơ này đã làm hiện lên vẻ đẹp và sự kì vĩ của người lính trong buổi hoàng hôn. Người lính trở thành hình ảnh trung tâm của cảnh buổi chiều trên dốc núi.
Câu 4. Các câu (a) và (b) sau đây có gì khác nhau? Chọn câu thích hợp điền vào chỗ trống trong đoạn văn bên dưới.
a) Tôi thấy một anh Bọ Ngựa trịnh trọng tiến vào.
b) Tôi thấy trịnh trọng tiến vào một anh Bọ Ngựa.
Bỗng mấy chú Châu Chấu Ma đang nhảy nhót khoe tài quanh các nàng Cào Cào, vội né giạt về một bên. Rồi trong cửa hàng chợt im tiếng ồn ào. /…/ Người ngợm anh Bọ Ngựa này cũng bình thường thôi, nhưng chưa hiểu sao anh là ra lối quan dạng đến thế, anh đi cứ chân nhấc từng bước cao ngang đầu gối kiểu bước chân ngỗng, cách thức rất ta đây kẻ giờ và hách dịch.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
Trả lời:
– Hai câu khác nhau ở phần bổ ngữ (phần sau của động từ thấy).
+ Ở câu (a), không nhằm mục đích nhấn mạnh vào bất cứ một từ ngữ nào nên chủ yếu là câu kể về một sự việc đã được chứng kiến.
+ Trong câu (b), vị ngữ được đảo lên trước chủ ngữ, đồng thời tính từ trịnh trọng lại được đặt ngay trước động từ, khiến cho người đọc hình dung được rất rõ cái sự “làm bộ làm tịch” của Bọ Ngựa.
– Điền câu (b) vào chỗ trống là hợp lí hơn vì:
+ Thích hợp với mạch kể của câu đứng trước.
+ Có sự lặp lại các từ ngữ cuối câu đứng trước với đầu câu đứng sau tạo được sự liên kết cho đoạn văn (một anh bọ ngựa – người ngợm anh bọ ngựa này).
+ Từ “trịnh trọng” đứng trước thể hiện được thái độ xuất hiện của đối tượng Bọ Ngựa.
Câu 5. Dưới đây là đoạn kết bài Cây tre Việt Nam của Thép Mới (Ngữ văn 6, tập hai, tr. 95). Hãy liệt kê các khả năng sắp xếp trật tự từ trong bộ phận câu in đậm. Đối chiếu đoạn kết với dàn ý của bài văn và cho biết vì sao tác giả lựa chọn trật tự từ như ở đây.
Cây tre Việt Nam ! Cây tre xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, thủy chung, can đảm. Cây tre mang những đức tính của người hiền là tượng trưng cao quý của dân tộc Việt Nam.
Trả lời:
– Các cách sắp xếp trật tự từ trong câu in đậm:
+ Cây tre xanh, nhũn nhặn, can đảm, thủy chung, ngay thẳng.
+ Cây tre nhũn nhặn, thủy chung, can đảm, ngay thẳng, xanh.
+ Cây tre can đảm, ngay thẳng, xanh, nhũn nhặn, thủy chung.
+…
– Tác giả lựa chọn trật tự “Tre xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, thủy chung, can đảm” vì:
+ Phù hợp với thứ tự các luận điểm của bài, phản ánh được những phẩm chất đáng quý của cây tre đúng thứ tự đã được tác giả viết trong văn bản của mình.
+ Đi từ phẩm chất bên ngoài vào phẩm chất bên trong.
Câu 6. Viết một đoạn văn ngắn về một trong các đề tài sau đây:
a) Lợi ích của đi bộ đối với sức khỏe.
b) Lợi ích của đi bộ đối với việc mở rộng hiểu biết thực tế.
Giải thích cách sắp xếp trật tự từ ở một câu trong đoạn văn đã viết.
Trả lời:
a) Đoạn văn: Lợi ích của đi bộ đối với sức khoẻ:
– Đi bộ rất có lợi cho sức khỏe. Đi bộ làm cho khí huyết lưu thông đầu óc trở nên sảng khoái minh mẫn. Nếu chúng ta đi bộ hằng ngày đều đặn, gân cốt sẽ săn chắc hơn và lại tiêu hao bớt đi những năng lượng dư thừa. Đi bộ nhiều sức lực sẽ dẻo dai hơn, giúp ta học tập và lao động tốt hơn. Vậy nhưng, trong xã hội bận rộn ngày nay, chúng ta ngày càng lười vận động. Và chính việc ngồi nhiều, lười vận động ấy sẽ khiến con người mắc rất nhiều bệnh nguy hiểm như tim mạch, béo phì, huyết áp,…
– Giải thích: Ở câu 2 cụm từ khí huyết lưu thông được đặt lên trước vì đây là cơ sở để dẫn đến đầu óc sảng khoái minh mẫn.
b) Đoạn văn: Lợi ích của đi bộ đôi với việc mở rộng hiểu biết thực tế:
– Đi bộ ta có dịp tiếp xúc trực tiếp với các sự vật cây cỏ, hoa lá chim muông, những thứ mà trước đó ta chỉ thấy trong sách báo hoặc bằng những hình ảnh minh hoạ. Ta có thể tìm hiểu những phong tục tập quán ở các miền quê mà ta đi qua. Đi bộ gặp những lúc trời nắng như đổ lửa, hay cơn mưa ào lạnh giá sẽ giúp ta hiểu hơn sự dãi nắng dầm mưa vất vả của người lao động trong cuộc mưu sinh.
– Cụm từ: “trời nắng như đổ lửa” đứng trước cụm từ “hay cơn mưa ào giá lạnh” có tác dụng hài hoà về mặt ngữ âm.
(HTTPS://BAIVIET.ORG)
Leave a Comment