Soạn bài Cô bé bán diêm trang 64 – 68 SGK ngữ văn lớp 8 tập 1, Để học tốt hơn danh sách các bài tập trong bài Cô bé bán diêm sau đây là hướng dẫn soạn bài đầy đủ và chi tiết nhất.
Cô bé bán diêm
(Trích)
(Đêm giao thừa, trời rét mướt. một cô bé bán diêm nhà nghèo, mồ
côi mẹ, đầu trần, chân đi đất, bụng đói, đang dò dẫm trong bóng tối.
Suốt cả ngày em không bán được bao diêm nào…)
Cửa sổ mọi nhà đều sáng rực ánh đèn và trong phố sực nức mùi ngỗng quay. Chả là đêm giao thừa mà! Em tưởng nhớ lại năm xưa, khi bà nội hiền hậu(1) của em còn sống, em cũng được đón giao thừa ở nhà. Nhưng Thần Chết đã đến cướp bà em đi mất, gia sản(2) tiêu tán(3), và gia đình em đã phải lìa ngôi nhà xinh xắn có dây trường xuân(4) bao quanh, nơi em đã sống những ngày đầm ấm, để đến chui rúc trong một xó tối tăm, luôn luôn nghe những lời mắng nhiếc chửi rủa.
Em ngồi nép trong một góc tường, giữa hai ngôi nhà, một cái xây lùi vào vào chút ít.
Em thu đôi chân vào người, nhưng mỗi lúc em càng thấy rét buốt hơn.
Tuy nhiên, em không thể nào về nhà nếu không bán được ít bao diêm, hay không ai bố thí cho một đồng xu nào đem về; nhất định là cha em sẽ đánh em.
Vả lại ở nhà cũng rét thế thôi. Cha con em ở trên gác sát mái nhà, và mặc dầu đã nhét giẻ rách vào các kẽ hở lớn trên vách, gió vẫn thổi rít vào trong nhà. Lúc này đôi bàn tay em đã cứng đờ ra.
Chà! Giá quẹt một que diêm mà sưởi cho đỡ rét một chút nhỉ? Giá em có thể rút một que diêm ra quẹt vào tường(5) mà hơ ngón tay nhỉ? Cuối cùng em đánh liều quẹt một que.
Diêm bén lửa thật là nhạy. Ngọn lửa lúc đầu xanh lam, dần dần biến đi, trắng ra, rực hồng lên quanh que gỗ, sáng chói trông đến vui mắt.
Em hơ đôi tay trên que diêm sáng rực như than hồng. Chà! Ánh sáng kì dị làm sao! Em tưởng chừng như đang ngồi trước một lò sưởi bằng sắt có những hình nổi bằng đồng bóng nhoáng. Trong lò, lửa cháy nom đến vui mắt và tỏa ra hơi nống dịu dàng.
Thật là dễ chịu! Đôi bàn tay em hơ trên ngọn lửa; bên tay cầm diêm, ngón cái nóng bỏng lên. Chà! Khi tuyết phủ kín mặt đất, gió bấc(6) thổi vun vút mà được ngồi hàng giờ như thế, trong đêm đông rét buốt, trước một lò sưởi, thì khoái biết bao!
Em vừa duỗi chân ra sưởi thì lửa vụt tắt, lò sưởi biến mất. Em ngồi đó, tay cầm que diêm đã tàn hẳn. Em bần thần cả người và chợt nghĩ ra rằng cha em đã giao cho em đi bán diêm. Đêm nay về nhà thế nào cũng bị cha mắng.
Em quẹt que diêm thứ hai, diêm cháy và sáng rực lên. Bức tường như biến thành một tấm rèm bằng vải màu. Em nhìn thấu vào tận trong nhà. Bàn ăn đã dọn, khăn trải bàn trắng tinh, trên bàn toàn bát đĩa bằng sứ quý giá, và có cả một con ngỗng quay. Nhưng điều kì diệu nhất là ngỗng ta nhảy ra khỏi đĩa và mang cả dao ăn, phuốc-sét(7) cắm trên lưng, tiến về phía em bé.
Rồi… que diêm vụt tắt; trước mặt em chỉ còn là những bức tường dày đặc và lạnh lẽo.
Thực tế đã thay thế cho mộng tưởng; chẳng có bàn ăn thịnh soạn(8) nào cả, mà chỉ có phố xá vắng teo, lạnh buốt, tuyết phủ trắng xóa, gió bấc vi vu và mấy người khách qua đường quần áo ấm áp vội vã đi đến những nơi hẹn hò, hoàn toàn lãnh đạm(9) với cảnh nghèo khổ của em bé bán diêm.
Em quẹt que diêm thứ ba. Bông em thấy hiện ra một cây thông Nô-en(10). Cây này lớn và trang trí lộng lẫy hơn cây mà em đã được thấy năm ngoái qua cửa kính một nhà buôn giàu có. Hàng ngàn ngọn đèn sáng rực, lấp lánh trên cành lá xanh tươi và rất nhiều bức tranh màu sắc rực rỡ như những bức bày trong các tủ hàng hiện ra trước mắt em bé. Em với đôi tay về phía cây… nhưng diêm tắt. tất cả các ngọn nến bay lên, bay lên mãi rồi biến thành những ngôi sao trên trời.
– Chắc hẳn có ai vừa chết, em bé tự nhủ, vì bà em, người hiền hậu độc nhất đối với em, đã chết từ lâu, trước đây thường nói rằng: “Khi có một vì sao đổi ngôi là có một linh hồn bay lên trời với Thượng đế”.
Em quẹt que diêm nữa vào tường, một ánh sáng xanh tỏa ra xung quanh và em bé nhìn thấy rõ ràng bà em đang mỉm cười với em.
– Bà ơi! Em bé reo lên, cho cháu đi với! Cháu biết rằng diêm tắt thì bà cũng biến đi mất như lò sưởi, ngỗng quay và cây Nô-en ban nãy, nhưng xin bà đừng bỏ cháu ở nơi này; trước kia khi bà chưa về với Thượng đế chí nhân(11), bà cháu ta đã từng sung sướng biết bao! Dạo ấy bà đã từng nhủ cháu rằng nếu cháu ngoan ngoãn, cháu sẽ được gặp lại bà, bà ơi! Cháu van bà, bà xin Thượng đế chí nhân cho cháu về với bà. Chắc Người không từ chối đâu.
Que diêm tắt phụt, và ảo ảnh(12) rực sáng trên khuôn mặt em bé cũng biến mất.
Thế là em quẹt tất cả những que diêm còn lại trong bao. Em muốn níu bà lại! diêm nối nhau chiếu sáng như giữa ban ngày. Chưa bao giờ em thấy bà to lớn và đẹp lão(13) như thế này.
Bà cụ cầm lấy tay em, rồi hai bà cháu bay vụt lên cao, cao mãi, chẳng còn đói rét, đau buồn nào đe dọa họ nữa. họ đã về chầu Thượng đế.
Sáng hôm sau, tuyết vẫn phủ kín mặt đất, nhưng mặt trời lên, trong sáng, chói chang trên bầu trời xanh nhợt. mọi người vui vẻ ra khỏi nhà.
Trong buổi sáng lạnh lẽo ấy, ở một xó tường, người ta thấy một em gái có đôi má hồng và đôi môi đang mỉm cười. em đã chết vì giá rét trong đêm giao thừa.
Ngày mồng một đầu năm hiện lên trên thi thể em bé ngồi giữa những bao diêm, trong đó có một bao đã đốt hết nhẵn. mọi người bảo nhau: “Chắc nó muốn sưởi cho ấm!”, nhưng chẳng ai biết những cái kì diệu em đã trông thấy, nhất là cảnh huy hoàng lúc hai bà cháu bay lên để đón lấy những niềm vui đầu năm.
(An-đéc-xen(*), Truyện An-đéc-xen,
Nguyễn Văn Hải – Vũ Minh Toàn dịch,
NXB Văn Hóa, Hà Nội, 1963)
Chú thích:
(*)An-đéc-xen (1805 – 1875) là nhà văn Đan Mạch nổi tiếng với loại truyện kể cho trẻ em. Nhiều truyện ông biên soạn lại từ truyện cổ tích, nhưng cũng có những truyện do ông hoàn toàn sáng tạo ra. Bạn đọc khắp năm châu quen thuộc với nhiều truyện của ông như Cô bé bán diêm, Bầy chim thiên nga, Nàng tiên cá, Bộ quần áo mới của hoàng đế, Nàng công chúa và hạt đậu,…
Văn bản này trích gần hết truyện ngắn Cô bé bán diêm.
(1) Hiền hậu: hiền lành và tốt bụng.
(2) Gia sản: tài sản của gia đình.
(3) Tiêu tán: mất đi hoàn toàn, tan biến hết, không còn gì.
(4) Trường xuân (cũng có khi gọi là thường xuân): một loại cây leo, bám vào tường gạch, lá rụng dần về mùa đông.
(5) Đây là loại diêm cứ quẹt vào tường hoặc vào vật gì cứng là cháy.
(6) Gió bấc: gió lạnh, thổi từ hướng bắc.
(7) Phuốc-sét: dụng cụ ăn có những cái xiên nhọn dùng để lấy thức ăn.
(8) Thịnh soạn: có nhiều món ăn ngon, sang, được bày tươm tất.
(9) Lãnh đạm: lạnh lùng, thờ ơ.
(10) Cây thông Nô-en: cây thông nhỏ được kết đèn, hoa, dùng để trang trí trong dịp lễ Nô-en và tết dương lịch ở nhiều nước trên thế giới.
(11) Chí nhân: hết sức nhân từ, hiền hậu.
(12) Ảo ảnh: (xem chú thích 17, tr. 20) ở đây là những hình ảnh hiện ra trong mộng tưởng của em bé.
(13) Đẹp lão: đẹp (nói về người già).
Hướng dẫn soạn bài – Cô bé bán diêm
I. Bố cục
Chia làm 3 phần:
– Phần 1 ( từ đầu… cứng đờ ra): Hoàn cảnh đáng thương của cô bé bán diêm
– Phần 2 (tiếp… chầu Thượng đế): Những lần quẹt diêm những mơ ước giản dị hiện ra
– Phần 3 ( còn lại) Cái chết của cô bé bán diêm và thái độ của mọi người.
II. Tóm tắt
Trong đêm giao thừa, trời rét mướt, có một cô bé đầu trần, chân đi đất, bụng đói đang rầu rĩ đi bán diêm trong bóng tối. Cô bé bán diêm ấy đã mồ côi mẹ và cũng đã mất đi người thương yêu em nhất là bà nội. Em không dám về nhà vì sợ bố sẽ đánh em. Vừa lạnh vừa đói, cô bé ngồi nép vào một góc tường rồi khẽ quẹt một que diêm để sưởi ấm. Que diêm thứ nhất cho em có cảm giác ấm áp như ngồi bên lò sưởi. Em vội quẹt que diêm thứ hai, em được thấy một bàn ăn thịnh soạn hiện lên. Rồi em quẹt que diêm thứ ba và được thấy cây thông Nô-en. Quẹt que diêm thứ tư: bà nội hiền từ của em hiện lên đẹp đẽ, gần gũi và phúc hậu biết mấy. Nhưng ảo ảnh đó nhanh chóng tan đi sau sự vụt tắt của que diêm. Em vội vàng quẹt hết cả bao diêm để mong níu bà nội lại. Cô bé bán diêm đã chết trong giá rét khi mơ cùng bà bay lên cao mãi.
III. Hướng dẫn soạn bài Cô bé bán diêm chi tiết
Giải câu 1 (Trang 68 SGK ngữ văn 8 tập 1)
Hãy xác định ba phần của văn bản này nếu lấy việc em bé quẹt những que diêm làm phần trọng tâm. Căn cứ vào đâu để có thể chia phần thứ hai (phần trọng tâm) thành những đoạn nhỏ hơn?
Trả lời:
Văn bản chia làm 3 phần:
– Phần 1 (từ đầu … cứng đờ ra) Hoàn cảnh đáng thương của cô bé bán diêm
– Phần 2 ( tiếp … chầu Thượng đế) những lần quẹt diêm của em bé
– Phần 3 (còn lại): Cái chết của em bé và thái độ của mọi người.
Căn cứ vào những lần quẹt diêm của cô bé để xác định những đoạn nhỏ.
+ Ba lần quẹt đầu tiên ước mơ về lò sưởi, đồ chơi, thức ăn hiện ra.
+ Lần thứ 4, người bà hiện lên hiền hậu
+ lần thứ 5 cô bé quẹt hết số diêm trong hộp để níu giữ hình ảnh người bà.
Giải câu 2 (Trang 68 SGK ngữ văn 8 tập 1)
Qua phần đầu, chúng ta được biết gì về gia cảnh của nhân vật cô bé bán diêm và thời gian, không gian xảy ra câu chuyện? Liệt kê những hình ảnh tương phản (đối lập, đặt gần nhau, làm nổi bật lẫn nhau) được nhà văn sử dụng trong phần này nhằm khắc hoạ nỗi khổ cực của cô bé.
Trả lời:
– Gia cảnh của cô bé bán diêm:
+ Gia cảnh sa sút, mồ côi mẹ, bà ngoại mất
+ Sống với người bố hay mắng nhiếc, chửi rủa, đánh đập trên căn gác sát mái nhà
– Hình ảnh cô bé bán diêm:
+ Đầu trần, chân đất, bụng đói, dò dẫm đường
+ Cả ngày không bán được bao diêm nào
– Thời gian: đêm giao thừa
– Không gian: ngoài đường phố lạnh lẽo, mọi nhà đều sáng rực đèn
+ trong phố sực nức mùi ngỗng quay
– Những hình ảnh đối lập nhằm khắc họa nỗi khổ cực của cô bé:
+ Ngôi nhà xinh đẹp, nơi em sống có cây thường xuân bao quanh >< gác sát mái gió lùa lạnh lẽo
+ Cửa sổ mọi nhà sáng rực, ấm áp >< ngoài đường phố tối, góc tường lạnh lẽo giữa hai ngôi nhà
+ Phố xá sực nức mùi ngỗng quay >< em bé đói rét,bụng đói
= > hình ảnh đối lập làm nổi bật lên tình cảnh thảm thương, tội nghiệp của cô bé, tội nghiệp hơn nữa là bà, mẹ mất, em phải sống với người bố bạo lực.
Giải câu 3 (Trang 68 SGK ngữ văn 8 tập 1)
Chứng minh rằng những mộng tưởng của cô bé qua các lần quẹt diêm (lò sưởi, bàn ăn, cây thông Nô-en, người bà, hai bà cháu bay đi) diễn ra theo thứ tự hợp lí. Trong số các mộng tưởng ấy, điều nào gắn với thực tế, điều nào thuần túy chỉ là mộng tưởng?
Trả lời:
– Mộng tưởng của cô bé bán diêm hiện ra hợp lý với thực tế:
+ Muốn được sưởi ấm và ăn no: lò sưởi, ngỗng quay
+ Khao khát được sum họp gia đình bên cây thông No-el
+ Muốn được vui vẻ bên người bà hiền hậu
+ Cảnh hai bà cháu bay lên trời: thoát khỏi những đau buồn
– Mộng tưởng gắn với thực tế: lò sưởi, ngỗng quay, cây thông
– Mộng tưởng thuần túy là mộng tưởng: gặp lại người bà
-> Những mộng tưởng của cô bé bán diêm cũng là mộng tưởng chung của bất kì đứa trẻ nào cùng cảnh ngộ: muốn ấm no, hạnh phúc bên gia đình.
Giải câu 4 (Trang 68 SGK ngữ văn 8 tập 1)
Phát biểu những cảm nghĩ của em về truyện Cô bé bán diêm nói chung và về đoạn kết của truyện nói riêng.
Trả lời:
Cảm nghĩ về cô bé bán diêm:
– Cô bé có hoàn cảnh đáng thương, tội nghiệp:
+ Sống trong cảnh thiếu thốn về vật chất lẫn tinh thần
+ Phải bươn chải kiếm sống ngay từ khi còn rất nhỏ.
– Ước mơ của em thực tế, giản dị và hồn nhiên:
+ Mơ no ấm, sum vầy bên gia đình
+ Muốn được vui chơi đúng với lứa tuổi của em
– Em bé tội nghiệp chết đói và chết rét ngoài đường
Đoạn kết truyện:
– Cảnh tượng cô bé bán diêm chết vì giá rét nhưng miệng vẫn mỉm cười- đây là sự tưởng tượng của tác giả, giảm bớt sự đau thương.
– Cái chết lúc này là sự cứu rỗi- hai bà cháu bay về chầu Thượng đế.
– Cái kết vừa có sự bi thương, vừa mang màu sắc cổ tích (phản ánh ước mơ, khát vọng được hạnh phúc, ấm no của con người)
Tham khảo thêm cách soạn khác bài Cô bé bán diêm
Câu 1: Hãy xác định ba phần của văn bản này nếu lấy việc em bé quẹt những que diêm làm phần trọng tâm. Căn cứ vào đâu để có thể chia phần thứ hai (phần trọng tâm) thành những đoạn nhỏ hơn?
Trả lời:
Phần I: Hoàn cảnh của cô bé bán diêm.
Phần II: (Trọng tâm) Cô bé bán diêm và những mộng tưởng.
Phần III: Cái chết thương tâm của em bé.
Phần II trọng tâm có thể chia làm năm đoạn nhỏ căn cứ vào các lần cô bé quẹt diêm. Bốn lần đầu mỗi lần cô quẹt một diêm. Lần thứ năm, cô đă quẹt tất cả những que diêm còn lại trong bao.
Nhìn chung, truyện diễn biến theo trình tự ba phần mạch lạc, hợp lí
Câu 2: Qua phần đầu, chúng ta được biết gì về gia cảnh của nhân vật cô bé bán diêm và thời gian, không gian xảy ra câu chuyện? Liệt kê những hình ảnh tương phản (đối lập, đặt gần nhau, làm nổi bật lẫn nhau) được nhà văn sử dụng trong phần này nhằm khắc hoạ nỗi khổ cực của cô bé.
Trả lời:
– Gia đình, cuộc sống: Mẹ cô bé đã chết, cô sống với bố, bà nội cô đã qua đời. Nhà bố con cô nghèo, sống “chui rúc trong một xó tối tăm “trên gác sát mái nhà”. Bố cô rất khó tính, cô “luôn luôn nghe những lời mắng nhiếc chửi rủa” và phải đi bán diêm để kiếm sống qua ngày.
– Bối cảnh không gian, thời gian: Bối cảnh của truyện là đêm giao ngoài đường phố lạnh giá ở Đan Mạch. Đan Mạch là một nước nhỏ thuộc khu vực Bắc Âu. Diện tích nước này khoảng một phần tám diện tích nước ta, thủ đô là Cô-pen-ha-ghen. ở đây, đêm giao thừa thời tiết rất lạnh, nhiệt độ nhiều lúc xuống tới vài chục độ dưới không độ, tuyết rơi dày đặc. Thế mà cô bé bán diêm ở đây lại “ngồi nép trong một góc tường, giữa hai ngôi nhà…” mong cho đỡ lạnh, nhưng ăn thua gì!
– Những hình ảnh tương phản: An-đéc-xen trong tác phẩm này đã sứ dụng nhiều hình ảnh tương phản: “Trời đông giá rét tuyết rơi” khác cô bé “đầu trần, chân đi đất”. Ngoài đường phố lạnh buốt và tối đen khác cửa sổ mọi nhà đều sáng rực ánh đèn. Cô bé bụng đói vì cả ngày chưa ăn uống gì khác “trong phố sực nức mùi ngỗng quay”. Những hình ảnh tương phản này được chọn lọc, nhằm nêu bật tình cảnh tội nghiệp, đáng thương của cô bé vừa rét vừa đói vừa khổ.
Ngoài ra, còn có sự tương phản giữa hình ảnh “cái xó tối tăm” mà có phải sống chui rúc với bố hiện nay với “ngôi nhà xinh xắn có dây thường xuân bao quanh” năm xưa khi bà nội cô còn sống. Hình ảnh tương phản này vừa nêu bật nỗi khổ vật chất, vừa cho thấy sự mất mát tinh thần của cô bé bây giờ, vì chỉ có bà nội cô là người thương cô.
Câu 3: Chứng minh rằng những mộng tưởng của cô bé qua các lần quẹt diêm (lò sưởi, bàn ăn, cây thông Nô-en, người bà, hai bà cháu bay đi) diễn ra theo thứ tự hợp lí. Trong số các mộng tưởng ấy, điều nào gắn với thực tế, điều nào thuần túy chỉ là mộng tưởng?
Trả lời:
a) Bằng sự đan xen giữa hiện thực và mộng tưởng qua các lần quẹt diêm của cô bé, ta thấy nghệ thuật kế chuyện của An-đéc-xen thật hấp dẫn. Khi que diêm cháy lên là lúc mộng tưởng hiện ra trong đầu óc cô bé từ lò sưởi bằng sắt có những hình nổi bằng đồng bóng nhoáng đến bàn ăn đã dọn khăn trải bàn trắng tinh, bát đĩa bằng sứ quý giá, có cả ngỗng quay… rồi thì cây thông Nô-en và hàng ngàn ngọn nến sáng rực, bà nội em mỉm cười với em, hai bà cháu vụt bay lên trời:
Nhưng khi que diêm tắt là lúc cô bé trở lại với thực tại với thực tế chỉ còn là những bức tường dày lạnh lẽo… Tất cả các ngọn nến bay lên, bay lên mãi rồi biến thành những ngôi sao trên trời.
b) Các mộng tướng của cô bé với các tình tiết được nhà văn lần lượt theo thứ tự hợp lí. Do trời rất rét, cô bé lại vừa quẹt que diêm nên cô mộng tưởng ngay đến lò sưởi, tiếp đó vì cô đói nên mộng tưởng đến chiếc bàn ăn với một con ngỗng quay, đặc biệt là con ngỗng quay đã nhảy ra khỏi đĩa và mang cả dao ăn phuốc-sét tiến về phía cô.
Lúc bấy giờ, sau các bức tường kia, nhà nhà đều đang đón giao thừa nên liền đó cây thông Nô-en đã hiện lên. Đến đây, cô bé nhớ đến mình đã có một thời được hưởng hạnh phúc, cũng được đón giao thừa như thế khi bà nội em còn sống, thế là hình ảnh bà nội hiện ra.
c) Trong các mộng tưởng ấy chỉ có bàn ăn, cây thông Nô-en là gắn liền với thực tế. Còn lại, từ con ngỗng quay bay ra khỏi đĩa mang cả dao ăn, phuôc-sét, tiến về phía em đến hình ảnh hai bà cháu cô nắm tay nhau bay vụt lên trời đều thuần túy chỉ là mộng tưởng.
Câu 4: Phát biểu những cảm nghĩ của em về truyện Cô bé bán diêm nói chung và về đoạn kết của truyện nói riêng.
Trả lời:
Cô bé bán diêm là một truyện ngắn đặc sắc. Câu chuyện thật thương tâm. Hạnh phúc đến với cô bé đáng thương ở đây không thể nào có được trên trần thế mà chỉ có trong ước mơ, trong mộng tưởng. Khi sắp sửa lìa đời, người đời đều ghẻ lạnh, chi có mẹ cô và bà nội của cô là thương yêu cô hết lòng nhưng cả hai đều không còn trên đời này nữa. Bố cô vì nghèo khó nên lúc nào cũng cau có, cũng luôn luôn mắng nhiếc, chứa rủa cô. Từ thằng bé lượm chiếc giày đến khách qua đường, chẳng ai ghé mắt thương cảm đến cô bé cả.
Trong cái xã hội thiếu hẳn tình thương ấy, nhà văn An-đéc-xen đã nhỏ những giọt nước mắt của lòng nhân đạo xuống số phận cô bé đáng thương. Hình ảnh thi thế cô với đôi má hồng và đôi môi đang mỉm cười và cảnh huy hoàng hai bà cháu bay lên trời để đón lấy những niềm vui đầu năm chính là niềm ưu ái mà nhà văn dành cho những số phận đau khổ.
Truyện Cô bé bán diêm và phần kết đúng là: “Những điều trông thấy mà đau đớn lòng”, gợi lên trong lòng chúng ta niềm xúc cảm sâu sắc, không bi lụy, mà đầy chất thơ.
(HTTPS://BAIVIET.ORG)
Leave a Comment