Giải câu hỏi 7 (Trang 149 SGK ngữ văn lớp 10 tập 2) – Phần soạn bài Tổng kết phần văn học trang 146 – 149 SGK ngữ văn lớp 10 tập 2.
Đề bài:
Câu 7.
Ôn tập phần Lí luận văn học, HS cần nắm lại những khái niệm cơ bản về văn bản văn học đồng thời viết vận dụng những kiến thức đã học để tìm hiểu, phân tích các tác phẩm văn học. HS có thể ôn tập theo những câu hỏi sau:
a) Những tiêu chí chủ yếu của văn bản văn học là gì?
b) Nêu những tầng cấu trúc của văn bản văn học.
c) Trình bày những khái niệm thuộc về nội dung và những khái niệm thuộc về hình thức của văn bản văn học. Cho một số ví dụ để làm sáng tỏ.
d) Nội dung và hình thức của văn bản văn học có quan hệ với nhau như thế nào? Cho một số ví dụ để làm sáng tỏ.
Trả lời:
a) Những tiêu cí chủ yếu của văn bản là gì?
– Văn bản ấy phản ánh và khám phá cuộc sống, bồi dưỡng tư tưởng và tâm hồn, thoả mãn nhu cầu thẩm mĩ của con người.
– Ngôn từ trong văn bản có nhiều tìm tòi sáng tạo, có hình tượng mang hàm nghĩa sâu sắc, phong phú.
– Văn bản được viết theo một thể loại nhất định với những quy ước thẩm mĩ riêng: truyện, thơ, kịch,…
b) Nêu những tầng cấu trúc của văn bản văn học.
Những tầng cấu trúc của văn bản văn học gồm: ngôn từ, hình tượng và hàm nghĩa.
c) Trình bày những khái niệm thuộc về nội dung và những khái niệm thuộc về hình thức của văn bản văn học. Cho một số ví dụ để làm sáng tỏ.
– Các khái niệm thuộc về nội dung:
+ Đề tài: lĩnh vực đời sống được nhà văn nhận thức, lựa chọn, khái quát, bình giá và thể hiện trong văn bản. Ví dụ: đề tài của Số đỏ là cuộc sống của tư sản thành thị đầy rẫy những sự lố lăng và bệnh hoạn được che phủ bên ngoài lớp sơn của văn minh Âu hóa.
+ Chủ đề: Vấn đề cơ bản được nêu ra trong văn bản. Ví dụ: chủ đề của Số đỏ là tái hiện một xã hội thực dân nửa phong kiến, nảy sinh một lớp người thành thị đặc biệt, học đòi theo mốt Âu hóa.
+ Tư tưởng: sự lí giải đối với chủ đề đã nêu lên, là nhận thức của tác giả muốn trao đổi, nhắn gửi, đối thoại với người đọc. Ví dụ: Tư tưởng của Số đỏ là tư tưởng lên án, giễu nhại xã hội trưởng giả với những con người trưởng giả học đòi.
+ Cảm hứng nghệ thuật: nội dung, tình cảm chủ đạo của văn bản. Ví dụ: Cảm hứng nghệ thuật trong Số đỏ là cảm hứng phê phán, lên án, trào phúng.
– Các khái niệm thuộc về nội dung:
+ Ngôn từ: lớp vỏ bên ngoài của tác phẩm, bao gồm các đơn vị âm thanh, từ, ngữ và câu, là những chất liệu quan trong để xây dựng hình tượng trong tác phẩm. Ví dụ: ngôn từ trào phúng, giễu nhại, phê phán của Vũ Trọng Phụng.
+ Kết cấu: sự sắp xếp, tổ cức các thành tố của văn bản thành một đơn vị thống nhất, hoàn chỉnh, có ý nghĩa. Ví dụ: Kết cấu nhiều tình huống truyện cao trào trong Số đỏ của Vũ Trọng Phụng.
+ Thể loại: những quy tắc tổ chức hình thức văn bản thích hợp với nội dung văn bản. Ví dụ: Chất tiểu thuyết của Vũ Trọng Phụng khác với chất tiểu thuyết của Nam Cao.
d) Nội dung và hình thức của văn bản văn học có quan hệ với nhau thế nào? Cho một số ví dụ để làm sáng tỏ.
– Nội dung và hình thức của văn bản văn học là hai mặt không thể chia tách, và có quan hệ tồn tại và bao chứa nhau: nội dung chỉ có thể tồn tại trong một hình thức nhất định, và ngược lại bất kể hình thức nào cũng mang một nội dung nhất định.
– Ví dụ: thể loại là một yếu tố thuộc hình thức của văn bản văn học, tuy nhiên nó cũng chi phối cả nội dung của văn bản, chẳng hạn thể loại tiểu thuyết không thể viết như truyện ngắn, hoặc ngược lại.
(HTTPS://BAIVIET.ORG)
