Giải câu hỏi 1 (Trang 74 SGK ngữ văn lớp 11 tập 1) – Phần soạn bài Thực hành về nghĩa của từ trong sử dụng trang 74 – 75 SGK ngữ văn lớp 11 tập 1.
Đề bài:
Câu 1.
a) Trong câu thơ Lá vàng trước gió khẽ đưa trèo (Nguyễn Khuyến), từ lá được dùng theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển? Hãy xác định nghĩa đó.
b) Trong tiếng Việt, từ lá còn được dùng theo nhiều nghĩa khác trong những trường hợp sau:
– lá gan, lá phổi, lá lách,…
– lá thư, lá đơn, lá thiết, lá phiếu, lá bài,…
– lá cờ, lá buồm,…
– lá cót, lá chiếu, lá thuyền,…
– lá tôn, lá đồng, lá vàng,…
Hãy xác định nghĩa của từ lá trong mỗi trường hợp kể trên, cho biết cơ sở và phương thức chuyển nghĩa cửa từ lá.
Gợi ý:
– Từ lá được dùng trong những trường hợp định danh khác nhau, nhưng những vật được gọi tên đó có điểm gì giống nhau?
– Các nghĩa trên đây của từ lá có quan hệ với nhau như thế nào?
Trả lời:
a) Trong câu thơ lá vàng trước gió khẽ đưa vèo (Nguyễn Khuyến – Thu điếu),từ lá được dùng theo nghĩa gốc. Đó là nghĩa: chỉ bộ phận của cây, thường ở trên ngọn hay trên cành cây, thường có màu xanh, hình dáng mỏng, có bề mặt.
b) Trong tiếng Việt, từ lá còn được dùng theo nhiều nghĩa khác nhau:
– lá gan, lá phổi, lá lách,… từ lá được dùng với các từ chỉ bộ phận cơ thể người.
– lá thư, lá đơn, lá thiếp, lá phiếu, lá bài,… từ lá được dùng với các từ chỉ vật bằng giấy.
– lá cờ, lá buồm,… từ lá dùng để chỉ các vật bằng vải.
– lá cót, lá chiếu, lá thuyền… từ lá dùng với các từ chỉ vật bằng tre, nứa, cỏ,…
– lá tôn, lá đồng, lá vàng,… từ lá dùng với các từ chỉ kim loại.
Trong các trường hợp trên, từ lá tuy được dùng với các trường nghĩa khác nhau, nhưng vẫn có điểm chung:
– Khi dùng với các nghĩa đó, từ lá gọi tên các sự vật khác nhau, nhưng các vật đó có điểm tương đồng: đều là các vật có hình dáng mỏng, dẹt, có bề mặt như cái lá cây.
– Do đó các nghĩa của từ lá có quan hệ với nhau (đều chỉ các vật có hình dáng mỏng như lá cây).
(HTTPS://BAIVIET.ORG)
