Soạn bài – Đấu tranh cho một thế giới hòa bình

Soạn bài Đấu tranh cho một thế giới hòa bình trang 17 – 21 SGK ngữ văn lớp 9 tập 1. Để học tốt hơn danh sách các bài tập trong bài Đấu tranh cho một thế giới hòa bình, sau đây là hướng dẫn soạn bài và giải bài tập đầy đủ và chi tiết nhất.

Đấu tranh cho một thế giới hòa bình

[…] Chúng ta đang ở đâu? Hôm nay là ngày 8 – 8 – 1986, hơn 50 000 đầu đạn hạt nhân đã bố trí trên khắp hành tinh. Nói nôm na ra, điều đó có nghĩa là mỗi người, không trừ trẻ con đang ngồi trên một thùng 4 tấn thuốc nổ: tất cả chỗ đó nổ tung lên sẽ làm biến hết thảy, không phải là một lần mà là mười hai lần, mọi dấu vết của sự sống trên trái đất. Nguy cơ ghê gớm đó đang đè nặng lên chúng ta như thanh gươm Đa-mô-clét(1), về lí thuyết có thể tiêu diệt tất cả các hành tinh đang xoay quanh mặt trời, cộng thêm bốn hành tinh nữa, và phá hủy thế thăng bằng của hệ mặt trời. Không có một ngành khoa học hay công nghiệp nào có được những tiến bộ nhanh ghê gớm như ngành công nghiệp hạt nhân kể từ khi nó ra đời cách nay 41 năm, không có một đứa con nào của tài năng con người lại có một tầm quan trọng quyết định đến như vậy đối với vận mệnh thế giới.

Niềm an ủi duy nhất trước tất cả những suy diễn kinh khủng đó là việc nhận thức được rằng việc bảo tồn sự sống trên trái đất ít tốn kém hơn là “dịch hạch”(2) hạt nhân. Chỉ do sự tồn tại của nó không thôi, cái cảnh tận thế tiềm tàng trong các bệ phóng cái chết cũng đã làm tất cả chúng ta mất đi khả năng sống tốt đẹp hơn.

Năm 1981, UNICEF(3) đã định ra một chương trình để giải quyết những vấn đề cấp bách cho 500 triệu trẻ em nghèo khổ nhất trên thế giới. Chương trình này dự kiến cứu trợ về y tế, giáo dục sơ cấp, cải thiện điều kiện vệ sinh, và tiếp tế thực phẩm, nước uống. Nhưng tất cả đã tỏ ra là một giấc mơ không thể thực hiện được, vì tốn kém 100 tỷ đô la. Tuy nhiên số tiền này cũng chỉ gần bằng những chi phí bỏ ra cho 100 máy bay ném bom chiến lược B.1B của Mĩ và cho dưới 7.000 tên lửa vượt đại châu.

Và đây là một ví dụ khác trong lĩnh vực y tế: Giá của 10 chiếc tàu sân bay(4) mang vũ khí hạt nhân kiểu tàu Ni-mít, trong số 15 chiếc mà Hoa kỳ dự định đóng từ nay đến năm 2000, cũng đủ để thực hiện một chương trình phòng bệnh trong cũng 14 năm đó và sẽ bảo vệ cho hơn 1 tỷ người khỏi bệnh sốt rét và cứu hơn 14 triệu trẻ em, riêng cho Châu phi mà thôi.

Một ví dụ trong lĩnh vực tiếp tế thực phẩm: Theo tính toán của FAO(5), năm 1985, người ta thấy trên thế giới có gần 575 triệu người thiếu dinh dưỡng. Số lượng ca-lo trung bình cần thiết cho những người đó chỉ tốn kém không bằng 149 tên lửa MX… Chỉ cần 27 tên lửa MX là đủ trả tiền nông cụ cần thiết cho các nước nghèo để họ có được thực phẩm trong bốn năm tới.
Một ví dụ trong lĩnh vực giáo dục: Chỉ hai chiếc tàu ngầm mang vũ khí hạt nhân là đủ tiền xóa nạn mù chữ cho toàn thế giới. […]

Một nhà tiểu thuyết lớn của thời đại chúng ta đã đặt ra câu hỏi: Phải chăng trái đất của chúng ta chính là địa ngục của các hành tinh khác? Có lẽ sự việc giản đơn hơn nhiều: Nó chỉ là một cái làng nhỏ mà thánh thần đã bỏ quên ở ngoại vi vũ trụ.
Tuy nhiên, ý nghĩ dai dẳng cho rằng trái đất là nơi độc nhất có phép màu của sự sống trong hệ mặt trời, ý nghĩ đó đã đẩy chúng ta tới kết luận này, không thể khác được: Chạy đua vũ trang là đi ngược lại lí trí.

Không những đi ngược lại lí trí con người mà đi ngược lại cả lí trí tự nhiên nữa […]. Từ khi mới nhen nhúm sự sống trên trái đất, đã phải trải qua 380 triệu năm con bướm mới bay được, rồi 180 triệu năm nữa bông hồng mới nở, chỉ để làm đẹp mà thôi. Cũng đã phải trải qua 4 kỉ địa chất(6), con người mới hát được hay hơn chim và mới chết vì yêu. Trong thời đại hoàng kim này của khoa học, trí tụê con người chẳng có gì để tự hào vì đã phát minh ra một biện pháp, chỉ cần bấm nút một cái là đưa cả quá trình vĩ đại và tốn kém đó của hàng bao nhiêu triệu năm trở lại điểm xuất phát của nó.

Chúng ta đến đây để cố gắng chống lại việc đó, đem tiếng nói của chúng ta tham gia vào bản đồng ca của những người đòi hỏi một thế giới không có vũ khí và một cuộc sống hòa bình, công bằng. Nhưng dù cho tai họa có xảy ra thì sự có mặt của chúng ta ở đây cũng không phải là vô ích. […]

Tôi rất khiêm tốn nhưng cũng rất kiên quyết đề nghị mở ra một nhà băng lưu trữ trí nhớ có thể tồn tại được sau thảm họa hạt nhân. Để cho nhân loại tương lai biết rằng một sự sống đã từng tồn tại ở đây, bị chi phối bởi đau khổ và bất công nhưng cũng đã từng biết đến tình yêu và biết hình dung ra hạnh phúc. Để cho nhân loại tương lai hiểu điều đó và làm sao cho ở mọi thời đại, người ta đều biết đến những tên thủ phạm đã gây ra những lo sợ, đau khổ cho chúng ta, đã giả điếc làm ngơ trước những lời khẩn cầu hòa bình, những lời kêu gọi làm cho cuộc sống tốt đẹp hơn, để mọi người biết rằng bằng những phát minh dã man nào, nhân danh những lợi ích ti tiện nào, cuộc sống đó đã bị xoá bỏ khỏi vũ trụ này.

(G.G. Mác-két(*), Thanh gươm Đa-mô-clét bản dịch của N.V.,
báo Văn nghệ, ngày 27 – 9 – 1986)

Chú thích:

(*) Ga-bri-en Gác-xi-a Mác-két, nhà văn Cô-lôm-bi-a, sinh năm 1928, tác giả của nhiều tiểu thuyết và tập truyện ngắn theo khuynh hướng hiện thực huyền ảo, nổi tiếng nhất là tiểu thuyết tăm năm cô đơn (1967). Mác-két được nhận gỉa thưởng Nô-ben về văn học năm 1982.

Tháng 8 năm 1986, nguyên thủ sáu nước Ấn độ, Mê-hi-cô, thụy Điển, Ác-hen-ti-na, Hy lạp, Tan-da-ni-a họp lần thứ hai tại Mê-hi-cô, đã ra một bản tuyên bố chấm dứt chạy đua vũ trang, thủ tiêu vũ khí hạt nh6an để đảm bảo an ninh và hòa bình thế giới. Nhà văn Mác-két được mời tham dự cuộc gặp gỡ này. Văn bản trên trích từ tham luận của ông. Tên biên bản là do người biên soạn đặt.

(1) Thanh gươm Đa-mô-clét (một điển tích lấy từ thần thoại hy lạp): Đa-mô-clét treo thanh gươm ngay phía trên đầu bằng sợi lông đuôi ngựa. Điển tích này chỉ mối nguy cơ đe dọa trực tiếp sự sống của con người.

(2) Dịch hạch: bệnh truyền nhiễm rất nguy hiểm, do một loại vi khuẩn từ bọ chét của chuột đã mắc bệnh truyền sang người; khi thành dịch lây lan rất nhanh, đe dọa tính mạng nhiều người. “Dịch hạch” hạt nhân: vũ khí hạt nhân đe dọa loài người như nguy cơ bệnh dịch hạch (cách nói ẩn dụ).

(3) UNICEF (viết tắt của United Nations International Children’s Emergency Fund): tên thường gọi là Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc.

(4) Tàu sân bay: tàu chiến loại lớn chuyên dùng để chở máy bay, có sân bay để cho máy bay lên xuống.

(5) FAO (viết tắt của Food and Agriculture Organization): tổ chức Lương thực và Nông nghiệp thuộc Liên hợp quốc.

(6) Kỉ địa chất: đơn vị thời gian địa chất, bậc dưới của đại, dài từ hàng triệu đến hàng chục triệu năm.

Hướng dẫn soạn bài – Đấu tranh cho một thế giới hòa bình

I. Tóm tắt

Bài viết Đấu tranh cho một thế giới hòa bình của Mác-két đề cập đến vấn đề mang tính thời sự của toàn nhân loại: nguy cơ chiến tranh hạt nhân đang đe dọa toàn thể loài người và sự sống trên trái đất, cuộc chạy đua vũ trang vô cùng tốn kém đã cướp đi của thế giới nhiều điều kiện để phát triển. Từ đó tác giả đặt ra vấn đề: nhân loại cần phải đấu tranh cho một thế giới hòa bình, ngăn chặn và xóa bỏ nguy cơ chiến tranh hạt nhân.

II. Bố cục

– Phần 1 (từ đầu đến “mất đi khả năng sống tốt đẹp hơn”): Chiến tranh hạt nhân đang có nguy cơ đe dọa ghê gớm đến cuộc sống, sinh mạng của toàn nhân loại.

– Phần 2 (tiếp theo đến “trở lại điểm xuất phát của nó”): Chạy đua vũ trang là vô cùng tốn kém, đi ngược lại lí trí, tước đoạt của thế giới nhiều điều kiện để phát triển.

– Phần 3 (đoạn còn lại): Chống chiến tranh hạt nhân, bảo vệ cuộc sống hòa bình là nhiệm vụ cấp thiết của toàn nhân loại.

III. Hướng dẫn soạn bài Đấu tranh cho một thế giới hòa bình

Giải câu 1 (Trang 20 SGK ngữ văn 9 tập 1)

Hãy nêu luận điểm và hệ thống luận cứ của văn bản.

Trả lời:

Luận điểm và hệ thống luận cứ của văn bản:

– Luận điểm: Nguy cơ chiến tranh hạt nhân đang đe doạ toàn thể loài người và sự sống trên trái đất, vì vậy đấu tranh cho hoà bình, ngăn chặn và xoá bỏ nguy cơ chiến tranh hạt nhân là nhiệm vụ thiết thân và cấp bách của mỗi người, toàn thể loài người.

– Hệ thống luận cứ:

+ Cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân làm mất đi khả năng sống tốt đẹp hơn của toàn thế giới. Dẫn chứng: so sánh giữa chi phí cho các lĩnh vực xã hội, cứu trợ y tế, hỗ trợ phát triển sản xuất lương thực, thực phẩm, giáo dục… với chi phí khổng lồ cho việc chạy đua vũ trang, vũ khí hạt nhân từ đó chứng tỏ tính chất điên cuồng, phi lí của các hoạt động này;

+ Chạy đua vũ trang không những là đi ngược lại lí trí của loài người mà còn đi ngược với quy luật tiến hoá của tự nhiên, phi văn minh, phản lại sự tiến bộ của xã hội loài người;

+ Vì vậy phải chống lại chạy đua vũ trang, đấu tranh vì một thế giới không có vũ khí và một cuộc sống hoà bình, công bằng.

Giải câu 2 (Trang 20 SGK ngữ văn 9 tập 1)

Trong đoạn đầu bài văn, nguy cơ chiến tranh hạt nhân đe dọa loài người và toàn bộ sự sống trên trái đất đã được tác giả chỉ ra rất cụ thể bằng cách lập luận như thế nào?

Trả lời:

Trong đoạn đầu bài văn, nguy cơ chiến tranh hạt nhân đe dọa loài người và sự sống trên trái Đất đã được tác giả chỉ ra rất cụ thể bằng cách lập luận chứng minh. Tác giả mở đầu bài viết bằng việc xác định một mốc thời gian cụ thể và đưa ra số liệu cụ thể đầu đạn hạt nhân với những phép tính đơn giản và rõ ràng. Cách nêu vấn đề trực tiếp và đưa những chứng cứ rất rõ ràng, mạnh mẽ của tác giả đã thu hút người đọc, gây ấn tượng về tính chất hệ trọng của vấn đề đang được nói tới.

Giải câu 3 (Trang 20 SGK ngữ văn 9 tập 1)

Sự tốn kém và tính chất vô lí của cuộc chạy đua vũ trang đã được tác giả chỉ ra bằng những chứng cứ nào?

Trả lời:

Bằng lập luận chặt chẽ, chứng cứ rõ ràng, xác thực, tác giả đã chỉ ra sự tốn kém và tính chất phi lí của chạy đua vũ trang. Cụ thể:

– Lí lẽ: “Chỉ sự tồn tại của nó không thôi, cái cảnh tận thế tiềm tàng trong các bệ phóng cái chết cũng đã làm tất cả chúng ta mất đi khả năng sống tốt đẹp hơn.”

+ Dẫn chứng về chương trình không thực hiện được của UNICEF vì thiếu kinh phí;

+ Dẫn chứng về y tế

+ Dẫn chứng về tiếp tế thực phẩm

+ Dẫn chứng về giáo dục

– Điều quan trọng là: trong mỗi dẫn chứng, tác giả đã đưa ra sự so sánh cụ thể để làm nổi bật tính phi lí của chạy đua vũ trang. Những số liệu cụ thể trong mỗi sự so sánh tự nó có sức thuyết phục mạnh mẽ.

Giải câu 4 (Trang 20 SGK ngữ văn 9 tập 1)

Vì sao có thể nói: Chiến tranh hạt nhân “không những đi ngược lại lí trí của con người mà còn đi ngược lại cả lí trí tự nhiên nữa”? Em có suy nghĩ gì trước lời cảnh báo của nhà văn Mác-két về nguy cơ hủy diệt sự sống và nền văn minh trên trái đất một khi chiến tranh hạt nhân nổ ra?

Trả lời:

Chiến tranh hạt nhân xảy ra sẽ phá huỷ, xoá sạch những thành quả tiến hoá của văn minh loài người cũng như tiến trình tiến hoá của sự sống, tự nhiên trên Trái Đất.

Lời cảnh báo của nhà văn G.Macket đã đặt ra trước toàn thể nhân loại một nhiệm vụ cấp bách. Đó là chúng ta phải đoàn kết, kiên quyết ngăn chặn nguy cơ chiến tranh hạt nhân, đấu tranh cho một thế giới hòa bình.

Giải câu 5 (Trang 20 SGK ngữ văn 9 tập 1)

Theo em, vì sao văn bản này lại được đặt tên là Đấu tranh cho một thế giới hòa bình?

Trả lời:

Văn bản được đặt tên là: Đấu tranh cho một thế giới hòa bình, vì chủ đích của người viết không phải chỉ là chỉ ra mối đe dọa hạt nhân, mà muốn nhấn mạnh vào nhiệm vụ đấu tranh để ngăn chặn nguy cơ ấy. Nhan đề ấy thể hiện luận điểm cơ bản của bài văn, đồng thời như một khẩu hiệu, kêu gọi, hướng nhân loại tới một thái độ đấu tranh tích cực.

Soạn phần luyện tập bài Đấu tranh cho một thế giới hòa bình

Giải câu hỏi – Luyện tập (Trang 21 SGK ngữ văn 9 tập 1)

Phát biểu cảm nghĩ của em sau khi học bài Đấu tranh cho một thế giới hòa bình của nhà văn G.G. Mác-két.

Trả lời:

Bài viết Đấu tranh cho một thế giới hòa bình của nhà văn Mác-két đã gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh đối với chính chúng ta về chiến tranh hạt nhân – điều đang đe dọa trầm trọng đến mạng sống và sự phát triển của toàn nhân loại. Chiến tranh hạt nhân không những ghê gớm như một loại bệnh dịch, có thể quét sạch sự sống trên hành tinh này mà nó còn có thể khiến cho cuộc sống của chúng ta trở về thời kì đồ đá, tiêu diệt hết toàn bộ nền văn minh trong hàng bao nhiêu triệu năm. Bởi vì sự tốn kém của việc chạy đua vũ trang hạt nhân mà chính chúng ta bị tước đi cơ hội phát triển những điều kiện sống tốt đẹp của mình. Số tiền dành cho cuộc chạy đua vũ trang ấy nếu dùng vào các lĩnh vực khác như y tế, thực phẩm, giáo dục thì đã có hơn 500 triệu trẻ em nghèo khổ được sống cuộc sống tốt đẹp hơn, hơn 1 tỉ người và 14 triệu trẻ em khác được bảo vệ tính mạng khỏi bệnh tật,… Bài viết này đã nêu ra những lập luận sắc bén, khiến chúng ta không thể làm ngơ trước mối đe dọa lớn đang đè nặng lên tương lai của loài người, chúng ta phải hành động để bảo vệ một thế giới hòa bình, tốt đẹp không có chiến tranh hạt nhân.

Ý nghĩa – nhận xét

Sau khi học, học sinh nhận thức được vấn đề thời sự cấp bách của con người, của nhân loại và của chính mỗi cá nhân, từ đó các em biết yêu quý và trân trọng cuộc sống các em đang có. Bài học còn hình thành và nuôi dưỡng trong các em tinh thần yêu chuộng hòa bình, một phẩm chất cần có của con người thời đại hôm nay.

Tham khảo thêm cách soạn khác bài Đấu tranh cho một thế giới hòa bình

Câu 1. Hãy nêu luận điểm và hệ thống luận cứ của văn bản.

Trả lời:

Hệ thống luận điểm, luận cứ của văn bản :

– Luận điểm : Sự đe dọa của chiến tranh hạt nhân và kêu gọi nhân loại chống lại hiểm họa đó.

+ Luận cứ 1 : Sức hủy diệt khủng khiếp của chiến tranh hạt nhân trong mọi lĩnh vực (y tế, tiếp tế thực phẩm, giáo dục,…)

+ Luận cứ 2 : Chạy đua vũ trang là đi ngược lại lí trí.

+ Luận cứ 3 : Chúng ta có trách nhiệm đem tiếng nói mình chống lại hạt nhân.

+ Luận cứ 4 : Lên án những thủ phạm đã gây ra điều đau khổ đó.

Câu 2. Trong đoạn đầu bài văn, nguy cơ chiến tranh hạt nhân đe dọa loài người và toàn bộ sự sống trên trái đất đã được tác giả chỉ ra rất cụ thể bằng cách lập luận như thế nào?

Trả lời:

Nguy cơ chiến tranh hạt nhân đe dọa loài người và toàn bộ sự sống trên trái đất đã được tác giả đã chỉ rõ một cách cụ thể qua những lập luận:

– Mở đầu bài viết, tác giả xác định mốc thời gian cụ thể (Hôm nay, ngày 8 – 8 – 1986) và đưa ra số liệu cụ thể (hơn 50.000 đầu đạn hạt nhân đã được bố trí trên khắp hành tinh).

– Tác giả đưa ra những tính toán lí thuyết: kho vũ khí ấy “có thể tiêu diệt tất cả các hành tinh đang xoay quanh mặt trời, cộng thêm bốn hành tinh nữa, và phá hủy thế thăng bằng của hệ mặt trời”; hay đưa ra phép tính đơn giản “Nói nôm na ra, điều đó có nghĩa là mỗi người, không trừ trẻ con, đang ngồi trên một thùng 4 tấn thuốc nổ: tất cả chỗ đó nổ sẽ làm biến hết thảy, không phải là một lần mà là mười hai lần, mọi dấu vết của sự sống trên trái đất”.

– Sử dụng điển tích: dùng hình ảnh thanh gươm Đa – mô – clet để người đọc hình dung một cách cụ thể về nguy cơ chiến tranh đang đe dọa loài người.

Câu 3. Sự tốn kém và tính chất vô lí của cuộc chạy đua vũ trang đã được tác giả chỉ ra bằng những chứng cứ nào?

Trả lời:

– Sự tốn kém và tính chất vô lí của cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân đã được tác giả chỉ rõ ở chỗ: Nó đã cướp đi khả năng sống tốt hơn của loài người trong xã hội ngày nay.

– Dẫn chứng:

+ So sánh về chi phí cần thiết qua các lĩnh vực: y tế, xã hội, giáo dục, tiếp tế thực phẩm…với những chi phí cho việc trang bị vũ trang quân sự.

+ Những số liệu đưa ra có sức thuyết phục mạnh mẽ.

Câu 4. Vì sao có thể nói: Chiến tranh hạt nhân “không những đi ngược lại lí trí của con người mà còn đi ngược lại cả lí trí tự nhiên nữa”? Em có suy nghĩ gì trước lời cảnh báo của nhà văn Mác-két về nguy cơ hủy diệt sự sống và nền văn minh trên trái đất một khi chiến tranh hạt nhân nổ ra?

Trả lời:

– Chiến tranh hạt nhân “không những đi ngược lại lí trí con người mà còn đi ngược lại cả lí trí tự nhiên nữa” vì nó xóa sạch những thành quả tiến hóa của văn minh loài người cũng như tiến trình tiến hóa của sự sống tự nhiên trên Trái Đất.

– Lời cảnh báo của nhà văn đặt ra là nhiệm vụ cho toàn thể nhân loại. Chúng ta phải đoàn kết, đấu tranh xây dựng một thế giới hòa bình không có vũ khí hạt nhân.

Câu 5*. Theo em, vì sao văn bản này lại được đặt tên là Đấu tranh cho một thế giới hòa bình?

Trả lời:

Tác giả đặt tên văn bản là “Đấu tranh cho một thế giới hòa bình” vừa để cho mọi người thấy rõ được sự nguy hiểm của chiến tranh hạt nhân gây ra đồng thời mục đích chính của tác giả là đó là kêu gọi mọi người đấu tranh ngăn chặn chiến tranh hạt nhân cho một thế giới hòa bình. Đây đồng thời là nhiệm vụ, trách nhiệm của mỗi người.

Soạn phần luyện tập bài Đấu tranh cho một thế giới hòa bình trang 21 SGK ngữ văn 9 tập 1

Câu hỏi: Phát biểu cảm nghĩ của em sau khi học bài Đấu tranh cho một thế giới hòa bình của nhà văn G.G. Mác-két.

Trả lời:

Nguy cơ chiến tranh hạt nhân đang đe dọa toàn thể loài người và sự sống trên trái đất. Thay vì ráo riết chạy đua chạy đua vũ trang, tiêu tốn tiền của nhà nước thì các nước hãy tập trung đầu tư vào các cuộc cải cách trên các lĩnh vực về y tế, giáo dục, văn hóa…để làm cho cuộc sống của con người trở nên tốt đẹp và có ý nghĩa. Văn bản Đấu tranh cho một thế giới hòa bình đưa ra được một vấn đề cấp thiết có ý nghĩa nhân loại với sức thuyết phục cao bởi hệ thống lập luận chặt chẽ, dẫn chứng phong phú, xác thực và cả tấm lòng nhiệt thành của tác giả.

Nhận xét – Ý nghĩa:

Với những lập luận chặt chẽ, chứng cứ phong phú, xác thực tác giả cho mọi người thấy rõ nguy cơ chiến tranh đang đe dọa sự sống trên toàn thế giới:

– Cuộc chạy đua vũ trang là vô cùng phi lí cà tốn kém.

– Đấu tranh cho một thế giới hòa bình là nhiệm vụ cấp bách của toàn nhân loại.

(HTTPS://BAIVIET.ORG)